Bài 15. Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần

phßng gi¸o dôc Lôc nam
trường thcs Bảo đài
Lịch sử 7
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
đã đến dự giờ hội giảng hôm nay
Giáo viên thực hiện:
Trương Thị Thu Hằng






Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi :
Tình hình nông nghiệp và thủ công nghiệp thời Trần sau chiến tranh như thế nào?
N«ng nghiÖp
- Nhµ TrÇn thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, më réng diÖn tÝch trång trät => N«ng nghiÖp ®­îc phôc håi vµ ph¸t triÓn.
-Ruéng ®Êt c«ng lµng x· chiÕm phÇn lín diÖn tÝch ruéng ®Êt trong n­íc.
Thñ c«ng nghiÖp
- Thñ c«ng nghiÖp rÊt ph¸t triÓn do nhµ n­íc trùc tiÕp qu¶n lý gåm nh÷ng nghµnh nghÒ kh¸c nhau :®å gèm, dÖt, tr¸ng men, chÕ t¹o vò khÝ, ®ãng thuyÒn…
- C¸c s¶n phÈm lµm ra ngµy cµng nhiÒu, tr×nh ®é kÜ thuËt ngµy cµng cao.
Th­¬ng nghiÖp :
- ViÖc trao ®æi bu«n b¸n trong n­íc vµ th­¬ng nh©n n­íc ngoµi ®­îc ®Èy m¹nh.
NhiÒu trung t©m kinh tÕ ®­îc më ra trong c¶ n­íc, tiªu biÓu lµ : Th¨ng Long , V©n §ån.

Đời sống văn hoá:
Văn hoá
Giáo dục-Khoa học kĩ thuật
Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc
1. Đời sống văn hoá:
ở thời Trần các tín ngưỡng
cổ truyền rất phổ biến, Em
hãy kể tên một vài tín ngưỡng
cổ truyền trong nhân dân?
- Tín ngưỡng cổ truyền: được phổ biến trong nhân dân như : thờ cúng tổ tiên v� các anh hùng dân tộc...
Dạo phật: tuy vẫn phát triển nhưng không bằng thời Lý.
Chùa Yên Tử (Quảng Ninh)
Chùa Sắc Tứ (Tiền Giang)
Chùa Yên Tử - Quảng Ninh
Để ghi nhớ công ơn của vị vua Phật Việt Nam, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã quyết định cho Tỉnh hội Phật giáo Quảng Ninh dựng tượng đång Phật hoàng Trần Nhân Tông. Theo thiÕt kế, thân tượng cao 9,9 mét, nặng 100 tấn với kinh phí gần 80 tỉ đồng. Ngày 16/12/2009 (1/11 âm lịch) khởi công công trình này nhân Đại lễ kỷ niệm lần thứ 701 ngày Đức vua - Phật hoàng Trần Nhân Tông nhập Niết bàn (3/11/1308). Tượng được dựng tại khu vực tượng đá An Kỳ Sinh lên chùa Đồng, khu di tích Yên Tử.














Phối cảnh tổng thể khu vực đặt tượng đồng Phật hoàng Trần Nhân Tông
1. Đời sống văn hoá:
- Tín ngưỡng cổ truyền: được phổ biến trong nhân dân như : thờ cúng tổ tiên v� các anh hùng dân tộc...
Dạo phật: tuy vẫn phát triển nhưng không bằng thời Lý.
Nho giáo: ng�y c�ng phát triển, địa vị ng�y c�ng cao v� được trọng dụng.
-Cỏc hỡnh th?c sinh ho?t van hoỏ dõn gian: ca hát, nhảy múa, chèo tuồng, đấu vật, đua thuyền.được phổ biến và phát triển.

-T?p quỏn s?ng: giản dị như đi chân đất, áo quần đơn giản rất phổ biến.
Hát chèo
Múa rối nước
LỄ HỘI ĐỀN HÙNG
THI ĐẨY GẬY
ĐUA THUYỀN
LỄ HỘI CHỌI TRÂU
ĐẤU VẬT
1. Đời sống văn hoá:
2. Văn học:
Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần (Tiếp)

Em cho biết vài nét về tình hình văn học thời Trần?
- Văn học chữ Hán v� chữ Nôm rất phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, chứa đựng sâu sắc lòng yêu nước, tự h�o dân tộc, l�m rạng rỡ cho nền văn hoá Đại Việt



1. Đời sống văn hoá:
2. Văn học:
Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần (Tiếp)
- Văn học chữ Hán v� chữ Nôm rất phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, chứa đựng sâu sắc lòng yêu nước, tự h�o dân tộc, l�m rạng rỡ cho nền văn hoá Đại Việt

Em hãy kể tên một số tác phẩm, tác giả tiêu biểu ở thời kì này?
- Các tác phẩm văn học tiêu biểu :
+ Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn
+ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải
+ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu

…Nay các ngươi ngồi nhìn chủ nhục mà không biết lo; thân chịu quốc sỉ mà không biết thẹn. Làm tướng triều đình đứng hầu quân man mà không biết tức; nghe nhạc thái thường đãi yến sứ ngụy mà không biết căm. Có kẻ lấy việc chọi gà làm vui; có kẻ lấy việc cờ bạc làm thích. (...). Nếu bất chợt có giặc Mông Thát tràn sang thì cựa gà trống không đủ đâm thủng áo giáp của giặc; mẹo cờ bạc không đủ thi hành mưu lược nhà binh. Vườn ruộng nhiều không chuộc nổi tấm thân ngàn vàng; vợ con bận không ích gì cho việc quân quốc. Tiền của dẫu lắm không mua được đầu giặc; chó săn tuy hay không đuổi được quân thù. Chén rượu ngọt ngon không làm giặc say chết; giọng hát réo rắt không làm giặc điếc tai. Lúc bấy giờ chúa tôi nhà ta đều bị bắt, đau xót biết chừng nào!
…Nay ta bảo thật các ngươi: nên lấy việc đặt mồi lửa dưới đống củi là nguy cơ; nên lấy điều kiềng canh nóng mà thổi rau nguội làm sợ. Phải huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên, khiến cho ai nấy đều giỏi như Bàng Mông, mọi người đều tài như Hậu Nghệ, có thể bêu đầu Hốt Tất Liệt dưới cửa khuyết, làm rữa thịt Vân Nam Vương ở Cảo Nhai . Như vậy chẳng những thái ấp của ta mãi mãi vững bền mà bổng lộc các ngươi cũng suốt đời tận hưởng; chẳng những gia thuộc ta được ấm êm giường nệm, mà vợ con các ngươi cũng trăm tuổi sum vầy; chẳng những tông miếu ta được hương khói nghìn thu mà tổ tiên các ngươi cũng được bốn mùa thờ cúng; chẳng những thân ta kiếp này thỏa chí, mà đến các ngươi, trăm đời sau còn để tiếng thơm; chẳng những thụy hiệu ta không hề mai một, mà tên họ các ngươi cũng sử sách lưu truyền. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui chơi, phỏng có được không?
(Trích Hịch tướng sĩ – TrÇn Quèc TuÊn)

Trần Quang Khải là em cùng mẹ Trần Thánh Tông, ông là người học rộng tài giỏi, biết nhiều thứ tiếng. Năm Thiệu long thứ nhất (1258) đời Thánh Tông, ông được phong tước Chiêu Minh Đại Vương, nắm chức Thái sư. (6 – 6 – 1288), sau khi đánh đuổi quân Thoát Hoan, giải phóng kinh thành Thăng Long, ông đưa hai vua Trần về lại kinh, theo phò giá và làm bài thơ “Phò giá về kinh”:

Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm Tử bắt quân thù.
Thái bình yên gắng sức,
Non nước ấy ngàn thu.






…Đến chơi sông chừ ủ mặt,
Nhớ người xưa chừ lệ chan.
Rồi vừa đi vừa ca rằng:
“Sông Đằng một dải dài ghê,
Sóng hồng cuồn cuộn tuôn về bể Đông.
Những phường bất nghĩa tiêu vong,

Khách cũng nối tiếp mà ca rằng:
“Anh minh hai vị thánh quân,
Sông đây rửa sạch mấy lần giáp binh.
Giặc tan muôn thuở thanh bình,
Bởi đâu đất hiểm cốt mình đức cao.”
(Trích Phú sông Bạch Đằng – Trương Hán Siêu)
Trương Hán Siêu, tác giả bài Phú sông Bạch Đằng nổi tiếng là một nhân vật lớn đời Trần. Bạch Đằng Giang phú là áng văn tràn đầy lòng yêu nước, tráng chí chất ngất, cùng tinh thần tự hào dân tộc và hàm chứa một triết lý lịch sử sâu sắc khi nhìn nhận nguyên nhân thành công của dân tộc trong sự nghiệp đánh giặc giữ nước.

1. Đời sống văn hoá:
2. Văn học:
3. Giáo dục và khoa học kỹ thuật:
- Giáo dục:
+ Mở nhiều trường học
+ Các kì thi chọn người giỏi được tổ chức thường xuyên
Giới thiệu vài nét về Chu Văn An
- Đậu Thái học sinh nhưng ông không làm quan, mở trường dạy học truyền bá đạo Nho. Đến thời vua Trần Anh Tông, ông được giữ chức quan Tư nghiệp trường Quốc Tử giám, ngoài ra còn dạy thêm cho các hoàng tử. Thời Trần Dụ Tông, chính sự đổ nát, ông viết sớ dâng lên vua xin chém 7 tên gian thần. Không được chấp nhận, ông về quê ở ẩn tại Chí Linh - Hải Dương, lấy hiệu là Tiều ẩn.
VĂN MIẾU
QUỐC TỬ GIÁM
- Năm 1247, quy định chọn Tam khôi (Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa) trong kì thi Đình.
- “…Năm 1246, nhà Trần định lệ thi thái học sinh (tiến sĩ) 7 năm một lần thi.
- “ Phép thi thời Trần 7 năm một khoa, đặt ra tam khôi, điều lệ mỗi ngày một nghiêm ngặt, ân điển mỗi ngày một long trọng, công danh do đó mà ra, nhân tài đầy rẫy, so với thời Lý thì thịnh hơn nhiều”.
(Khoa mục chí- trong Lịch triều Hiến chương loại chí)
1. Đời sống văn hoá:
2. Văn học:
3. Giáo dục và khoa học kỹ thuật:
- Giáo dục:
+ Mở nhiều trường học
+ Các kì thi chọn người giỏi được tổ chức thường xuyên
+ Lập ra quốc sử viện.
+ Năm 1272 bộ "Đại Việt Sử Ký" ra đời
- Quân sự, y học, khoa học kỹ thuật cũng đạt được nhiều thành tựu
Tuệ Tĩnh là danh y Việt Nam đã mở đường cho sự nghiên cứu thuốc nam, xây dựng nền móng cho Y học dân tộc của nước nhà. Ông đã tổng hợp và để lại những bài thuốc kinh nghiệm quý báu cho khá nhiều bệnh tật.
  Ðó là một tài liệu có giá trị lớn cho sự thừa kế và phát huy vốn cũ y dược của nhân dân ta, thật là một cống hiến rất lớn của ông.
Tuệ Tĩnh - ông tổ của ngành thuốc Nam
1. Đời sống văn hoá:
2. Văn học:
3. Giáo dục và khoa học kỹ thuật:
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc:
Nhiều công trình kiến trúc có giá trị ra đời: Tháp Phổ Minh (Nam Định),Thành Tây Đô (Thanh Hoá).
Tháp Phổ Minh (Nam định) có nhà thuỷ tạ để lễ hội có đỉnh đồng nặng hơn 1000 cân, ngoài chùa dựng toà tháp 14 tầng, cao hơn 20m




Giới thiệu về thành Tây Đô:
- Thành Tây Đô ở An Tôn, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hoá là một công trình đồ sộ, nổi bật đời Trần, được xây dựng năm 1397, hiện nay chỉ còn lại mặt thành với cổng thành chính. Xưa, thành hình vuông, mỗi cạnh dài 500m, thành có 3 cổng chính được xây theo kiểu vòm cuốn cao, xây bằng những khối đá lớn, có khối dài 7m, cao 1,5m, dày 1m, nặng khoảng 15 tấn. Thành đắp bằng đất có khối lượng khoảng 80.000m. Xung quanh có hào sâu, có cống ngầm thông trong ngoài. Phía trong là cung điện, dinh thự các quan.
1. Đời sống văn hoá:
2. Văn học:
3. Giáo dục và khoa học kỹ thuật:
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc:
Nhiều công trình kiến trúc có giá trị ra đời: Tháp Phổ Minh (Nam Định),Thành Tây Đô (Thanh Hoá).
- Nghệ thuật chạm khắc tinh tế
Hình đầu rồng men lục(TK XIV-XV)
Hình rồng
Tượng đài Trần Hưng Đạo
Sư Tử
Hổ
1. THỜI TRẦN SỬ DỤNG LOẠI CHỮ NÀO SAU ĐÂY?
a. CHỮ NÔM
b. CHỮ HÁN
c. Chữ Hán và chữ Nôm
d. CHỮ QUỐC NGỮ
2.TÁC PHẨM “HỊCH TƯỚNG SĨ” NỔI TIẾNG CỦA
TÁC GIẢ NÀO?
a.TRẦN QUANG KHẢI
b. Lý THU?NG KI?T
c. TRƯƠNG HÁN SIÊU
d. TRẦN HƯNG ĐẠO
BÀI TẬP CỦNG CỐ:
3. THÁP PHỔ MINH LÀ CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC CỦA TRIỀU ĐẠI NÀO?
a. NGÔ
b. TRẦN
c. LÝ
d. ĐINH-TIỀN LÊ
4. NHÀ NHO NỔI TIẾNG THỜI TRẦN LÀ AI?
a.TRẦN NHÂN TÔNG
b. TRẦN HƯNG ĐẠO
c. PHẠM SƯ MẠNH
d. CHU VĂN AN
5. THEO EM, NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HOÁ NÀO THỜI TRẦN CÒN SỬ DỤNG ĐẾN NGÀY NAY?
a. TÍN NGƯỠNG, LỄ HỘI VĂN HÓA DÂN GIAN
b. CHỮ TƯỢNG HÌNH, ĐẠO GIÁO
c. MỘT SỐ THÀNH TỰU VĂN HÓA - KHOA HỌC CƠ BẢN: QUÂN SỰ, VĂN HỌC, Y HỌC, ĐẠO PHẬT…
d. C�U a, c D�NG
d
Đời sống văn hoá:
Tín ngưỡng cổ truyền: được phổ biến trong nhân dân như : thờ cúng tổ tiên v� các anh hùng dân tộc...
Dạo phật: tuy vẫn phát triển nhưng không bằng thời Lý.
Nho giáo: ng�y c�ng phát triển, địa vị ng�y c�ng cao v� được trọng dụng.
Cỏc hỡnh th?c sinh ho?t van hoỏ dõn gian: ca hát, nhảy múa, chèo tuồng, đấu vật, đua thuyền.được phổ biến và phát triển.
T?p quỏn s?ng: giản dị như đi chân đất, áo quần đơn giản rất phổ biến.
2. Văn học:
- Văn học chữ Hán v� chữ Nôm rất phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, chứa đựng sâu sắc lòng yêu nước, tự h�o dân tộc, l�m rạng rỡ cho nền văn hoá Đại Việt
- Các tác phẩm văn học tiêu biểu :
+ Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn
+ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải
+ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu
3. Giáo dục và khoa học kỹ thuật:
- Giáo dục:
+ Mở nhiều trường học
+ Các kì thi chọn người giỏi được tổ chức thường xuyên
+ Lập ra quốc sử viện.
+ Năm 1272 bộ "Đại Việt Sử Ký" ra đời
- Quân sự, y học, khoa học kỹ thuật cũng đạt được nhiều thành tựu
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc:
Nhiều công trình kiến trúc có giá trị ra đời: Tháp Phổ Minh (Nam Định),Thành Tây Đô (Thanh Hoá).
- Nghệ thuật chạm khắc tinh tế
Hướng dẫn về nhà
* Học thuộc bài cũ.
* Chuẩn bị bài 16: Sự suy sụp của nhà Trần cuối TK XIV
* Hoàn thành các bài tập trong Sách bài tập Lịch Sử 7
Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần (Tiếp)
Tiết 29: II Sự phát triển văn hoá
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC
EM ĐÃ THEO DÕI BÀI
GIẢNG NÀY