Bài 15. Mẹ hiền dạy con

Chào mừng các em đến với tiết học
Ngữ văn
Kiểm tra bài cũ

Trả lời: Truyện “Con hổ có nghĩa” thuộc loại truyện hư cấu, trong đó dùng một biện pháp nghệ thuật quen thuộc là mượn chuyện loài vật để nói chuyện con người nhằm đề cao ân nghĩa trong đạo làm người.
Nêu ý nghĩa truyện“Con hổ có nghĩa”?

Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
I. Tìm hiểu chung
- Người biên soạn: Lưu Hướng (Học giả Nho gia thời Tây Hán).
- Người dịch: Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc và Tử An Trần Lê Nhân.
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
Bản nguyên tác: Truyện được trích ra từ sách “Liệt nữ truyện”.
Liệt nữ truyện là bộ sách giới thiệu hành vi của phụ nữ Trung Quốc thời cổ đại, do tác giả Lưu Hướng biên soạn vào năm 18 trước Công nguyên, đời Hán đế.
Bản dịch: Truyện “Mẹ hiền dạy con” in trong Cổ học tinh hoa của Nguyễn Văn Ngọc và Trần Lê Nhân xuất bản năm 1926.
- Nhân vật chính: Mạnh Tử (372 – 289 TCN).
Tên là Mạnh Kha, tự là Tử Dư.
Quê: đất Trâu, nước Lỗ (nay là Sơn Đông- Trung Quốc).
Ảnh hưởng sâu sắc tư tưởng của Khổng Tử, được suy tôn là Á thánh.
Tác phẩm: “Mạnh Tử”.
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
I. Tìm hiểu chung
2. Tác phẩm:
Tóm tắt : Thầy Mạnh Tử thuở nhỏ là người hay bắt chước nên người mẹ phải chuyển nhà ở tới ba lần, từ vị trí gần nghĩa địa chuyển đến gần chợ, rồi đến gần trường học, để có chỗ ở phù hợp với việc học tập của con. Người mẹ luôn giữ lời, tránh cho con hiểu lầm nhưng vẫn cương quyết trong dạy con. Nhờ thế, Mạnh Tử học tập chuyên cần, về sau trở thành một bậc đại hiền, nổi tiếng về đạo đức và hiểu biết rộng.
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
I. Tìm hiểu chung
2. Tác phẩm:
Kiểu văn bản: Tự sự.
Thể loại: Truyện trung đại.
Lập bảng tóm tắt 5 sự việc đã diễn ra giữa mẹ con thầy Mạnh Tử (thuở nhỏ) theo mẫu sau:
1. Các sự việc chính:
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
II. Đọc hiểu văn bản:
BẢNG TÓM SỰ VIỆC CHÍNH
BẢNG TÓM SỰ VIỆC CHÍNH
1. Nhà ở gần
nghĩa địa.
2. Nhà ở gần chợ.
3. Nhà ở gần
trường học
4. Hàng xóm
giết lợn.
5. Đang đi học.
Bắt chước: đào, chôn, lăn khóc.
Bắt chước: nô nghịch buôn bán điên đảo.
Bắt chước: học tập, lễ phép.
Hỏi “Người ta giết lợn để làm gì thế”.
Bỏ học về nhà chơi
Chuyển nhà ra gần chợ.
Dọn nhà đến gần trường học.
Vui lòng.
Nói đùa – hối hận-mua thịt cho con ăn thật.
Cắt đứt tấm vải.
Môi trường sống có tác động sâu sắc tới sự hình thành và
phát triển nhân cách con người.
Ba sự việc đầu có ý nghĩa giáo dục gì?
* Ba sự việc đầu:
Hai sự việc sau có ý nghĩa giáo dục gì?
*Hai sự việc sau:
Ở hai sự việc sau, về ý nghĩa có gì khác với ba sự việc đầu?
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
II. Đọc hiểu văn bản:
1. Các sự việc chính:
2. Ý nghĩa việc giáo dục con:
* Ba sự việc đầu:
+ Môi trường xấu thì bất lợi cho con.
+ Môi trường tốt có lợi cho con.
 Chọn môi trường sống có lợi nhất cho việc hình thành nhân cách của con mình.
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
II. Đọc hiểu văn bản:
Dạy con bằng cách chuyển nơi ở
→Gián tiếp dạy con.
Sự việc 4:
Không được dạy con nói dối, phải dạy con chữ tín, đức tính thành thật.
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
2. Ý nghĩa việc giáo dục con:
* Hai sự việc sau:
Sự việc 4:
Không được dạy con nói dối, phải dạy con chữ tín, đức tính thành thật.
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
2. Ý nghĩa việc giáo dục con:
* Hai sự việc sau:
Những câu nói về sự ảnh hưởng của môi trường sống đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của con người:
- Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài.
Hãy chỉ cho tôi biết bạn anh là người như thế nào, tôi sẽ nói cho anh biết anh là người ra sao!
Thành ngữ, tục ngữ, ca dao về chữ “tín”:
- Một sự mất tín, vạn sự mất tin.
Nói một đằng, làm một nẻo.
Hứa hươu hứa vượn.
Quân tử xuất ngôn, tứ mã nan truy.
Nói lời phải gữ lấy lời
Đừng như con bướm đậu rồi lại bay.…
Dạy con phải chuyên cần học tập.
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
2. Ý nghĩa việc giáo dục con:
* Hai sự việc sau:
Sự việc 5:
→ Dạy con bằng ứng xử hàng ngày
→Trực tiếp dạy con.
→ Mạnh mẫu là một người mẹ tuyệt vời: yêu con, thông minh, khéo léo, nghiêm khắc trong việc dạy dỗ, giáo dục con thành bậc vĩ nhân.
Tiết 62: ĐỌC THÊM:
MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Cổ học tinh hoa”)
Dạy con bằng việc chọn nơi ở (3 sự việc đầu)
Dạy con bằng ứng xử hàng ngày (2 sự việc sau)
Mạnh Tử trở thành một bậc đại hiền.




Mạnh mẫu – một trong 5 người mẹ nổi tiếng nhất trong lịch sử .
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
2. Ý nghĩa việc giáo dục con:
3. Bài học giáo dục con cái.
- Chọn môi trường tốt, dạy đạo đức, lòng say mê học tập.
- Không nuông chiều, phải nghiêm khắc dựa trên niềm yêu thương.
* Ghi nhớ: SGK/ 153.
MIẾU THỜ MẠNH TỬ Ở SƠN ĐÔNG – TRUNG QUỐC
III. Luyện tập:
Bài tâp 1: Từ chuyện mẹ con thầy Mạnh Tử xưa, em có suy ngĩ gì về đạo làm con của mình?
Bài tập 2: Em hãy sưu tầm những bài ca dao, tục ngữ nói về công lao của cha mẹ và đạo làm con?
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
Làm con phải biết vâng lời cha mẹ dạy bảo và phải chăm chỉ học hành cho nên người để đền đáp công ơn cha mẹ.
- “Ơn cha nặng lắm ai ơi
Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang”
- “Có nuôi con mới biết lòng cha mẹ”.
III. Luyện tập:
Bài tập 3: Có 2 yếu tố Hán Việt đồng âm: tử: chết, tử: con
Hãy cho biết các kết hợp dưới đây được sử dụng với nghĩa nào?
công tử, tử trận, hoàng tử, đệ tử, cảm tử.
Tiết 62 Văn bản Đọc thêm MẸ HIỀN DẠY CON
(Trích “Liệt nữ truyện”)
* Hướng dẫn về nhà
Kể lại truyện
Nhớ nội dung và nghệ thuật truyện.
Suy nghĩ về đạo làm con của mình sau khi học bài này.
Soạn bài “Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng” sgk/ 162.
+ Lai lịch, chức vụ, công đức lớn lao của Thái y lệnh:
+ Tìm chi tiết, sự việc nêu lên phẩm chất đạo đức vô cùng cao đẹp của vị Thái y lệnh.