Bài 15. Tiêu hoá ở động vật

B. Chuyển hoá vật chất và năng lượng ở động vật
Bài 15: TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT
Glucozơ
Axit béo và glixerol
Axit amin
Nuclêotit
vitamin
Muối khoáng
Nước
Tiêu hoá là gì?
Khái niệm tiêu hoá.
1. Khái niệm: Là quá trình biến đổi các chất hữu cơ phức tạp trong
thức ăn thành các chất dinh dưỡng có thể hấp thụ được.
Glucozơ
Axit béo và glixerol
Axit amin
Nuclêotit
vitamin
Muối khoáng
Nước
ý nghĩa
của
tiêu hoá?
2.ý nghĩa: giúp cơ thể hấp được chất dinh
dưỡng trong thức ăn.
Các sản phẩm của tiêu hoá sẽ được vận chuyển
đến các tế bào để làm nguyên liệu cho các quá
chuyển hoá trong tế bào : tổng hợp, phân giải .
( chuyển hoá nội bào)
Trong quá trình chuyển hoá vật chất và năng lượng, tiêu hoá được coi là giai đoạn chuyển hoá trung gian. Hãy giải thích?

Quá trình tiêu hoá xảy ra tại đâu trong hay ngoài cơ thể động vật? Trong hay ngoài tế bào?
II. Tiêu hoá ở các nhóm động vật.

Hãy chia các ĐV trên thành 3 hoặc 2 nhóm dựa trên đặc điểm về tiêu hoá khác nhau?


II. Tiêu hoá ở các nhóm động vật.

1. Tiêu hoá ở động vật chưa có cơ quan tiêu hoá.
Đại diện: các đv đơn bào.
- Cơ quan tiêu hoá : Chưa có
- Cơ chế tiêu hoá: Chủ yếu là tiêu hoá nội bào nhờ các enzm trong lizoxom (tiêu hoá hoá học)

Tại sao nói quá trình tiêu hoá ở những
động vật này là tiêu hoá nội bào?
II. Tiêu hoá ở các nhóm động vật.

2. Tiêu hoá ở động vật có túi tiêu hoá.
Đại diện: Ruột khoang,..
Cơ quan tiêu hoá : túi TH
- Cơ chế tiêu hoá:
+ Chủ yếu là tiêu hoá ngoại bào nhờ các enzim từ các tế bào tuyến
+ Một phần nhỏ TH nội bào trong các tế bào cơ - TH
Tại sao nói ở những động vật này có cả quá trình
tiêu hoá ngoại bào và nội bào ?
II. Tiêu hoá ở các nhóm động vật.

3. Tiêu hoá ở động vật có ống tiêu hoá.
Đại diện: các đv có xương và nhiều đv không xương sống.
Cơ quan tiêu hoá : ống tiêu hoá ( có nhiều bộ phận).
- Cơ chế tiêu hoá:
+ Chủ yếu là tiêu hoá ngoại bào nhờ các enzim từ các tế bào tuyến (tiêu hoá hoá học)
+ Một phần nhỏ tiêu hoá ngoại bào bằng hoạt động cơ học ( tiêu hoá cơ học)
Quan sát hình và sử dụng nội dung đúng của bài tập 1. Hãy so sánh cấu tạo cơ quan tiêu hoá ở các động vật, qua đó em có nhận xét gì ?
ĐV chưa có cơ
quan tiêu hoá
ĐV có túi tiêu hoá
ĐV có ống tiêu hoá
Trong quá trình tiến hoá của các động vật, cấu tạo cơ quan tiêu hoá ngày càng phức tạp : Chưa có cơ quan tiêu hoá có túi tiêu hoá đơn giản ống tiêu hoá (với nhiều bộ phận)
ĐV chưa có cơ
quan tiêu hoá
ĐV có túi tiêu hoá
ĐV có ống tiêu hoá
Bài 15. Tiêu hoá
Tại khoang miệng xảy ra những hoạt động tiêu hoá nào ?
III. Tiêu hoá ở động vật ăn thịt và ăn tạp
1. ở khoang miệng.
III. Tiêu hoá ở động vật ăn thịt và ăn tạp.
1. ở khoang miệng.
Tiêu hoá cơ học:
+ Răng (có 3 loại) : Nhai, nghiền, cắn xé thức ăn.
+ Lưỡi : Đảo, trộn đều thức ăn.
+ Các cơ môi, má : Đảo đều.
Tác dụng: làm nhỏ thức ăn, trộn thức ăn với nước bọt từ đó tăng diện tích tiếp xúc của thức ăn với enzim tạo thuận lợi cho tiêu hoá hoá học
Tiêu hoá hoá học: Tuyến nước bọt tiết men amilaza phân huỷ 1 phần tinh bột.
Hãy xác định các đặc điểm khác nhau về răng người với răng chó sói? ý nghĩa của sự khác nhau đó?
Hàm răng chó sói
Răng của đv ăn thịt(chó sói) sắc, nhọn, răng cửa và răng nanh rất phát triển( cắn,xé thức ăn). Răng đv ăn tạp (người ) có bề mặt rộng, răng nanh kém phát triển, răng hàm có nhiều nếp ( nghiền thức ăn). Sự khác nhau này thể hiện sự thích nghi với chế độ thức ăn khác nhau.
Hàm răng chó sói
Răng của đv ăn thịt(chó sói) sắc, nhọn, răng cửa và răng nanh rất phát triển( cắn,xé thức ăn). Răng đv ăn tạp (người ) có bề mặt rộng, răng nanh kém phát triển, răng hàm có nhiều nếp ( nghiền thức ăn). Sự khác nhau này thể hiện sự thích nghi với chế độ thức ăn khác nhau.
Răng của đv chuyên ăn cỏ sẽ có gì khác biệt với răng đv ăn thịt?
III. Tiêu hoá ở động vật ăn thịt và ăn tạp.
2. ở dạ dày và ruột
- ở dạ dày:
Tại dạ dày xảy ra những hoạt động tiêu hoá nào?
III. Tiêu hoá ở động vật ăn thịt và ăn tạp.
2. ở dạ dày và ruột.
- Tiêu hoá ở dạ dày:
Tiêu hoá cơ học: Các cơ dạ dày co bóp nhào trộn thức ăn
Tác dụng: làm nhỏ, nhuyễn thức ăn, trộn thức ăn với dịch vị tạo thuận lợi cho tiêu hoá hoá học
Tiêu hoá hoá học: Tuyến vị tiết HCl ( làm các phân tử prôtein duỗi thẳng) và enzim pépin phân huỷ 1 phần protein.

Hoạt động tiêu hoá hoá học theo sơ đồ trên xảy ra chủ yếu tại ruột non. Hãy giải thích kết luận đó?

2. Tiêu hoá ở dạ dày và ruột.
Tiêu hoá ở ruột:
+ Tiêu hoá hoá học: dưới tác dụng của dịch tuỵ, dịch ruột, dịch mật các chất phức tạp trong thức ăn biến đổi thành những chất dinh dưỡng hấp thụ được như : axitamin, đường đơn, nucleotit.
Các cơ của thành ruột so với cơ dạ dày có gì khác? Hoạt động cơ học của ruột sẽ có tác dụng gì?
+ Tiêu hoá cơ học: Các cơ của thành ruột mỏng chủ yếu có tác dụng đưa các viên thức ăn xuống phần tiếp theo của ống tiêu hoá.
Quan sát hình sau để hoàn thiện câu trả lời cho câu a của bài tập số 4.

So sánh độ dài của ruột với độ dài cơ thể ( chiều cao) thấy : ruột có chiều dài lớn gấp nhiều lần chiều dài cơ thể (thuận lợi hay khó khăn cho quá trình tiêu hoá ?)
ở người trưởng thành, ruột non dài khoảng 2,75m, có đường kính khoảng 4cm
Quan sát hình sau để hoàn thiện câu trả lời cho câu a của bài tập số 4.
So với động vật ăn tạp, ruột của động vật ăn thịt có tỉ lệ dài ruột/ dài cơ thể lớn hay nhỏ hơn ?
- So với động vật ăn tạp, ruột của động vật ăn cỏ có tỉ lệ dài ruột/ dài cơ thể lớn hay nhỏ hơn? Vì sao?
ở người trưởng thành, ruột non dài khoảng 2,75m, có đường kính khoảng 4cm
Sự thích nghi của ruột với chức năng tiêu hoá:
+Ruột có đầy đủ các enzim và điều kiện thuận lợi cho quá trình tiêu hoá thức ăn.
+ Ruột có chiều dài lớn gấp nhiều lần chiều dài cơ thể giúp thời gian lưu thức ăn đủ lâu để các enzim tiêu hoá thức ăn. ĐV ăn tạp có tỉ lệ dài ruột / dài cơ thể lớn hơn đv ăn thịt thể hiện sự thích nghi của ruột với chế độ thức ăn của cơ thể
ở người trưởng thành, ruột non dài khoảng 2,75m, có đường kính khoảng 4cm
Sự hấp thụ các chất dinh dưỡng sẽ xảy ra bộ phận nào của ống tiêu hóa? Vì sao?
Sự hấp thụ chất dinh dưỡng có thể xảy ra ở thực quản, dạ dày nhưng chủ yếu xảy ra tại ruột non.
ở người trưởng thành:
-Diện tích xung quanh của ruột non khoảng:
3454cm2
- Diện tích bề mặt hấp thụ gấp 600-1000 lần diện tích xung quanh
3. Sự hấp thụ các chất dinh dưỡng
a. Bề mặt hấp thụ:
Em có nhận xét gì về bề mặt hấp thụ của ruột? điều đó có ý nghĩa gì? Nhờ đặc điểm nào mà ruột có bề mặt hấp thụ như vậy?
Cấu tạo trong của ruột non


3. Sự hấp thụ các chất dinh dưỡng
a. Bề mặt hấp thụ:
- Ruột có bề mặt hấp thụ rất lớn ( nhờ chiều dài và cấu tạo trong có nhiều nếp gấp, lông ruột và lông nhung) tạo điều kiện hấp thụ tối đa chất dinh dưỡng.


Các chất dinh dưỡng sẽ được hấp thụ theo cơ chế nào? ( Hoàn thành bài tập số 5)
b) Cơ chế hấp thụ.
- Cơ chế khuếch tán ( từ nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp hơn) : Glixerin, axit béo, vitamin tan trong dầu.
- Cơ chế vận chuyển chủ động( ngược dốc nồng độ): glucozơ, axitamin.( phần lớn các chất còn lại)

- Các chất hấp thụ sẽ được vận chuyển theo con đường nào ?
Các con đường vận chuyển chất hấp thụ.
b) Cơ chế hấp thụ:
- Con đường hấp thụ:
+ Theo đường máu( qua gan) về tim
+ Theo đường bạch huyết để về tim (từ tim đi đến các tế bào)
Câu hỏi củng cố bài
Chọn câu trả lời đúng nhất.
Câu 1. ưu điểm của động vật có túi tiêu hoá so với động vật chưa có cơ quan tiêu hoá là:
A. Có cả 2 quá trình tiêu hoá nội bào và ngoại bào.
B. Có nhiều enzim tiêu hoá hơn.
C. Có thể tiêu hoá thức ăn có kích thước lớn hơn .
D. Cả a,b,c đúng.
Câu hỏi củng cố bài
Chọn các câu trả lời đúng .
Câu 2. Sự khác nhau về cấu tạo cơ quan tiêu hoá giữa đv ăn thịt và ăn tạp thể hiện ở :
A. Sự khác nhau về răng.
B. Sự khác nhau về dài ruột
C. đv ăn tạp có thêm các enzim tiêu hoá cỏ ( rau.).
Câu hỏi củng cố bài
Chọn câu trả lời đúng nhất.
Câu 3. Gluco sẽ được hấp thụ từ ruột vào máu như thế nào?
A. Theo dốc nồng độ ( gluco trong ruột có nồng độ cao hơn trong máu).
B. Xuôi theo dòng nước.
C. Vận chuyển tích cực từ ruột vào máu.
D. Khuếch tán từ ruột vào máu.
Hướng dẫn học và chuẩn bị bài
-Tại sao cùng một lượng thức ăn như nhau, những : "nhai kĩ no lâu" ?
- Từ những kiến thức đã học về đv ăn thịt và ăn tạp hãy dự đoán răng và ruột của động vật ăn cỏ?
- Chuẩn bị cho bài mới: làm các bài tập và câu hỏi của bài 16.