Bài 15. Phong trào dân chủ 1936 - 1939

Tiết 23 – Bài 15
PHONG TRÀO DÂN CHỦ
1936 - 1939
GV : Nguyễn Chí Thuận
Trường THPT Dĩ An – Bình Dương
I. Tình hình thế giới và trong nước
1. Tình hình thế giới
2. Tình hình trong nước
II. Phong trào dân chủ 1936 - 1939
1. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 7 - 1936
2. Những phong trào đấu tranh tiêu biểu
a) Đấu tranh đòi các quyền tự do, dân sinh, dân chủ
b) Đấu tranh nghị trường
c) Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí
III. Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của phong trào dân chủ 1936 - 1939
B�i 15 - PHONG TR�O D�N CH? 1936 -1939
Tình hình thế giới những năm 1936-1939 có điểm gì nổi bật? Trước tình hình đó các lực lượng tiến bộ trên thế giới làm gì?
I. Tình hình thế giới và trong nước
1. Tình hình thế giới
- Chủ nghĩa phát xít ở Đức, Italia, Nhật Bản đe doạ an ninh thế giới.
- Quốc tế Cộng sản họp Đại hội VII tại tại Matxcơva (1935) bàn vấn đề chống chủ nghĩa phát xít và kêu gọi các nước thành lập mặt trận nhân dân chống phát xít.
Chủ nghĩa phát xít ở Đức, Italia, Nhật Bản đe doạ an ninh thế giới
Hít-le
Mut-sô-li-ni
Hi-rô-hi-tô
Quốc tế Cộng sản họp Đại hội VII tại tại Matxcơva (1935)
Vậy tình hình nước Pháp giai đoạn này có gì thay đổi​? Sự thay đổi đó có tác động như thế nào đến tình hình nước ta?
- Tháng 6 – 1936 , chính phủ Mặt trận Nhân dân Pháp lên cầm quyền, thi hành một số chính sách tiến bộ ở thuộc địa trong đó có Đông Dương.
Những thay đổi trong bộ máy chính quyền của Pháp tác động đến thuộc địa như thế nào về hoạt động chính trị trong nước ta?
2. Tình hình trong nước
* Chính trị:
- Chính phủ Pháp cử phái đoàn sang điều tra tình hình Đông Dương, nới lỏng một số quyền như tự do báo chí.
- Trong nước có nhiều Đảng phái với xu hướng chính trị khác nhau cùng hoạt động, trong đó Đảng Cộng sản Đông Dương là mạnh nhất, có chủ trương rõ ràng, tổ chức chặt chẽ.
Tù nhân Việt Nam dưới thời Pháp thuộc
Những thay đổi trong bộ máy chính quyền của Pháp tác động đến thuộc địa như thế nào về tình hình kinh tế, xã hội trong nước ?
* Kinh tế: Thực dân Pháp đã tăng cường bóc lột thuộc địa để bù đắp cho chính quốc, tạo ra những thay đổi nhưng kinh tế nước ta vẫn là nền kinh tế phụ thuộc vào Pháp.
* Xã hội: Mọi tầng lớp nhân dân đều khốn cùng, vì vậy họ rất hăng hái đứng dậy đấu tranh đòi tự do, cơm áo, hoà bình dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Ga Hàng Cỏ thời Pháp
Ở Pháp họ đi xe ngựa và ô tô , ở Việt Nam , họ đi xe "ngựa người" ...
HS dùng bút chì gạch chân những ý trả lời cho các nội dung sau: nhiệm vụ cách mạng, hình thức và phương pháp đấu tranh, chủ trương của Đảng ?
II. Phong trào dân chủ 1936 – 1939
1.Hội nghị ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 7-1936
- Họp tại Thượng Hải, do đồng chí Lê Hồng Phong chủ trì.
- Nội dung Hội nghị:
+ Nhiệm vụ chiến lược :
+ Đấu tranh :
+ Phương pháp đấu tranh:
+ Chủ trương :
Tìm những điểm thay đổi của đường lối chiến lược cách mạng, phương pháp đấu tranh của Đảng ta trong giai đoạn này? Giải thích vì sao có sự thay đổi ấy?
+ Nhiệm vụ chiến lược của cách mạng tư sản dân quyền Việt Nam là chống đế quốc, chống phong kiến.
+ Đấu tranh chống bọn phản động thuộc địa, chống phát xít, chống chiến tranh, đòi tự do, dân sinh, dân chủ, cơm áo, hoà bình.
+ Phương pháp đấu tranh: kết hợp đấu tranh công khai, bán công khai kết hợp với bí mật.
+ Chủ trương thành lập Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương (tháng 3/1938 đổi thành Mặt trận Dân chủ Đông Dương).
Nhóm 1: Tìm hiểu hoạt động của phong trào Đông Dương đại hội.
Nhóm 2: Tìm hiểu hoạt động của phong trào “đón rước” Gôđa và các hoạt động míttinh của quần chúng.
Nhóm 3: Tìm hiểu hoạt động của phong trào đấu tranh nghị trường.
Nhóm 4: Tìm hiểu hoạt động của phong trào đấu tranh trên lĩnh vực báo chí.
(Thời gian tìm hiểu 4 phút)
2. Những phong trào đấu tranh tiêu biểu
a. Đấu tranh đòi các quyền tự do, dân sinh, dân chủ
- Mở đầu là phong trào Đông Dương đại hội: Đảng chủ trương phát động và tổ chức phong trào Đông Dương đại hội để thu thập “dân nguyện” gửi lên phái đoàn của Pháp sẽ sang Đông Dương.
- Phong trào “đón rước” Gôđa: quần chúng đã biến cuộc đón rước phái viên của chính phủ thành cuộc biểu tình, thị uy lực lượng.
- Phong trào biểu tình mít tinh của quần chúng phát triển mạnh từ 1937 – 1939, tiêu biểu là cuộc mít tinh khổng lồ tại quảng trường Nhà Đấu Xảo Hà Nội, thu hút hơn 2,5 vạn người.
Đảng chủ trương phát động và tổ chức phong trào Đông Dương đại hội để thu thập “dân nguyện” gửi lên phái đoàn của Pháp sẽ sang Đông Dương.
Phong trào biểu tình mít tinh của quần chúng phát triển mạnh từ 1937 – 1939
Cuộc mít tinh kỉ niệm ngày Quốc tế Lao động (1-5-1938) tại khu Đấu Xảo Hà Nội.
b. Đấu tranh nghị trường
+ Trong cuộc bầu cử vào các cơ quan có quyền lực ở Đông dương: Viện Dân biểu Bắc Kì, viện Dân biểu Trung Kì… (1937 – 1939)
+ Đảng vận động để đưa người của Đảng và mặt trận đân chủ Đông Dương vào các cơ quan này để đấu tranh với bọn thực dân, tay sai, bảo vệ quyền lợi cho nhân dân..
c. Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí
+ Đảng xuất bản nhiều tờ báo công khai: Tiền phong, Dân Chúng, …
+ Báo chí cách mạng trở thành mũi xung kích trong phong trào vận động dân chủ 1936- 1939.
So sánh chủ trương của Đảng trong PTCM 1930-1931 với PT dân chủ 1936-1939:
So sánh
Phong trào 1930- 1931
Phong trào 1936- 1939
Nhiệm vụ cụ thể
Lực lượng
Phương pháp cách mạng
Chống ĐQ, PK, chia ruộng đất cho dân cày
Chống chế độ phản động thuộc địa, PX, CT, đòi tự do, dân sinh ,dân chủ, cơm áo và hoà bình.
Liên minh công-nông
Thành lập MT thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương -> MT dân chủ ĐD
Biểu tình cả nước, vũ trang giành chính quyền Nghệ Tĩnh
Kết hợp công khai, bí mật, hợp pháp và bất hợp pháp
So sánh chủ trương của Đảng trong PTCM 1930-1931 với PT dân chủ 1936-1939:
Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương (7-1936) -> MT dân chủ Đông Dương (3-1938).
ĐCS VN (3-2-1930) -> ĐCS Đông Dương (10-1930)
Chỉ diễn ra ngắn, hình thành khối liên minh công nông, tập dượt giành chính quyền dưới sự lãnh đạo của ĐCS Đông Dương.
Phong trào quần chúng rộng lớn, có tổ chức dưới sự lãnh đạo của ĐCS Đông Dương.
Đây là phong trào diễn ra trong bối cảnh thế nào?
Có gì thay đổi về phương pháp đấu tranh?
Những kết quả mà phong trào này đạt được tác động như thế nào đến sự phát triển cách mạng?
Những yếu tố nào cho thấy đây là sự sáng tạo của Đảng ta?
3.Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của phong trào dân tộc 1936 – 1939
- Buộc chính quyền thực sự phải nhượng bộ một số yêu sách cụ thể về dân sinh dân chủ. Quần chúng được giác ngộ và tham gia vào lực lượng chính trị hùng hậu.
- Là cuộc tổng diễn tập lần thứ hai của Đảng ta chuẩn bị lực lượng cho cách mạng Tháng tám 1945
- Kinh nghiệm xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất, tổ chức lãnh đạo quần chúng, đấu tranh công khai, hợp pháp, đấu tranh nội bọ và Đảng cũng nhận ra hạn chế của mình trong công tác mặt trận, vấn đề dân tộc.
BÀI TẬP 1
1. Tác động trực tiếp của tình hình thế giới tới những chuyển biến về kinh tế, chính trị và xã hội Việt Nam trong những năm 1936-1939 là
A. ĐH VII Quốc tế CS quyết nghị nhiều vấn đề quan trọng cho CMVN.
B. Chính phủ MTND lên cầm quyền ở Pháp và thi hành một số chính sách tiến bộ ở thuộc địa.
C. Chính phủ Pháp thắt chặt ách thống trị và tăng cường đàn áp PTCM ở thuộc địa.
D. sự xuất hiện của chủ nghĩa phát xít và nguy cơ chiến tranh đế quốc.

2. Mục tiêu của Pháp trong việc khai thác thị trường Đông Dương kể từ sau cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 là nhằm
A. bù đắp sự thiếu hụt về kinh tế cho chính quốc.
B. sẵn sàng chuẩn bị những điều kiện cho cuộc chiến tranh thế giới bùng nổ.
C. phát huy thế mạnh về nông nghiệp để cung cấp lương thực cho chính quốc.
D. phát triển các ngành như điện, nước, cơ khí… để phục vụ quá trình khai thác lâu dài.

3. Tình hình kinh tế VN trong những năm 1936-1939 là
A. tiếp tục lâm vào khủng hoảng do chính sách bóc lột của Pháp.
B. phục hồi và phát triển một số ngành tuy nhiên vẫn lạc hậu và phụ thuộc vào Pháp.
C. ruộng đất tập trung vào tay tư bản Pháp, kinh tế đồn điền vươn lên giữ vai trò chủ đạo.
D. phát triển khá đều giữa công nghiệp và nông nghiệp theo hướng độc lập, tách dần khỏi sự lệ thuộc vào kinh tế Pháp.

4. Nhiệm vụ cụ thể của CM Đông Dương trong những năm 1936-1939 được Đảng ta xác định là
A. thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược là chống đế quốc và phong kiến.
B. chống chủ nghĩa phát xít, chống đế quốc Pháp xâm lược.
C. chống chế độ phản động thuộc địa, chống phát xít, chống chiến tranh, đòi các quyền tự do, dân chủ, cơm áo, hoà bình.
D. chống đế quốc Pháp và tay sai phản động, đòi tư do, dân chủ.

5. Đảng chủ trương thực hiện phương pháp đấu tranh trong những năm 1936-1939 là
A. đấu tranh vũ trang là chính, kết hợp với đấu tranh chính trị.
B. đấu tranh chính trị bằng lực lượng quần chúng là chủ yếu, hạn chế đấu tranh bạo lực.
C. kết hợp các hình thức đấu tranh công khai, bí mật, hợp pháp, bất hợp pháp.
D. đẩy mạnh đấu tranh nghị trường để hỗ trợ cho cuộc đấu tranh của các lực lượng vũ trang.

6. Đảng chủ trương thành lập MT Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương để
A. tập hợp đông đảo mọi lực lượng trong xã hội thực hiện tốt nhiệm vụ CM đặt ra.
B. cô lập, phân hoá kẻ thù chính của CM là CN phát xít, phản động thuộc địa và tay sai.
C. chống lai âm mưu phá hoại của kẻ thù đối với khối đoàn kết của các dân tộc Đông Dương.
D. khẳng định vai trò của nhân dân trong sự nghiệp CM GPDT.

7. Đến tháng 3-1938, MT Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương đổi tên thành MT Dân chủ Đông Dương vì
A. tên gọi MT Dân chủ Đông Dương phản ánh sát thực, đầy đủ nhiệm vụ của CM trong giai đoạn 1936-1939.
B. tên gọi MT Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương chưa cô lập được kẻ thù trực tiếp, trước mắt như HNTW tháng 7-1936 của Đảng đề ra.
C. từ năm 1938, nhiệm vụ CM Đông Dương có thay đổi.
D. Các ý A và B đúng.

8. Phong trào Đông Dương đại hội diễn ra năm
A. 1936.
B. 1937.
C. 1938.
D. 1939.

9. Thực chất của phong trào Đông Dương đại hội là
A. tập hợp “dân nguyện”, đòi quyền sống cho nhân dân Đông Dương.
B. đấu tranh đòi Pháp chấp nhận để các dân tộc Đông Dương được quyền tiến hành các đại hội.
C. sự biểu dương lực lượng hùng hậu của nhân dân Đông Dương đối với phái viên Pháp và toàn quyền Đông Dương mới.
D. Các ý A, B, C đều đúng.

10. Phong trào Đông Dương đại hội đã
A. thành lập được các uỷ ban hành động ở khắp nơi và thu hút đông đảo quần chúng tham gia mít tinh hội họp.
B. để lại cho Đảng một số kinh nghiệm lãnh đạo đấu tranh công khai, hợp pháp.
C. buộc TD Pháp phải giải quyết một phần yêu sách của nhân dân, như nới rộng quyền xuất bản báo chí, tự do đi lại.
D. Các ý A, B, C đều đúng.

11. Năm 1937, lợi dụng sự kiện của phái viên CP Pháp Gôđa sang điều tra tình hình Đông Dương và Brêviê nhậm chức Toàn quyền Đông Dương, Đảng có chủ trương
A. tổ chức quần chúng “đón, rước” nhưng thực chất là để biểu dương lực lượng.
B. phát động nhân dân khởi nghĩa, đánh đòn phủ đầu.
C. đẩy mạnh đấu tranh nghị trường.
D. biểu thị sự ủng hộ của nhân dân Việt Nam với CP Pháp.

12. Sự kiện tiêu biểu nhất của phong trào dân chủ trong những năm 1936-1939 là
A. sự ra đời của các uỷ ban hành động năm 1936.
B. phong trào mít tinh, biểu dương lực lượng khi Toàn quyền Đông Dương mới sang nhậm chức năm 1937.
C. cuộc mít tinh kỉ niệm ngày Quốc tế Lao động (1-5-1938) tại khu Đấu Xảo Hà Nội.
D. thắng lợi trong cuộc bầu cử vào Viện dân biểu Bắc Kì và Trung Kì.

13. Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí được đánh giá là
A. một hình thức đấu tranh mới.
B. mũi nhọn xung kích trong phong trào vận động dân chủ, dân sinh.
C. cuộc đấu tranh trên lĩnh vực văn hoá tư tưởng.
D. động lực thúc đẩy CMVN trong những năm 1936-1939.

14. Ý nghĩa quan trọng nhất của phong trào dân chủ trong những năm 1936-1939 là
A. chính quyền TD phải nhượng bộ quần chúng nhân dân một số yêu sách cụ thể về dân chủ, dân sinh.
B. quần chúng nhân dân được giác ngộ, trở thành lực lượng chính trị hùng hậu của CM.
C. uy tín của MT Dân chủ nhân dân được tăng lên.
D. đội ngũ cán bộ của Đảng được rèn luyện, trưởng thành.
Bài tập về nhà
Em có nhận xét gì về quy mô, lực lượng tham gia, hình thức đấu tranh của phong trào dân chủ 1936 – 1939.
Sưu tầm tư liệu về phong trào dân chủ 1936 – 1939.
Đọc trước bài 16 ở nhà