Bài 15. Thuỷ quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất

BÀI 15 THUỶ QUYỂN
MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG.
MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT.
Chuẩn kiến thức kỹ năng
1. Về kiến thức:
- Các vòng tuần hoàn nước trên Trái Đất.
- Những nhân tố ảnh hưởng tới dòng chảy.
- Những nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước của một con sông.
- Một số kiểu sông.
2. Về kỹ năng:
- Phân biệt được mối quan hệ giữa các nhân tố tự nhiên với chế độ dòng chảy của một con sông.
3. Về thái độ hành vi:
Có ý thức bảo vệ rừng, bảo vệ nguồn nước.
2
I. THỦY QUYỂN
1. Khái niệm

Thủy quyển là lớp nước trên Trái Đất
Bao gồm:

Sơ đồ vòng tuần hoàn của nước
2. Tuần hoàn của nước trên Trái Đất
5
Vòng tuần hoàn nhỏ
Mưa
Tuyết rơi
Hồ
Nước bốc hơi
Sông suối
Tầng đất thấm nước
Biển và đại dương
Vòng tuần hoàn lớn
Nước ngầm
Gió
3
Mưa

2. Tuần hoàn của nước trên Trái Đất

Vòng tuần hoàn nhỏ
Nước chỉ tham gia hai giai đoạn: bốc hơi và nước rơi
b. Vòng tuần hoàn lớn
Nước tham gia vào 3 hoặc 4 giai đoạn:
Bốc hơi, nước rơi, dòng chảy, (ngấm)→dòng ngầm (→biển, biển lại bốc hơi)
1. Chế độ mưa, băng tuyết, nước ngầm
Nhiệt đới, địa hình thấp của khu vực ôn đới
Ôn đới lạnh và những nơi sông bắt nguồn từ núi cao













II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG
2. Địa thế, thực vật và hồ đầm
Địa thế
Thực vật
Hồ đầm









II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG
1. Chế độ mưa, băng tuyết, nước ngầm
Nhiệt đới, địa hình thấp của khu vực ôn đới
Ôn đới lạnh và những nơi sông bắt nguồn từ núi cao
- Nguồn cung cấp nước chủ yếu là nước mưa.
Chế độ nước sông phụ thuộc vào chế độ mưa: mùa lũ = mùa mưa; mùa cạn = mùa khô.
Nước ngầm: điều tiết chế độ dòng chảy.
Chế độ nước sông phụ thuộc vào lượng băng tuyết tan.
Mùa lũ trùng với mùa xuân


II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG
Sông Đà
Mưa
Băng tan trên núi
Băng trôi trên sông
Nước ngầm
Nước ngầm khi bắt đầu có mưa
Cho ví dụ minh hoạ về mối quan hệ
giữa chế độ nước sông với chế độ mưa?
Ví dụ sông Hồng:
+ Mùa lũ (t6 – t10) gần trùng với mùa mưa (t5 - t10)
+ Mùa cạn gần trùng với mùa khô (ít mưa)
2. Địa thế, thực vật và hồ đầm
Địa thế
Thực vật
Hồ đầm
Quy định tốc độ dòng chảy
Giúp điều hòa dòng chảy cho sông ngòi, giảm lũ lụt
Điều hoà chế độ nước sông
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG
Địa thế
Sông miền núi
Sông đồng bằng
Hãy cho biết vì sao mực nước lũ ở các sông ngòi miền Trung nước ta thường lên rất nhanh?

Do sông ngòi miền trung ngắn và dốc
Có nhiều phụ lưu cấp nước vào dòng chảy chính
Thực vật
Sau cơn mưa trong rừng nhiệt đới
Em hãy cho biết vì sao trong những năm qua ở Việt Nam các trận lũ lớn xảy ra ngày càng nhiều

Hồ
LŨ MIỀN TRUNG Ở VIỆT NAM
9
III. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT
SÔNG AMAZÔN
8
SÔNG NIN - MÓN QUÀ CỦA TẠO HOÁ
SÔNG I-Ê-NÍT-X©y

Sông
Nơi bắt
nguồn
Diện tích
lưu
vực (km2)
Chiều
dài
(km)
Vị
trí
Nguồn
cung cấp
nước chính
Sông Nin
Hồ
Vic-to-ri-a
2.881.000
6.685
Khu vực
xích đạo,
cận xích đạo
cận nhiệt
Châu Phi
Mưa và
nước
ngầm

Sông
A-ma-dôn
Dãy
An-det
7.170.000
6.437
Khu vực xích
đạo châu Mỹ
Mưa và
nước
ngầm
Sông
I-ê-nit-xê-i
Dãy
Xai-an
2.580.000
4.102
Khu vực ôn
đới lạnh
Châu
Á
Băng
tuyết tan
10
28
Thông tin:
2. Nước ngầm, thực vật, hồ đầm có tác dụng đối với chế độ nước sông:

Điều hoà dòng chảy, giảm lũ lụt

Giữ nước vào mùa mưa

Cung cấp nước vào mùa hạ

Tất cả đều đúng
B
A
D
C
12
3. Câu nào sau đây không chính xác:

Sông Nin là sông dài nhất thế giới

Sông A-ma-dôn là sông lớn nhất thế giới

Nguồn cung cấp nước chủ yếu của sông
I-ê-nít-xê-i là nước mưa và nước ngầm

A
B
C
13
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
1. Hoàn thành nội dung bảng sau
2. Nêu ví dụ minh họa về quan hệ giữa chế độ nước sông với chế độ mưa
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
1. Hoàn thành nội dung bảng sau
2. Giải thích vì sao lũ trên các sông miền Trung lên nhanh?
3. Ở lưu vực sông, rừng phòng hộ được trồng ở đâu?
Hãy giải thích vì sao?