Bài 15. Phong trào dân chủ 1936 - 1939

Bài 15
PHONG TRÀO DÂN CHỦ
1936 - 1939
I. Tình hình thế giới và trong nước
1. Tình hình thế giới
2. Tình hình trong nước
II. Phong trào dân chủ 1936 - 1939
1. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 7 - 1936
2. Những phong trào đấu tranh tiêu biểu
a) Đấu tranh đòi các quyền tự do, dân sinh, dân chủ
b) Đấu tranh nghị trường
c) Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí
III. Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm
Tình hình thế giới những năm 1936-1939 có điểm gì nổi bật? Trước tình hình đó các lực lượng tiến bộ trên thế giới làm gì?
I. Tình hình thế giới và trong nước
1. Tình hình thế giới
- Chủ nghĩa phát xít ở Đức, Italia, Nhật Bản đe doạ an ninh thế giới.
Trùm phát xít Đức Adolf Hitler

Độc tài phát xít Ý Benito Mussolini

Chủ nghĩa phát xít Nhật Bản có nguồn gốc quân Phiệt
Hi-rô-hi-tô
Chủ nghĩa phát xít ở Đức, Italia, Nhật Bản đe doạ an ninh thế giới
Hít-le
Mut-sô-li-ni
Hi-rô-hi-tô
Thiên hòang Hirô Hitô
Adolf Hitler và Mussolini (trái)
- Quốc tế Cộng sản họp Đại hội VII tại tại Matxcơva (1935) bàn vấn đề chống CNPX và kêu gọi các nước thành lập mặt trận nhân dân chống phát xít.
G.DOMITOROP –TBT-
Ban chấp hành QTCS
G.Đimitơrốp
Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ VII tại Mátxcơva Tháng 7-1935
Lê Hồng Phong
Quốc tế Cộng sản họp Đại hội VII tại tại Matxcơva (1935)
Vậy tình hình nước Pháp giai đoạn này có gì thay đổi​? Sự thay đổi đó có tác động như thế nào đến tình hình nước ta?
Ông BƠ-LUM LÊ ÔNG –chủ tịch mặt trận nhân Pháp
- Tháng 6 – 1936 , chính phủ Mặt trận Nhân dân Pháp lên cầm quyền, thi hành một số chính sách tiến bộ ở thuộc địa trong đó có Đông Dương.
2. Tình hình trong nước

* Chính trị:
Những thay đổi trong bộ máy chính quyền của Pháp tác động đến thuộc địa như thế nào về hoạt động chính trị trong nước ta?
- Chính phủ Pháp cử phái đoàn sang điều tra tình hình Đông Dương, nới lỏng một số quyền như tự do báo chí.
+ Cử phái viên sang điều tra tình hình Đông Dương.
+ Cử Toàn quyền mới.
+ Sửa đổi luật bầu cử.
+ Ân xá một số tù chính trị.
+ Nới rộng các quyền tự do báo chí …
Tù nhân Việt Nam dưới thời Pháp thuộc
- Trong nước có nhiều Đảng phái với xu hướng chính trị khác nhau cùng hoạt động, trong đó Đảng Cộng sản Đông Dương là mạnh nhất, có chủ trương rõ ràng, tổ chức chặt chẽ.
Nguyễn Ái quốc
Lê hồng Phong

Hoàng Văn Non
N.T Minh Khai
Những thay đổi trong bộ máy chính quyền của Pháp tác động đến thuộc địa như thế nào về tình hình kinh tế, xã hội trong nước ?
* Kinh tế
Thực dân Pháp đã tăng cường bóc lột thuộc địa để bù đắp cho chính quốc, tạo ra những thay đổi:
+Nông nghiệp:Chiếm đoạt ruộng đất.
+ Công nghiêp: Đẩy mạnh khai mỏ.+ Thương nghiệp: Nắm độc quyền nhiều mặt…
Kinh tế Việt Nam có sự phục hồi và phát triển. Tuy nhiên, nền kinh tế Việt Nam vẫn lạc hậu và phụ thuộc vào kinh tế Pháp.
Ga Hàng Cỏ thời Pháp
* Xã hội
Mọi tầng lớp nhân dân đều khốn cùng, vì vậy họ rất hăng hái đứng dậy đấu tranh đòi tự do, cơm áo, hoà bình dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Ở Pháp họ đi xe ngựa và ô tô , ở Việt Nam , họ đi xe "ngựa người" ...
NHẬN XÉT: Đời sống nhân dân khó khăn, vì thế sẵn sàng đứng lên đấu tranh đòi tự do, cơm áo, hòa bình.
II. Phong trào dân chủ 1936-1939
1. Hội nghị BCH Trung ương ĐCS Đông Dương tháng 7/1936
a. Hoàn cảnh lịch sử
Hội nghị BCH Trung ương Đảng cộng sản Đông Dương diễn ra trong hoàn cảnh nào?
Thượng Hải những năm 20 của thế kỷ XX
…và ngày nay
THƯỢNG HẢI
THỦ ĐÔ KINH TẾ CỦA TQ
Tháng 7.1936 Hội nghị BCH Trung ương Đảng cộng sản Đông Dương họp ở Thượng Hải (TQ) do đồng chí Lê Hồng Phong chủ trì.
Tên thật là Lê Huy Doãn, quê ở làng Thông Lạng (nay thuộc xã Hưng Thông), huyện Hưng Nguyên, Nghệ An.
Tổng bí thư của Đảng (1935-1936) Tháng 7-1935, ông dẫn đầu đoàn đại biểu Đảng dự Đại hội VII Quốc tế Cộng sản ở Liên Xô
Tháng l-1940, Lê Hồng Phong bị bắt tại quê, rồi giam vào Khám Lớn Sài Gòn, cuối năm 1940, chúng đày đồng chí ra Côn Đảo. Trước những đòn tra tấn dã man, liên tục của địch, đồng chí vẫn nêu cao chí khí cách mạng, Chúng hành hạ đồng chí cho đến kiệt sức.
Trước khi trút hơi thở cuối cùng vào trưa ngày 6-9-1942, đồng chí nhắn lại: “Nhờ các đồng chí nói với Đảng rằng, tới giờ phút cuối cùng, Lê Hồng Phong vẫn tin tưởng vào thắng lợi vẻ vang của cách mạng”.
Lê Nguyễn Hồng Minh và các con
Tìm những điểm thay đổi của đường lối chiến lược cách mạng, phương pháp đấu tranh của Đảng ta trong giai đoạn này? Giải thích vì sao có sự thay đổi ấy?
b. Nội dung Hội nghị
Những quyết định đưa ra trong Hội nghị dựa trên cơ sở nào?
- Trên cơ sở của Đại hội lần thứ VII của QTCS.
- Căn cứ vào tình hình thực tế ở Việt Nam.
Hội nghị đã nêu ra những vấn đề gì cho cách mạng Việt Nam trong giai đoạn mới?
1938 Hà Huy Tập chủ trì
Nhiệm vụ CM
- Nhiệm vụ chiến lược: Chống đế quốc, chống phong kiến.
- Nhiệm vụ trước mắt: Chống chế độ phản động thuộc địa, chống phát xít, chống chiến tranh, đòi tự do, dân sinh, dân chủ, cơm áo và hòa bình.
Phương pháp đấu tranh
Kết hợp các hình thức công khai và bí mật, hợp pháp và bất hợp pháp
Chủ trương
Thành lập Mặt trận Thống nhất Nhân dân phản đế Đông Dương.
Nguyễn An Ninh, nhân vật tiêu biểu, trí thức yêu nước đứng ra cổ động thành lập “Đông Dương đại hội”
2. Những phong trào đấu tranh tiêu biểu
THẢO LUẬN NHÓM
NHÓM 1
NHÓM 2
NHÓM 3
Đấu tranh nghị trường:

Thế nào là đấu tranh nghị
trường, hình thức tổ chức,mục tiêu và ý nghĩa .
Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí:

Về hình thức tổ chức,
kết quả và ý nghĩa
Tìm hiểu: Cuộc đấu
tranh đòi quyền tự do,
dân sinh, dân chủ.
Nêu tên các cuộc
đấu tranh, hình thức
kết quả và ý
nghĩa của
phong trào
a. Đấu tranh đòi các quyền tự do, dân sinh, dân chủ
+ Phong trào đấu tranh ngày 1 – 5 – 1938.
- Phong trào tiêu biểu:
+ Giữa năm 1936: Phong trào Đông Dương Đại hội.
+ Đầu 1937: Phong trào đón rước G. Gôđa và Toàn quyền mới ở Đông Dương Brêviê
+ Phong trào đấu tranh ngày 1 – 5 – 1938.
Đầu năm 1937, phái viên Chính phủ Pháp G. Gôđa sang điều tra tình hình Đông Dương và Brêviê nhận chức Toàn quyền Đông Dương.
Đảng tổ chức quần chúng mít tinh “đón rước”, nhưng thực chất là biểu dương lực lượng
Lần đầu tiên ngày Quốc tế lao động, các cuộc mít tinh được tổ chức công khai ở Hà Nội và nhiều nới khác, thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham gia.
Kỷ niệm ngày 1-5-1938 tại Sài Gòn
- Hình thức đấu tranh:
Hội họp, thảo “dân nguyện”, mít-tinh, biểu tình đưa yêu sách đòi tự do, dân chủ.
 Đấu tranh công khai, hợp pháp.
Ngày 1 - 5 - 1938 tại quảng trường nhà Đấu Xảo - Hà Nội đã diễn ra cuộc mít tinh khổng lồ của 2,5 vạn người
- Kết quả:
Thực dân Pháp tìm mọi cách ngăn chặn, nhưng cũng giải quyết 1 số yêu sách của nhân dân.
- Ý nghĩa:
+ Thức tỉnh quần chúng lao động.
+ Giúp Đảng tích lũy kinh nghiệp, lãnh đạo nhân dân đấu tranh hợp pháp, công khai.
b. Đấu tranh nghị trường
+ Trong cuộc bầu cử vào các cơ quan có quyền lực ở Đông dương: Viện Dân biểu Bắc Kì, viện Dân biểu Trung Kì… (1937 – 1939)
Tiệc mừng ông Đặng Thai Mai dân biểu Trung kỳ 1936
+ Đảng vận động để đưa người của Đảng và MTDC Đông Dương vào các cơ quan này để đấu tranh với bọn thực dân, tay sai, bảo vệ quyền lợi cho dân..
c. Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí
Vũ Trọng Phụng
( 1912- 1939 ).
THẠCH LAM ( 1910 – 1942 )
HAI ĐỨA TRẺ
THẠCH LAM ( 1910 – 1942 )
Trần Hữu Trang
Đời cô Lựu
Trần Huy Liệu
Hải Triều
Trường Chinh
Tố Hữu
+ Đảng xuất bản nhiều tờ báo công khai: Tiền phong, Dân Chúng, …
+ Báo chí cách mạng trở thành mũi xung kích trong phong trào vận động dân chủ 36- 39.
So sánh chủ trương của Đảng trong PTCM 1930-1931 với PT dân chủ 1936-1939:
So sánh
Phong trào 1930- 1931
Phong trào 1936- 1939
Nhiệm vụ cụ thể
Lực lượng
Phương pháp cách mạng
Chống ĐQ, PK, chia ruộng đất cho dân cày
Chống chế độ phản động thuộc địa, PX, CT, đòi tự do, dân sinh ,dân chủ, cơm áo và hoà bình.
Liên minh công-nông
Thành lập MT thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương -> MT dân chủ ĐD
Biểu tình cả nước, vũ trang giành chính quyền Nghệ Tĩnh
Kết hợp công khai, bí mật, hợp pháp và bất hợp pháp
So sánh chủ trương của Đảng trong PTCM 1930-1931 với PT dân chủ 1936-1939:
Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương (7-1936) -> MT dân chủ Đông Dương (3-1938).
ĐCS VN (3-2-1930) -> ĐCS Đông Dương (10-1930)
Chỉ diễn ra ngắn, hình thành khối liên minh công nông, tập dượt giành chính quyền dưới sự lãnh đạo của ĐCS Đông Dương.
Phong trào quần chúng rộng lớn, có tổ chức dưới sự lãnh đạo của ĐCS Đông Dương.
Đây là phong trào diễn ra trong bối cảnh thế nào?
Có gì thay đổi về phương pháp đấu tranh?
Những kết quả mà phong trào này đạt được tác động như thế nào đến sự phát triển cách mạng?
Những yếu tố nào cho thấy đây là sự sáng tạo của Đảng ta?
3.Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của phong trào dân tộc 1936 – 1939
- Buộc chính quyền thực sự phải nhượng bộ một số yêu sách cụ thể về dân sinh dân chủ. Quần chúng được giác ngộ và tham gia vào lực lượng chính trị hùng hậu.
- Là cuộc tổng diễn tập lần thứ hai của Đảng ta chuẩn bị lực lượng cho cách mạng Tháng tám 1945
- Kinh nghiệm xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất, tổ chức lãnh đạo quần chúng, đấu tranh công khai, hợp pháp, đấu tranh nội bọ và Đảng cũng nhận ra hạn chế của mình trong công tác mặt trận, vấn đề dân tộc.

BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Nguyễn Văn Cừ
+ Xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất.
+ Tổ chức lãnh đạo quần chúng đấu tranh công khai, hợp pháp
+ Đảng thấy được hạn chế trong công các mặt trận, vấn đề dân tộc.
Thực dân Pháp phản động và tay sai.
Đòi “Tự do, dân chủ, cơm áo, hoà bình”…
Mặt trận Dân chủ Đ Dương
Các giai cấp, các tầng lớp (CN, ND, trí thức, dân nghèo thành thị), các giới, đoàn thể
Chính trị, công khai : Thu thập nguyện vọng nhân dân...Xuất bản sách báo...
Chủ yếu ở thành thị.
Diễn tập lần 2
BÀI TẬP 1
1. Tác động trực tiếp của tình hình thế giới tới những chuyển biến về kinh tế, chính trị và xã hội Việt Nam trong những năm 1936-1939 là
A. ĐH VII Quốc tế CS quyết nghị nhiều vấn đề quan trọng cho CMVN.
B. Chính phủ MTND lên cầm quyền ở Pháp và thi hành một số chính sách tiến bộ ở thuộc địa.
C. Chính phủ Pháp thắt chặt ách thống trị và tăng cường đàn áp PTCM ở thuộc địa.
D. sự xuất hiện của chủ nghĩa phát xít và nguy cơ chiến tranh đế quốc.

2. Mục tiêu của Pháp trong việc khai thác thị trường Đông Dương kể từ sau cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 là nhằm
A. bù đắp sự thiếu hụt về kinh tế cho chính quốc.
B. sẵn sàng chuẩn bị những điều kiện cho cuộc chiến tranh thế giới bùng nổ.
C. phát huy thế mạnh về nông nghiệp để cung cấp lương thực cho chính quốc.
D. phát triển các ngành như điện, nước, cơ khí… để phục vụ quá trình khai thác lâu dài.

3. Tình hình kinh tế VN trong những năm 1936-1939 là
A. tiếp tục lâm vào khủng hoảng do chính sách bóc lột của Pháp.
B. phục hồi và phát triển một số ngành tuy nhiên vẫn lạc hậu và phụ thuộc vào Pháp.
C. ruộng đất tập trung vào tay tư bản Pháp, kinh tế đồn điền vươn lên giữ vai trò chủ đạo.
D. phát triển khá đều giữa công nghiệp và nông nghiệp theo hướng độc lập, tách dần khỏi sự lệ thuộc vào kinh tế Pháp.

4. Nhiệm vụ cụ thể của CM Đông Dương trong những năm 1936-1939 được Đảng ta xác định là
A. thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược là chống đế quốc và phong kiến.
B. chống chủ nghĩa phát xít, chống đế quốc Pháp xâm lược.
C. chống chế độ phản động thuộc địa, chống phát xít, chống chiến tranh, đòi các quyền tự do, dân chủ, cơm áo, hoà bình.
D. chống đế quốc Pháp và tay sai phản động, đòi tư do, dân chủ.

5. Đảng chủ trương thực hiện phương pháp đấu tranh trong những năm 1936-1939 là
A. đấu tranh vũ trang là chính, kết hợp với đấu tranh chính trị.
B. đấu tranh chính trị bằng lực lượng quần chúng là chủ yếu, hạn chế đấu tranh bạo lực.
C. kết hợp các hình thức đấu tranh công khai, bí mật, hợp pháp, bất hợp pháp.
D. đẩy mạnh đấu tranh nghị trường để hỗ trợ cho cuộc đấu tranh của các lực lượng vũ trang.

6. Đảng chủ trương thành lập MT Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương để
A. tập hợp đông đảo mọi lực lượng trong xã hội thực hiện tốt nhiệm vụ CM đặt ra.
B. cô lập, phân hoá kẻ thù chính của CM là CN phát xít, phản động thuộc địa và tay sai.
C. chống lai âm mưu phá hoại của kẻ thù đối với khối đoàn kết của các dân tộc Đông Dương.
D. khẳng định vai trò của nhân dân trong sự nghiệp CM GPDT.

7. Đến tháng 3-1938, MT Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương đổi tên thành MT Dân chủ Đông Dương vì
A. tên gọi MT Dân chủ Đông Dương phản ánh sát thực, đầy đủ nhiệm vụ của CM trong giai đoạn 1936-1939.
B. tên gọi MT Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương chưa cô lập được kẻ thù trực tiếp, trước mắt như HNTW tháng 7-1936 của Đảng đề ra.
C. từ năm 1938, nhiệm vụ CM Đông Dương có thay đổi.
D. Các ý A và B đúng.

8. Phong trào Đông Dương đại hội diễn ra năm
A. 1936.
B. 1937.
C. 1938.
D. 1939.

9. Thực chất của phong trào Đông Dương đại hội là
A. tập hợp “dân nguyện”, đòi quyền sống cho nhân dân Đông Dương.
B. đấu tranh đòi Pháp chấp nhận để các dân tộc Đông Dương được quyền tiến hành các đại hội.
C. sự biểu dương lực lượng hùng hậu của nhân dân Đông Dương đối với phái viên Pháp và toàn quyền Đông Dương mới.
D. Các ý A, B, C đều đúng.

10. Phong trào Đông Dương đại hội đã
A. thành lập được các uỷ ban hành động ở khắp nơi và thu hút đông đảo quần chúng tham gia mít tinh hội họp.
B. để lại cho Đảng một số kinh nghiệm lãnh đạo đấu tranh công khai, hợp pháp.
C. buộc TD Pháp phải giải quyết một phần yêu sách của nhân dân, như nới rộng quyền xuất bản báo chí, tự do đi lại.
D. Các ý A, B, C đều đúng.

11. Năm 1937, lợi dụng sự kiện của phái viên CP Pháp Gôđa sang điều tra tình hình Đông Dương và Brêviê nhậm chức Toàn quyền Đông Dương, Đảng có chủ trương
A. tổ chức quần chúng “đón, rước” nhưng thực chất là để biểu dương lực lượng.
B. phát động nhân dân khởi nghĩa, đánh đòn phủ đầu.
C. đẩy mạnh đấu tranh nghị trường.
D. biểu thị sự ủng hộ của nhân dân Việt Nam với CP Pháp.

12. Sự kiện tiêu biểu nhất của phong trào dân chủ trong những năm 1936-1939 là
A. sự ra đời của các uỷ ban hành động năm 1936.
B. phong trào mít tinh, biểu dương lực lượng khi Toàn quyền Đông Dương mới sang nhậm chức năm 1937.
C. cuộc mít tinh kỉ niệm ngày Quốc tế Lao động (1-5-1938) tại khu Đấu Xảo Hà Nội.
D. thắng lợi trong cuộc bầu cử vào Viện dân biểu Bắc Kì và Trung Kì.

13. Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí được đánh giá là
A. một hình thức đấu tranh mới.
B. mũi nhọn xung kích trong phong trào vận động dân chủ, dân sinh.
C. cuộc đấu tranh trên lĩnh vực văn hoá tư tưởng.
D. động lực thúc đẩy CMVN trong những năm 1936-1939.

14. Ý nghĩa quan trọng nhất của phong trào dân chủ trong những năm 1936-1939 là
A. chính quyền TD phải nhượng bộ quần chúng nhân dân một số yêu sách cụ thể về dân chủ, dân sinh.
B. quần chúng nhân dân được giác ngộ, trở thành lực lượng chính trị hùng hậu của CM.
C. uy tín của MT Dân chủ nhân dân được tăng lên.
D. đội ngũ cán bộ của Đảng được rèn luyện, trưởng thành.
Bài tập về nhà
Em có nhận xét gì về quy mô, lực lượng tham gia, hình thức đấu tranh của phong trào dân chủ 1936 – 1939.
Sưu tầm tư liệu về phong trào dân chủ 1936 – 1939.
Đọc trước bài 16 ở nhà