Bài 15. Tính từ và cụm tính từ

Em hãy dùng từ thích hợp để miêu tả hình ảnh trên?
TIẾT 63
TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
Hoàng thị Thanh Thảo
Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
1. Ví dụ:
Tìm tính từ trong các ví dụ sau:
a. Ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như một vị chúa tể.
(Ếch ngồi đáy giếng)
b. Nắng nhạt ngả màu vàng hoe. Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm (…). Từng chiếc lá mít vàng ối. Tàu đu đủ, chiếc lá sắn héo lại mở năm cánh vàng tươi.
(Tô Hoài)
Vì sao em cho đó là các tính từ?
Tính từ là gì?
2. Nhận xét:
a.
- Bé: chỉ đặc điểm về kích thước.
Oai: chỉ đặc điểm tính cách.
b.
- Nhạt: tính chất
Vàng hoe, vàng lịm, vàng ối, vàng tươi: miêu tả màu sắc.
=> Tính từ.
Hoàng thị Thanh Thảo
Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
Em hãy tìm tính từ tương ứng với các hình ảnh trên và đặt câu với tính từ đó?
Hoàng thị Thanh Thảo
Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
Tính từ có thể kết hợp với các từ nào?
Hạn chế kết hợp với những từ nào?
Khả năng kết hợp:
- Tính từ có thể kết hợp với các từ: “đã, sẽ, đang, cũng, vẫn,…” để tạo thành cụm tính từ.
- Khả năng kết hợp với: “hãy, chớ,
đừng” rất hạn chế.
Tính từ có thể đảm nhiệm chức vụ gì trong câu?
Chức vụ ngữ pháp:
Làm vị ngữ
Làm chủ ngữ.
Nhận xét về khả năng làm vị ngữ của tính từ (so với động từ)?
(hạn chế hơn động từ)
=> Ghi nhớ 1: SGK (T. 154)
Hoàng thị Thanh Thảo

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
1. Ví dụ:
Vì sao các từ vàng tươi, vàng lịm, vàng ối, vàng hoe lại không kết hợp được với các từ chỉ mức độ?
Hãy kết hợp các từ chỉ mức độ với các tính từ cho đúng:
2. Nhận xét:
Tính từ kết hợp được với từ chỉ mức độ: bé, oai, nhạt.
Tính từ không kết hợp được với từ chỉ mức độ: vàng hoe, vàng lịm, vàng ối, vàng tươi…
Hoàng thị Thanh Thảo

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
1. Ví dụ:
Tính từ có thể chia làm mấy loại, là những loại nào?
Hãy lấy ví dụ về 2 loại tính từ trên?
2 loại tính từ:
- Chỉ đặc điểm tương đối (Ví dụ: bé, oai, nhạt…).
- Chỉ đặc điểm tuyệt đối (Ví dụ: vàng tươi, vàng hoe…)
2. Nhận xét:
Kết hợp được với từ chỉ mức độ: bé, oai, nhạt.
Không kết hợp được với từ chỉ mức độ: vàng hoe, vàng lịm, vàng ối, vàng tươi…
=> GHI NHỚ 2: SGK (T. 154)

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
III/ Cụm tính từ:
Xét các ví dụ sau:
Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một vẻ yên tĩnh lạ lùng đến nỗi tôi cảm thấy hình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành phố vốn đã rất yên tĩnh này.
(theo Hoàng Phủ Ngọc Tường)
(…) Trời bây giờ trong vắt, thăm thẳm và cao, mặt trăng nhỏ lại, sáng vằng vặc ở trên không.
(Thạch Lam)
1. Ví dụ:

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
III/ Cụm tính từ:
1. Ví dụ:
Xét các ví dụ sau:
Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một vẻ yên tĩnh lạ lùng đến nỗi tôi cảm thấy hình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành phố vốn đã rất yên tĩnh này.
(theo Hoàng Phủ Ngọc Tường)
(…) Trời bây giờ trong vắt, thăm thẳm và cao, mặt trăng nhỏ lại, sáng vằng vặc ở trên không.
(Thạch Lam)
Tìm tính từ trong các cụm tính từ trên? Tính từ có vai trò gì trong cụm từ đó? Các phần còn lại có vai trò gì?

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
III/ Cụm tính từ:
Ví dụ:
Nhận xét
Xét các ví dụ sau:
Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một vẻ yên tĩnh lạ lùng đến nỗi tôi cảm thấy hình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành phố vốn đã rất yên tĩnh này.
(theo Hoàng Phủ Ngọc Tường)
(…) Trời bây giờ trong vắt, thăm thẳm và cao, mặt trăng nhỏ lại, sáng vằng vặc ở trên không.
(Thạch Lam)
Hãy điền các cụm tính từ trên vào mô hình cụm tính từ?

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
III/ Cụm tính từ:
Ví dụ:
Nhận xét
- Mô hình:
vốn đã rất yên tĩnh
nhỏ lại
sáng vằng vặc ở trên không

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
III/ Cụm tính từ:
Ví dụ:
Nhận xét
Một cụm tính từ gồm mấy phần?
Tìm thêm từ ngữ làm phần phụ trước và phụ sau trong cụm tính từ?
Phụ trước và phụ sau trong cụm tính từ có vai trò gì?
Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
III/ Cụm tính từ:
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
- Mô hình cụm tính từ:
Trong cụm tính từ:
+ Phần phụ trước biểu thị quan hệ thời gian (đã, đang, sẽ,…), sự tiếp diễn tương tự (lại, còn, cũng,…), mức độ (rất, lắm, quá…), sự khẳng định hay phủ định,…
+ Phần phụ sau biểu thị vị trí (này, kia, ấy, nọ,…), sự so sánh (như,…), mức độ (lắm, quá,…), phạm vi hay nguyên nhân,…
=> GHI NHỚ 3: SGK (T. 155)
Hoàng thị Thanh Thảo

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
III/ Cụm tính từ:
IV/ Luyện tập:
Bài tập 1: Dưới đây là năm câu của năm ông thầy bói nhận xét về con voi (truyện Thầy bói xem voi). Tìm cụm tính từ trong các câu ấy.
a. Nó sun sun như con đỉa.
b. Nó chần chẫn như cái đòn càn.
c. Nó bè bè như cái quạt thóc.
d. Nó sừng sững như cái cột đình.
đ. Nó tun tủn như cái chổi sể cùn.
Bài tập 1: Tìm cụm tính từ.

a. sun sun như con đỉa.
b. chần chẫn như cái đòn càn.
c. bè bè như cái quạt thóc.
d. sừng sững như cái cột đình.
đ. tun tủn như cái chổi sể cùn.
Tính từ trong các cụm từ đó thuộc kiểu cấu tạo nào? Phụ ngữ sau được cấu tạo như thế nào?
Hoàng thị Thanh Thảo

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
III/ Cụm tính từ:
IV/ Luyện tập:
Bài tập 1: Tìm cụm tính từ.
b. chần chẫn như cái đòn càn
a. sun sun như con đỉa
c. bè bè như cái quạt thóc
d. sừng sững như cái cột đình
đ. tun tủn như cái chổi sể cùn
gợi tả hình ảnh. Những vật được đem ra so sánh khác xa với hình ảnh con voi.
 Phê phán nhận thức hạn hẹp và cái nhìn chủ quan của năm ông thầy bói.
Việc dùng tính từ và cụm tính từ trong khi nói và viết có tác dụng gì?
Việc dùng tính từ và phụ ngữ so sánh trong những câu trên có tác dụng gì?
Hoàng thị Thanh Thảo

Tiết 63: TÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
I/ Đặc điểm của tính từ:
II/ Các loại tính từ:
III/ Cụm tính từ:
- Mô hình:
+ Phần phụ trước biểu thị quan hệ thời gian (đã, đang, sẽ,…), sự tiếp diễn tương tự (lại, còn, cũng,…), mức độ (rất, lắm, quá…), sự khẳng định hay phủ định,…
+ Phần phụ sau biểu thị vị trí (này, kia, ấy, nọ,,,,), sự so sánh (như,…), mức độ (lắm, quá,…)
1. Khái niệm: là những từ chỉ đặc điểm, tính chất của sự vật, hành động, trạng thái.
2. Khả năng kết hợp: có thể kết hợp với các từ: đã, sẽ, đang, cũng, vẫn,…để tạo thành cụm động từ. Khả năng kết hợp với: hãy, chớ, đừng rất hạn chế.
3. Chức vụ cú pháp:
- Làm vị ngữ
- Làm chủ ngữ.
(còn hạn chế)
(2 loại)
- Chỉ đặc điểm tương đối.
- Chỉ đặc điểm tuyệt đối.
- Trong cụm tính từ:
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ:
Học bài: + Khái niệm, khả năng kết hợp, chức vụ cú pháp
và phân loại tính từ.
+ Cấu tạo của cụm tính từ.
Bài tập: + Bài 3, 4 SGK, trang 156.
+ Tìm 5 tính từ và phát triển thành 5 cụm tính từ
sắp xếp các cụm tính từ đó vào mô hình thích hợp.
+ Viết đoạn văn sử dụng tính từ và cụm tính từ.
- Ôn tập Tiếng Việt.
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT !
Xin chân thành cảm ơn các em học sinh!