Bài 15. Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần

CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ GIÁO
CÙNG CÁC EM HỌC SINH






Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi :
Tình hình nông nghiệp và thủ công nghiệp thời Trần sau chiến tranh như thế nào?
Xã hội nhà Trần có những tầng lớp nào?
1. Đời sống văn hoá:
TIẾT 29. BÀI 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ THỜI TRẦN (Tiếp theo)
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ
2. Văn học:
3. Giáo dục và khoa học kĩ thuật:
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc:
1. Đời sống văn hoá:
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ
Tín ngưỡng cổ truyền: được duy trì và có phần phát triển hơn như thờ cúng tổ tiên và các anh hùng dân tộc...

Hãy nêu một vài tín
ngưỡng trong nhân dân?
Đạo phật thời Trần so
với thời Lý như thế nào?
Đạo Phật: tuy vẫn phát triển nhưng không bằng thời Lý.
Nho giáo: ngày càng phát triển, địa vị các nhà nho ngày càng nâng cao và được trọng dụng.
Các hình thức sinh hoạt văn hoá dân gian: ca hát, nhảy múa, chèo tuồng, các trò chơi…vẫn duy trì, phát triển.
Tập quán sống: đi chân đất, áo quần đơn giản rất phổ biến.
Vì sao Nho giáo ngày
càng phát triển?
Kể tên các hình thức
văn hóa dân gian?
-
-
-
-
BÀN THỜ KHỔNG TỬ Ở VĂN MIẾU


CHÙA YÊN TỬ (Quảng Ninh)
CHÙA SẮC TỨ (TiềnGiang)
LỄ HỘI ĐỀN HÙNG
THI ĐẨY GẬY
ĐUA THUYỀN
LỄ HỘI CHỌI TRÂU
ĐẤU VẬT
Để ghi nhớ công ơn của vị vua Phật Việt Nam, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã quyết định cho Tỉnh hội Phật giáo Quảng Ninh dựng tượng đồng Phật hoàng Trần Nhân Tông. Theo thiết kế, thân tượng cao 9,9 mét, nặng 100 tấn với kinh phí gần 80 tỉ đồng. Ngày 16/12/2009 (1/11 âm lịch) khởi công công trình này nhân Đại lễ kỷ niệm lần thứ 701 ngày Đức vua - Phật hoàng Trần Nhân Tông nhập Niết bàn (3/11/1308). Tượng được dựng tại khu vực tượng đá An Kỳ Sinh lên chùa Đồng, khu di tích Yên Tử.














Phối cảnh tổng thể khu vực đặt tượng đồng Phật hoàng Trần Nhân Tông
TIẾT 29. BÀI 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ THỜI TRẦN (Tiếp theo)

II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ
1. Đời sống văn hoá:
2. Văn học:
- Văn học chữ Hán và chữ Nôm phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, chứa đựng sâu sắc lòng yêu nước, tự hào dân tộc, được phát triển mạnh, làm rạng rỡ cho nền văn hoá Đại Việt.

Em cho biết vài nét về tình hình văn học thời Trần?



TIẾT 29. BÀI 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ THỜI TRẦN (Tiếp theo)
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ
1. Đời sống văn hoá:
2. Văn học:
Văn học chữ Hán và chữ Nôm phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, chứa đựng sâu sắc lòng yêu nước, tự hào dân tộc, được phát triển mạnh, làm rạng rỡ cho nền văn hoá Đại Việt.
- Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, Phò giá về kinh của Trần Quang Khải, Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu,...

Em hãy kể tên một số tác phẩm, tác giả tiêu biểu ở thời kì này?

…Nay các ngươi ngồi nhìn chủ nhục mà không biết lo; thân chịu quốc sỉ mà không biết thẹn. Làm tướng triều đình đứng hầu quân man mà không biết tức; nghe nhạc thái thường đãi yến sứ ngụy mà không biết căm. Có kẻ lấy việc chọi gà làm vui; có kẻ lấy việc cờ bạc làm thích. (...). Nếu bất chợt có giặc Mông Thát tràn sang thì cựa gà trống không đủ đâm thủng áo giáp của giặc; mẹo cờ bạc không đủ thi hành mưu lược nhà binh. Vườn ruộng nhiều không chuộc nổi tấm thân ngàn vàng; vợ con bận không ích gì cho việc quân quốc. Tiền của dẫu lắm không mua được đầu giặc; chó săn tuy hay không đuổi được quân thù. Chén rượu ngọt ngon không làm giặc say chết; giọng hát réo rắt không làm giặc điếc tai. Lúc bấy giờ chúa tôi nhà ta đều bị bắt, đau xót biết chừng nào!
…Nay ta bảo thật các ngươi: nên lấy việc đặt mồi lửa dưới đống củi là nguy cơ; nên lấy điều kiềng canh nóng mà thổi rau nguội làm sợ. Phải huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên, khiến cho ai nấy đều giỏi như Bàng Mông, mọi người đều tài như Hậu Nghệ, có thể bêu đầu Hốt Tất Liệt dưới cửa khuyết, làm rữa thịt Vân Nam Vương ở Cảo Nhai . Như vậy chẳng những thái ấp của ta mãi mãi vững bền mà bổng lộc các ngươi cũng suốt đời tận hưởng; chẳng những gia thuộc ta được ấm êm giường nệm, mà vợ con các ngươi cũng trăm tuổi sum vầy; chẳng những tông miếu ta được hương khói nghìn thu mà tổ tiên các ngươi cũng được bốn mùa thờ cúng; chẳng những thân ta kiếp này thỏa chí, mà đến các ngươi, trăm đời sau còn để tiếng thơm; chẳng những thụy hiệu ta không hề mai một, mà tên họ các ngươi cũng sử sách lưu truyền. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui chơi, phỏng có được không?
(Trích Hịch tướng sĩ - Trần Quốc Tuấn)

Trần Quang Khải là em cùng mẹ Trần Thánh Tông, ông là người học rộng tài giỏi, biết nhiều thứ tiếng. Năm Thiệu long thứ nhất (1258) đời Thánh Tông, ông được phong tước Chiêu Minh Đại Vương, nắm chức Thái sư. (6 – 6 – 1288), sau khi đánh đuổi quân Thoát Hoan, giải phóng kinh thành Thăng Long, ông đưa hai vua Trần về lại kinh, theo phò giá và làm bài thơ “Phò giá về kinh”:
Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm Tử bắt quân thù.
Thái bình yên gắng sức,
Non nước ấy ngàn thu.






…Đến chơi sông chừ ủ mặt,
Nhớ người xưa chừ lệ chan.
Rồi vừa đi vừa ca rằng:
“Sông Đằng một dải dài ghê,
Sóng hồng cuồn cuộn tuôn về bể Đông.
Những phường bất nghĩa tiêu vong,

Khách cũng nối tiếp mà ca rằng:
“Anh minh hai vị thánh quân,
Sông đây rửa sạch mấy lần giáp binh.
Giặc tan muôn thuở thanh bình,
Bởi đâu đất hiểm cốt mình đức cao.”
(Trích Phú sông Bạch Đằng – Trương Hán Siêu)
Trương Hán Siêu, tác giả bài Phú sông Bạch Đằng nổi tiếng là một nhân vật lớn đời Trần. Bạch Đằng Giang phú là áng văn tràn đầy lòng yêu nước, tráng chí chất ngất, cùng tinh thần tự hào dân tộc và hàm chứa một triết lý lịch sử sâu sắc khi nhìn nhận nguyên nhân thành công của dân tộc trong sự nghiệp đánh giặc giữ nước.

TIẾT 29. BÀI 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ THỜI TRẦN (Tiếp theo)
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ
3. Giáo dục và khoa học – kĩ thuật.
* Giáo dục:
- Quốc tử giám được mở rộng, các lộ, phủ đều có trường học.
- Các kì thi được tổ chức ngày càng nhiều.
Em hãy trình bày vài nét về tình hình giáo dục thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình đó?
VĂN MIẾU
QUỐC TỬ GIÁM
- “…Năm 1246, nhà Trần định lệ thi thái học sinh (tiến sĩ) 7 năm một lần thi.
- Năm 1247, quy định chọn Tam khôi (Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa) trong kì thi Đình.
- “ Phép thi thời Trần 7 năm một khoa, đặt ra tam khôi, điều lệ mỗi ngày một nghiêm ngặt, ân điển mỗi ngày một long trọng, công danh do đó mà ra, nhân tài đầy rẫy, so với thời Lý thì thịnh hơn nhiều”.
(Khoa mục chí- trong Lịch triều Hiến chương loại chí)















TIẾT 29. BÀI 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ THỜI TRẦN (Tiếp theo)
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ
3. Giáo dục và khoa học – kĩ thuật.
* Giáo dục:
- Quốc tử giám được mở rộng, các lộ, phủ đều có trường học.
- Các kì thi được tổ chức ngày càng nhiều.
* Khoa học – kĩ thuật:
- Sử học: năm 1272, tác phẩm Đại Việt sử kí của Lê Văn Hưu ra đời.
- Quân sự: có tác phẩm Binh thư yếu lược của Trần Hưng Đạo.
- Y học: có Tuệ Tĩnh.
- Hồ Nguyên Trừng và các thợ thủ công chế tạo được súng thần công và đóng các loại thuyền lớn,...
Em hãy trình bày vài nét về khoa học – kĩ thuật thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình đó?
Tuệ Tĩnh - ông tổ của ngành thuốc Nam
Tuệ Tĩnh là danh y Việt Nam đã mở đường cho sự nghiên cứu thuốc nam, xây dựng nền móng cho Y học dân tộc của nước nhà. Ông đã tổng hợp và để lại những bài thuốc kinh nghiệm quý báu cho khá nhiều bệnh tật.
  Ðó là một tài liệu có giá trị lớn cho sự thừa kế và phát huy vốn cũ y dược của nhân dân ta, thật là một cống hiến rất lớn của ông.
TIẾT 29. BÀI 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ THỜI TRẦN (Tiếp theo)
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc.
Các công trình nổi tiếng: Tháp Phổ Minh (Nam Định), thành Tây Đô (Thanh Hoá), tượng hổ, sư tử,…hình rồng khắc trên đá,…
Em hãy kể tên một số công trình nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc nổi tiếng thời Trần?





HÌNH ĐẦU RỒNG MEN LỤC
( thế kỉ XIV-XV)

HÌNH RỒNG




SƯ TỬ
Hổ
1. THỜI TRẦN SỬ DỤNG LOẠI CHỮ NÀO SAU ĐÂY?
a. CHỮ NÔM
b. CHỮ HÁN
c. Chữ Hán và chữ Nôm
d. CHỮ QUỐC NGỮ
2.TÁC PHẨM “HỊCH TƯỚNG SĨ” NỔI TIẾNG CỦA
TÁC GIẢ NÀO?
a.TRẦN QUANG KHẢI
b. Lý THƯỜNG KIỆT
c. TRƯƠNG HÁN SIÊU
d. TRẦN QUỐC TUẤN
BÀI TẬP CỦNG CỐ:
3. THÁP PHỔ MINH LÀ CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC CỦA TRIỀU ĐẠI NÀO?
a. NGÔ
b. TRẦN
c. LÝ
d. ĐINH-TIỀN LÊ
4. NHÀ NHO NỔI TIẾNG THỜI TRẦN LÀ AI?
a.TRẦN NHÂN TÔNG
b. TRẦN HƯNG ĐẠO
c. PHẠM SƯ MẠNH
d. CHU VĂN AN
5. THEO EM, NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HOÁ NÀO THỜI TRẦN CÒN SỬ DỤNG ĐẾN NGÀY NAY?
a. TÍN NGƯỠNG, LỄ HỘI VĂN HÓA DÂN GIAN
b. CHỮ TƯỢNG HÌNH, ĐẠO GIÁO
c. MỘT SỐ THÀNH TỰU VĂN HÓA - KHOA HỌC CƠ BẢN: QUÂN SỰ, VĂN HỌC, Y HỌC, ĐẠO PHẬT…
d. CÂU a, c ĐÚNG
d
TIẾT 29. BÀI 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ THỜI TRẦN (Tiếp theo)

II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ
1. Đời sống văn hoá:
2. Văn học:
3. Giáo dục và khoa học – kĩ thuật.
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc.

* DẶN DÒ:
- HỌC BÀI
- CHUẨN BỊ BÀI MỚI:
BÀI 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV