Bài 15. Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần

Tuần :15
Tiết :29
Ngày soạn :

Bài 15:
SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HÓA THỜI TRẦN (Tiếp theo)

I/ - SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ:

II/ - SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ:
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ:
1. Đời sống văn hóa:
Hỏi:
Kể tên một vài tín ngưỡng trong nhân dân ?( SGK).
Hỏi:
Đạo Phật thời Trần so với thời Lý như thế nào ?
> (Có phát triển, nhưng không mạnh bằng thời Lý)
- Các tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân.
Hỏi:
Nêu những dẫn chứng chứng tỏ đạo Phật phát triển?
> (Đạo Phật không trở thành quốc giáo và không ảnh hưởng tới chính trị. Chùa chiền không là nơi dạy học mà trở thành trung tâm sinh hoạt văn hoá. Thời kì này nho giáo cũng được sử dụng phổ biến).
Hỏi:
So với đạo Phật, Nho giáo phát triển như thế nào ?
> (Các nhà nho giữ vị trí cao trong bộ máy Nhà nước, nhiều nhà nho được triều đình trọng dụng : Trương Hán Siêu, Chu Văn An . từ vua đến người dân lao động đều yêu thích các hoạt động văn nghệ, thể thao .).
- Đạo Phật và nho giáo đều phát triển mạnh. Nho giáo phát triển mạnh do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước.
Hỏi:
Nêu những dẫn chứng về tập quán sống giản dị của nhân dân ?
> (Bên ngoài sống rất giản dị, nhưng ẩn chứa bên trong con người họ là tinh thần thượng võ, lòng yêu nước, yêu quê hương.)
Hỏi:
Nhận xét về các hoạt động sinh hoạt văn hoá dưới thời Trần ?
> (Các hoạt động văn hoá phong phú, đa dạng nhiều vẻ mang đậm tính dân tộc).
- Các hình thức sinh hoạt văn hoá : ca hát, nhảy múa . được phổ biến.
2. Văn học:
Hỏi:
Văn học thời Trần có đặc điểm gì ?
> (Phong phú, mang bản sắc dân tộc, chứa đựng lòng yêu nước, tự hào của nhân dân).
Hỏi: Kể tên một số tác phẩm mà em biết ?
> (Văn học thời kì này rất phát triển, bao gồm cả văn học chữ Hán và chữ Nôm, các tác phẩm phản ánh niềm tự hào dân tộc về một thời hào hùng lịch sử).
Bao gồm cả văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm, chứa đựng nhiều nội dung phong phú và làm rạng rỡ văn hoá Đại Việt.
Hỏi: Tại sao văn học thời Trần phát triển mạnh, mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc ? ( yêu cầu HS thảo luận - 2 phút).
Đáp:
Đó là do thời Trần giáo dục thi cử thịnh hành, phát triển đã đào tạo được nhiều nho sĩ trí thức giỏi. Hơn nữa, sau các cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên đầy gian lao, nhưng đã thắng lợi vẻ vang, lòng tự hào yêu nước, quê hương và ý thức tự cường dân tộc đã được khơi dậy ở các nho sĩ, trí thức, các nhà thơ, nhà văn.
3. Giáo dục và khoa học- kĩ thuật:
Hỏi:
Nhà Trần đã làm gì để phát triển giáo dục và khuyến khích học tập?
Đáp:
Để phát triển giáo dục, nhà Trần đã mở rộng Quốc Tử Giám, mở trường công ở các lộ, phủ, quy định rõ các khoa thi, định lệ lấy tam khôi.
Hỏi:
Em có nhận xét gì về tình hình giáo dục,khoa học- kĩ thuật thời Trần ?

Đáp:
Phát triển mạnh trên mọi lĩnh vực và có nhiều đóng góp cho nền văn hoá dân tộc tạo bước phát triển cao cho nền văn minh Đại Việt.
Hỏi:
Điểm tên các nhà khoa học- kĩ thuật nổi tiếng thời Trần?
Đáp:
_ Nhà sử học Lê Văn Hưu
_ Nhà quân sự Trần Hưng Đạo.
_ Nhà y học Tuệ Tĩnh
_ Nhà thiên văn học Đặng Lộ, Trần Nguyên Đán.
_ Nhà kĩ thuật quân sự Hồ Nguyên Trừng.
+ Trường học mở ra ngày càng nhiều.
+ Tổ chức kì thi thường xuyên hơn, chọn nhân tài
+ Lập ra Quốc sử viện
+ 1272, bộ "Đại Việt sử kí" ra đời
+ Quân sự, y học cũng đạt nhiều thành tựu.
Hỏi:
Quốc sử viện có nhiệm vụ gì ? Do ai đứng đầu và điều hành ?
> SGK.
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc:
> Giới thiệu cho học sinh các tranh ảnh về tháp Phổ Minh, thành Tây Đô .
Hỏi: Hãy giới thiệu những nét độc đáo của nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Trần ?
> Ở lăng mộ vua và qúy tộc Trần có nhiều tượng các con vật làm bằng đá (H.38-SGK) .
++Yêu cầu học sinh nhận xét về hình đầu rồng so với các thời trước (đối chứng H.26-SGK).
> Nghệ thuật ngày càng đạt đến trình độ tinh xảo rõ nét.
GV: Giới thiệu H.38 -SGK
> Yêu cầu HS nhận xét về hình đầu rồng so với các thời trước?
- Nhiều công trình kiến trúc có giá trị ra đời : Tháp Phổ Minh, Thành Tây Đô .
- Nghệ thuật chạm khắc tinh tế
4 / CỦNG CỐ : 4 Phút
a. Sinh hoạt văn hoá thời Trần được thể hiện như thế nào ?

b. Nêu một số dẫn chứng về sự phát triển của văn học, giáo dục, KH-KT thời Trần ?

c. Nét độc đáo của nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Trần ?
5 / DẶN DÒ: 1 Phút
_ Học bài, tìm thêm những tranh ảnh có liên quan đến bài.
_ Chuẩn bị trước bài 16 (sách giáo khoa)
SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV.