Bài 15. Tiêu hoá ở động vật

SINH HỌC 11
CƠ BẢN
Tiết 14 - BÀI 15:
TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT
B - CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ
NĂNG LƯỢNG Ở ĐỘNG VẬT
Protein, lipit, gluxit, vitamin, khoáng,…
Quá trình tiêu hóa
Axit amin, glixerin,axit béo, glucozo, mantozo, vitamin, khoáng,…
TRAO ĐỔI CHẤT
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
HỆ TIÊU HÓA
X
Tiêu hoá (TH) là:
Quá trình tiêu hóa diễn ra dưới 3 tác động:
- TH cơ học: nhai, nghiền của miệng, bằng sự co bóp của dạ dày và nhu động của ruột  cắt xé, làm nát thức ăn, chuyển thức ăn xuống những đoạn dưới của đường TH , đồng thời tẩm đều thức ăn với các dịch TH để tạo điều kiện cho TH hóa học được dễ dàng.
- TH hóa học: là kết quả tác động của các enzyme thuỷ phân trong dịch TH  phân giải thức ăn(các hợp chất h/cơ phức tạp)  các dạng đơn giản có thể hấp thu được.
- TH VSV : xảy ra mạnh mẽ trong dạ dày và ruột của một số ĐV, được thực hiện bằng sự lên men trong những đ/ kiện thích hợp, làm biến đổi về mặt hóa học thành phần của thức ăn.
Ba quá trình trên diễn ra đồng thời có ảnh hưởng tương hỗ, tác động lẫn nhau và đều đặt dưới sự điều khiển của thần kinh - thể dịch thông qua hình thức phản xạ không điều kiện và có điều kiện.
Tiêu hóa nội bào:
Tiêu hóa ngoại bào:
Tiêu hóa trong không bào tiêu hóa
Tiêu hóa trong túi tiêu hóa và ống tiêu hóa
ĐV chưa có cơ
quan tiêu hóa
ĐV có túi
tiêu hóa
ĐV có ống
tiêu hóa
TRÙNG GIÀY
Các chất dinh dưỡng đơn giản được hấp thụ từ không bào tiêu hóa vào tế bào chất. Riêng phần thức ăn không được tiêu hóa trong không bào được thải ra khỏi tế bào theo kiểu xuất bào
2. Màng tế bào lõm dần hình thành không bào tiêu hoá chứa thức ăn
3. Lizoxom gắn vào không bào tiêu hoá, thuỷ phân các chất dinh dưỡng phức tạp thành các chất đơn giản
A. 1  2  3
B. 2  3  1
C. 2  1  3
D. 3  2  1
Động vật đơn bào.
Tiêu hóa nội bào.
Không có
Thức ăn  thực bào phân hủy nhờ enzim / lizôxôm  chất dinh dưỡng đơn giản và chất thải  xuất bào.
Ruột khoang và giun dẹp.
Tiêu hóa ngoại bào và tiêu hóa nội bào.
Túi tiêu hóa, có 1 lỗ thông (miệng + hậu môn). Có enzim tiêu hóa/ tế bào tuyến.
Thức ăn  túi tiêu hóa  ngoại bào nhờ enzim thủy phân  chất dinh dưỡng phức tạp  chất đơn giản hơn  tế bào  tiêu hóa nội bào .
Trùng giày
Nghiền nhỏ thức ăn, thấm nước bọt chứa ezim amilaza.
X
X
Co bóp đẩy thức ăn xuống dạ dày.
X
X
X
Co bóp nghiền thức ăn, trộn t/ăn với dịch vị chứa pepsin.
X
X
Co bóp, trộn t/ăn cùng với dịch tụy, dịch ruột làm biến đổi t/ăn thành chất đơn giản.
X
X
X
X
Co bóp, hấp thu lại nước, m. khoáng, tống chất cặn bã ra ngoài
Việc phân hóa ống tiêu hóa thành nhiều bộ phận có tác dụng gì?
A. Mỗi bộ phận có chức năng chuyên hóa.
B. Sự chuyên hóa về chức năng giúp quá trình tiêu hóa đạt hiệu quả cao.
C. Mỗi bộ phận tiêu hóa một số loại thức ăn nên đạt hiệu quả cao
D. Mỗi bộ phận có chức năng chuyên hóa. Sự chuyên hóa về chức năng giúp quá trình tiêu hóa đạt hiệu quả cao.
Từ giun cho đến thú.
Tiêu hóa ngoại bào
Ống tiêu hóa( miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già và hậu môn) và tuyến tiêu hóa (tuyến nước bọt, gan, tụy, dịch ruột…
Thức ăn qua ống tiêu hóa sẽ được biến đổi cơ học, biến đổi hóa học thành những chất dinh dưỡng đơn giản và được hấp thụ vào máu, các chất không được tiêu hóa sẽ tạo thành phân thải ra ngoài.
Ưu điểm của tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa so với trong túi tiêu hóa?
Tiêu hóa ở các nhóm ĐV tiến hóa theo chiều hướng nào?
1. Cơ quan tiêu hóa ngày càng phức tạp và chuyên hóa:
Từ chưa có cơ quan tiêu hóa  túi tiêu hóa đơn giản  ống tiêu hóa chuyên hóa cao
2. Hình thức tiêu hóa ngày càng ưu thế hơn:
Từ tiêu hóa nội bào  tiêu hóa ngoại bào
3. Sự phức tạp dần trong hệ enzym tiêu hóa:
Từ enzym trong không bào tiêu háo  tiết enzym tiêu hóa từ tế bào tuyến  enzym từ các tuyến tiêu hóa chuyên hóa cao, đa dạng về các loại enzym, hoàn thiện về quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng.
Tiêu hóa có ý nghĩa như thế nào với ĐV?
* Về mặt sinh học
Tiêu hoá giúp cơ thể lấy được các chất dinh dưỡng cần thiết cung cấp cho quá trình chuyển hoá nội bào => tạo ra năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của tế bào ( trong đó có hoạt động trao đổi chất).xây dựng khẩu phần ăn hợp lý, cân đối cho sức khỏe

* Về mặt thực tiễn
Thông qua hoạt động tiêu hóa con người có thể tiến hành cải tạo giống gia súc, chọn lọc gia súc trong chăn nuôi định hướng, có cách chữa bệnh tiêu hóa phù hợp với từng loại động vật và đặc biệt, có thể xây dựng được quy trình nuôi dưỡng phù hợp loài, giống, tuổi, tính biệt, hướng sản xuất và sử dụng con vật.
Câu 1. Ưu điểm của động vật có túi tiêu hoá so với động vật chưa có cơ quan tiêu hoá ?
A. Có cả 2 quá trình tiêu hoá nội bào và ngoại bào.
B. Có nhiều enzim tiêu hoá hơn.
C. Có thể tiêu hoá thức ăn có kích thước lớn hơn .
D. Cả a,b,c đúng.
Câu 2. Loài nào có cả hai hình thức tiêu hóa nội bào và ngoại bào?
A. Trùng giày
B. Giun đất
C. Châu chấu
D. Thuỷ tức
Củng cố

Câu 3: Tiêu hóa hóa học trong ống tiêu hóa ở người diễn ra ở đâu?

D. Miệng, thực quản, dạ dày, ruột non.
C. Miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già.
A. Miệng, dạ dày, ruột non.
B. Chỉ diễn ra ở dạ dày
Câu 4: Ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa,
thức ăn được tiêu hóa như thế nào?
A. Tiêu hóa ngoại bào
B. Tiêu hóa nội bào
C. Tiêu hóa ngoại bào và nội bào
D. Một số tiêu hóa nội bào, còn lại tiêu hóa ngoại bào
CỦNG CỐ
Củng cố
Phân biệt tiêu hóa với chuyển hóa vật chất và năng lượng ở cơ thể động vật.
* Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất phức tạp trong thức ăn thành các chất đơn giản dễ hấp thụ dưới tác động các enzim hẹ tiêu hóa.
* Chuyển hóa vật chất và năng lượng là quá trình biến đổi chất đơn giản được hấp thụ vào tế bào để tạo ra năng lượng hoặc chất xây dựng tế bào.
Củng cố
X
X
X
- Ống tiêu hóa của một số động vật: giun đất, châu chấu, chim có bộ phận nào khác với ống tiêu hóa của người? Các bộ phận đó có chức năng gì?
Làm phiếu học tập: Phân biệt cấu tạo các bộ phận tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật:
Dặn dò
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT
Quá trình tiêu hóa quan trọng nhất xảy ra ở ruột non. Bởi vì ở miệng và dạ dày, thức ăn được biến đổi về mặt cơ học là chính. Sự biến đổi hóa học mới chỉ có cacbohidrat và protein được biến đổi bước đầu. Ở ruột non có đủ các loại enzim được tiết ra từ các tuyến khác nhau đổ vào ruột để biến đổi tất cả các loại thức ăn về mặt hóa học thành các chất đơn giản.
Khi học xong bài tiêu hóa, Thảo không biết quá trình tiêu hóa quan trọng nhất xảy ra ở cơ quan nào của hệ tiêu hóa. Vì vậy Thảo nhờ các bạn lớp 11A3 chỉ giúp và giải thích vì sao?