Bài 16. Di truyền ngoài nhiễm sắc thể

CHÀO TẤT CẢ CÁC EM
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1:Trình bày đặc điểm di truyền của các tính trạng do các gen trên NST X và NST Y quy định?

Câu 2:Di truyền liên kết giới tính có ý nghĩa thế nào trong thực tiễn?
Bài 16
DI TRUYỀN NGOÀI NHIỄM SẮC THỂ
L?p : K57a- sinh h?c
Di truyền theo dòng mẹ
1.Thí nghiệm
Khi lai 2 thứ lúa Đại mạch xanh lục bình thường và lục nhạt với nhau thu được kết quả như sau:
-Lai thuận: P : ♀ Xanh lục x ♂ Lục nhạt
F1 : 100% Xanh lục

-Lai nghịch: P : ♀ Lục nhạt x ♂ Xanh lục
F1: 100% Lục nhạt


Cho nhận xét,con lai F1 ở cả 2 phép lai trên có kiểu hình như thế nào so với P?
?
?
* Thí nghiệm của Moocgan vÒ hiện tượng LKG vµ HVG
Pt/c :
F1 :
* Trong thí nghiệm của Menden
Pt/c :
Hạt vàng,vỏ trơn x Hạt xanh,vỏ nhăn
100% Hạt vàng,vỏ trơn
F1 :
Hãy so sánh thí nghiệm lai thuận nghịch trên lúa Đại mạch với thí nghiệm của Menden và Moocgan?
?
*Quay l?i thớ nghi?m :
Khi lai 2 th? lỳa D?i m?ch xanh l?c bỡnh thu?ng v� l?c nh?t v?i nhau thu du?c k?t qu? nhu sau:
-Lai thu?n: P : ? Xanh l?c x ? L?c nh?t
F1: 100% Xanh l?c

-Lai ngh?ch: P. ? L?c nh?t x ? Xanh l?c
F1: 100% L?c nh?t


-Ta th?y cõy lo�i cựng lo�i cú b? NST gi?ng nhau nhung k?t qu? phộp lai khỏc nhau.V?y di truy?n cỏc tớnh tr?ng trờn l� do dõu?v?t ch?t di truy?n cỏc tớnh tr?ng trờn l� gỡ v� n?m ? dõu trong t? b�o?
A
+
B
Tế bào chất của A
B
+
A
(Tế bào chất của B)
Lai thuận
Quan sát H 16.1 cho biết nhân và tế bào chất (TBC) của 2 hợp tử được tạo ra trong 2 phép lai giống và khác nhau như thế nào?
Vì sao con lai mang tính trạng của mẹ?
-Vì con lai nhận chủ yếu TBC của mẹ.
Lai nghịch
?

2.Nhận xét và giải thích
-Kết quả phép lai thuận và nghịch khác nhau
-Con lai F1 mang tinh di truyền của mẹ
-Sự di truyền tính trạng màu hoa chịu ảnh hưởng của tế bào chất ở tế bào trứng của cây mẹ.Hiện tượng này gọi là di truyền tế bào chất (di truyền ngoài NST)
-Con lai mang tính trạng của mẹ nên di truyền tế bào chất được xem là di truyền theo dòng mẹ.

Nghiên cứu sgk và quan sát tranh hãy nhận xét về phép lai thuận nghịch giữa lừa và ngựa?
* Nhận xét:
-Con la mang nhiều đặc điểm của ngựa mẹ.
-Con bacđô mang nhiều đặc điểm giống lừa mẹ.

Hiện tượng này di truyền theo dòng mẹ

?
Ví dụ di truyền theo dòng mẹ
X
Lừa ♂
La
Ngựa♀
Nghiên cứu sgk và quan sát tranh hãy nhận xét về phép lai thuận nghịch giữa lừa và ngựa?
* Nhận xét:
-Con la mang nhiều đặc điểm của ngựa mẹ.
-Con bacđô mang nhiều đặc điểm giống lừa mẹ.
Hiện tượng này di truyền theo dòng mẹ

?
Vậy di truyền theo dòng mẹ là gì?
3. Khái niệm di truyền theo dòng mẹ:
-Di truyền theo dòng mẹ là hiện tượng tính di truyền của con lai không chỉ phụ thuộc vào bộ NST của hợp tử mà còn chịu ảnh hưởng của tế bào chất,sự di truyền này không tuân theo các qui luật di truyền NST
?
Có phải mọi hiện tượng di truyền theo dòng mẹ là di truyền tế bào chất không?
-Không phải mọi hiện tượng di truyền theo dòng mẹ đều là di truyền tế bào chất
-Bất thụ đực là một hiện tượng đặc biệt của di truyền theo dòng mẹ.

?
Hãy nghiên cứu sgk và cho biết:
-Thế nào là bất thụ đực? Ví dụ
-Bất thụ đực có ý nghĩa như thế nào trong chọn giống cây trồng?
* khái niệm:
-Bất thụ đực là hiện tượng cây không có khả năng sinh hạt phấn hoặc sinh ra hạt phấn nhưng không có khả năng thụ tinh.
* Ý nghĩa:
-Sử dụng bất thụ đực trong chọn giống cây trồng để tạo hạt lai mà không tốn công hủy bỏ phấn hoa của cây mẹ.
?
Ví dụ sự DT qua TBC:

Trong tế bào chất ngoài nhân ra chúng ta có thể tìm thấy ADN ở đâu ?
- Đặc điểm ADN trong ti thể và lạp thể?
II.Sự di truyền của gen trong ti thể và lạp thể
* Khái niệm gen ngoaì nhân (gen ngoài NST)
- Là những gen (ADN) tồn tại trong tế bào chất và được chứa trong các bào quan như ti thể,lục thể hay plasmit ở vi khuẩn.
?












*D?c di?m gen ngo�i NST
- B?n ch?t l� AND d?ng vũng
- S? lu?ng ớt hon so v?i gen trong nhõn
- Cú th? b? d?t bi?n v� di truy?n du?c.
Sự DT ti thể




- Bộ gen ti thể (mtADN) có cấu tạo xoắn kép,trần,mạch vòng.
- Có 2 chức năng chính:
+Mã hóa nhiều thành phần của ti thể
+Mã hóa một số protein tham gia chuỗi chuyền electron
Bộ gen ti thể có cấu trúc như thế nào?
? Chức năng di truyền bộ gen ti thể
?
?
2.Sự DT lục lạp



Bộ gen lục lạp (cpADN) có cấu trúc xoắn kép,trần,mạch vòng .
Chức năng:
+Mã hóa cho rARN và nhiều tARN lục lạp.
+Mã hóa cho 1 số Protein của màng lục lạp cần cho việc chuyền trong quá trình quang hợp.
Bộ gen của lục lạp có cấu trúc như thế nào?
Chức năng DT bộ gen lục lạp?
?
III.D?c di?m di truy?n ngo�i nhi?m s?c th?
Hãy đọc sgk và cho biết:
Sự di truyền qua tế bào chất (DT ngoài nhân) có đặc điểm gì?
Có 3 đặc điểm:
?
?
?
?
-kết quả lai thuận và lai nghịch khác nhau.Con lai thường mang tính trạng của mẹ.Vai trò chủ yếu thuộc về tế bào chất của giao tử cái được tạo ra từ mẹ.
-Các tính trạng di truyền không tuân theo quy luật di truyền NST
-Tính trạng do gen trong TBC qui định vẫn tồn tại khi thay thế nhân tế bào bằng một nhân có cấu trúc di truyền khác.
Vậy trong cơ thể có mấy hệ thống di truyền ?
Tế bào có phải là đơn vị di truyền không ?
*Kết luận:
-Trong tế bào có hai hệ thống di truyền:di truyền qua nhân và di truyền ngoài nhân.
-Tế bào là đơn vị di truyền:nhân có vai trò chính,tế bào chất có vai trò nhất định.

?
C�U H?I C?NG C?
Cõu 1:D?a v�o d?c di?m n�o d? phỏn doỏn chớnh xỏc s? di truy?n ngo�i NST?vỡ sao?
Cõu 2:Hóy tỡm dỏp ỏn thớch h?p v? d?c di?m c?a 2 lo?i NST trong b?ng du?i dõy.
AND th?ng ADN vũng
Nhi?u ớt
Tuõn theo cỏc QLDT Theo dũng m?
Cú th? Cú th?
Cảm ơn tất cả các em học sinh
Trả lời
Câu 2:Vì gen quy định tính trạng nằm trong tế bào chất và TBC của hợp tử ở con lai nhận chủ yếu từ TBC của cây mẹ.
Câu 1:Dựa vào hiện tượng di truyền theo dòng mẹ ở phép lai thuận nghịch.
- Ví dụ phép lai thuận nghịch ở ®¹i m¹ch:
PthuËn: ♀xanh lôc x ♂vµng lôc
F1: 100% xanh lôc.
PnghÞch: ♀vµng lôc x ♂xanh lôc
F1: 100% vµng lôc.