Bài 16. Di truyền ngoài nhiễm sắc thể

VCDT có ở những nơi nào trong tế bào nhân thực?
Nhân
tế bào chất:
ti thể
Lục lạp
Các định luật đã
nghiên cứu đều là
các tính trạng do các
gen trong nhân quy định,
còn các tính trạng do gen
trong tế bào chất quy định
sẽ di truyền như thế nào?
Có tuân theo các quy luật
di truyền nghiêm ngặt
như trong nhân không?
Chúng ta cùng tìm hiểu
bài hôm nay.
Di truyền
ngoài nhiễm sắc thể
Bài 16
Người thực hiện : Bùi Thị Nguyệt Nga
Trường THPT Đan Phượng
I. DI TRUYỀN THEO DÒNG MẸ

1.Thí nghiệm: ở đại mạch
- Lai thuận:
P ♀ xanh lục x ♂ lục nhạt
F1 100% xanh lục
- Lai nghịch:
P ♀ lục nhạt x ♂ xanh lục
F1 100% lục nhạt
A
B
X
B
A
X
2. nhận xét:
Hợp tử do lai thuận và lai nghịch có
nhân: giống nhau
tế bào chất: khác nhau; TBC luôn giống mẹ di truyền TBC
Quan sát hình và cho biết:
Nhân và tế bào chất của hai hợp tử được tạo ra do lai thuận và lai nghịch giống và khác nhau như thế nào?

Vì sao con lai mang tính trạng của mẹ?
I. DI TRUYỀN THEO DÒNG MẸ
1. Thí nghiệm
2. Nhận xét
3. Giải thích:
Lượng TBC của trứng lớn gấp nhiều lần của tinh trùng nên hợp tử nhận TBC chủ yếu từ mẹ.
Tính trạng nào của con lai do gen nằm trong TBC quy định thì sẽ luôn giống mẹ.

di truyền theo dòng mẹ
Vớ d?:
Năm 1909, Coren tiến hành phép lai thuận nghịch
Đối tượng: Cây hoa phấn (Mirabiliss)
Lừa đực
Ngựa cái
La
X
ở thực vật hoang dại và cây trồng còn bắt gặp các dạng không tạo phấn hoa hay có phấn hoa nhưng không có khả năng thụ tinh gọi là hiện tượng bất thụ đực
Vd ở ngô:
Pt/c: ♀ bất thụ đực x ♂ hữu thụ
F1: 100% c©y bất thụ đực


Hiện tưọng này có ý nghĩa gì trong chọn giống?
ý nghĩa: ngăn hiện tượng tự thụ phấn mà không cần mất công huỷ bỏ phấn hoa cây mẹ. Các dòng bất thụ đực sẽ nhận phấn hoa từ cây bình thường khác để tạo hạt lai.
I. DI TRUYỀN THEO DÒNG MẸ
II. SỰ DI TRUYỀN CỦA CÁC GEN TRONG TI THỂ VÀ LỤC LẠP
* Đặc điểm của gen ngoài NST:
Gen có ở bào quan nào trong TBC?
Gen trong tế bào chất có đặc điểm gì?
ADN xoắn kép, trần, mạch vòng.
lượng ADN ít
có khả năng tự nhân đôi.
có khả năng đột biến
Nhớ lại kiến thức cũ, nêu chức năng của ti thể và lục lạp?
Ti thể và lục lạp có chức năng khác nhau nên gen trong ti thể và lục lạp cũng có chức năng khác nhau, chúng ta cùng tìm hiểu về sự di truyền của các gen trong ti thể và lục lạp theo PHT sau:
Hãy hoàn thành phiếu học tập sau:

- mtADN
- cpADN
Mã hoá nhiều thành phần ti thể
mã hoá cho 1 số protêin tham gia chuỗi chuyền e hô hấp
Mã hoá nhiều thành phần của lục lạp
Mã hoá 1 số protêin tham gia chuyền e trong quang hợp
- bệnh động kinh ở người do gen trong ti thể quy định
Tính trạng màu lá ở ngô do gen trong lục lạp quy định
I. DI TRUYỀN THEO DÒNG MẸ
II. SỰ DI TRUYỀN CỦA CÁC GEN TRONG TI THỂ VÀ LỤC LẠP
III. ĐẶC ĐIỂM DI TRUYỀN NGOÀI NST
- Sự di truyền các tính trạng do gen trong tế bào chất quy định được gọi là di truyền ngoài NST
-Đặc điểm:
SGK/67
**Kết luận:
Trong tế bào có 2 hệ thống di truyền là
Qua nhân
Qua tế bào chất
trong đó nhân có vai trò chính nhưng tế bào chất cũng có vai trò nhất định.
Thế nào là di truyền TBC?
Di truyền tế bào chất có đặc điểm gì?
củng cố
1. Đặc điểm nào sau đây thể hiện quy luật di truyền của các gen ngoài nhân?
Tính trạng luôn di truyền theo dòng mẹ
Mẹ di truyền tính trạng cho con trai
Bố di truyền tính trạng cho con trai
Tính trạng biểu hiện chủ yếu ở nam, ít biểu hiện ở nữ
Hoàn thành phiếu học tập sau?
-Giống nhau
- khác nhau
-Khác nhau
-Giao tử cái giữ vai trò quyết định
-Giao tử đực và cái có vai trò ngang nhau
-Không tuân theo qui luật nhất định vì các gen trong TBC không được chia đều cho 2 TB con
-Tuân theo các qui luật chặt chẽ do sự phân li đồng đều của các gen trên NST trong giảm phân
Thí nghiệm của coren trên cây hoa phấn
Tế bào động vật
Tế bào thực vật
4

P:♀ Cây ngô lá xanh bình thường x Cây ngô lá xanh đốm trắng
F1: 100% cây ngô lá xanh
P: ♀Cây ngô lá xanh đốm trắng x Cây ngô lá xanh bình thường
F1: 1 số cây lá xanh: 1 số cây lá đốm :1 số cây lá bạch tạng
Em hãy giải thích hiện tượng trên?
Sai
1
2
Đúng
1
2