Bài 15. Điều kiện phát sinh, phát triển của sâu, bệnh hại cây trồng

Sự phát sinh, phát triển của sâu, bệnh hại cây trồng phụ thuộc vào các yếu tố nào?
+Nguồn sâu, bệnh hại.
+Giống cây trồng và chế độ chăm sóc.
+Điều kiện khí hậu, đất đai.
I.Nguồn sâu, bệnh hại:
_Caùc baïn haõy cho bieát nguoàn saâu, beänh haïi coù töø ñaâu?
+Nguoàn saâu, beänh haïi coù saün treân ñoàng ruoäng. Tröùng, nhoäng cuûa nhieàu loaøi coân truøng gaây haïi; baøo töû cuûa nhieàu loaïi beänh tieàm aån trong ñaát, trong caùc buïi caây coû, ôû bôø ruoäng.
+Söû duïng haït gioáng, caây con nhieãm saâu, beänh laø nguyeân nhaân laøm cho saâu, beänh xuaát hieän treân ñoàng ruoäng.
_Các bạn hãy cho biết các biện pháp phòng chống sâu, bệnh hại của nhân dân ta và tác dụng của chúng?
+Cày, bừa: làm cho đất tơi xốp.
+Ngâm đất: rửa trôi sâu, bệnh, các chất độc hại, làm mềm đất.
+Phơi đất: làm cho đất khô ráo.
+Phát quang bờ ruộng: loại bỏ các loại cỏ dại hại cây lúa.
+Làm vệ sinh đồng ruộng: loại bỏ các sinh vật gây hại cho lúa.
+Xử lí và sử dụng giống cây trồng sạch bệnh: đảm bảo cây trồng không bị sâu, bệnh kể cả khi gieo trồng và khi thu hoạch.

II.Điều kiện khí hậu, đất đai:
1)Nhiệt độ môi trường:
_Nhiệt độ môi trường ảnh hưởng đến sự phát sinh, phát triển của sâu, bệnh.
_Mỗi một loài sâu hại sinh trưởng , phát triển tốt trong một giới hạn nhiệt độ nhất định.Ở giới hạn nhiệt độ này sâu hại sinh sản mạnh nhất. Ngoài giới hạn này sâu hại ngừng hoạt động, thậm chí còn bị chết.
_Nhiệt độ môi trường cũng ảnh hưởng đến quá trình xâm nhập và lây lan bệnh hại.

_VD: nhiệt độ từ 25oC đến 30oC, độ ẩm cao là điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển. Nhiệt độ từ 45oC đến 50oC, nấm bị chết.
2)Độ ẩm không khí và lượng mưa:
_Độ ẩm không khí và lượng mưa ảnh hưởng như thế nào đến côn trùng?
+ Độ ẩm không khí và lượng mưa ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát dục của côn trùng. Lượng nước trong cơ thể côn trùng biến đổi theo độ ẩm không khí và lượng mưa.
+Nếu độ ẩm không khí thấp, lượng nước trong cơ thể côn trùng giảm, côn trùng có thể bị chết.
_Ngoài ra, nhiệt độ và độ ẩm còn ảnh hưởng gián tiếp đến phát sinh, phát triển của sâu, bệnh thông qua ảnh hưởng đến nguồn thức ăn của sâu, bệnh. Nhiệt độ, độ ẩm thích hợp, cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt tạo nên nguồn thức ăn phong phú cho chúng.
_Các bạn có thể cho biết một vài lợi ích từ côn trùng?
+Một số loại côn trùng ăn thịt sâu gây hại.
+Một số khác có thể giúp thụ phấn cây.
3)Điều kiện đất đai:
_Đất thiếu hoặc thừa dinh dưỡng, cây trồng phát triển không bình thường nên rất dễ bị sâu, bệnh phá hoại.
_Trên đất giàu mùn, giàu đạm, cây trồng dễ mắc bệnh đạo ôn, bạc lá.
_Trên đất chua, cây trồng kém phát triển và dễ bị bệnh tiêm lúa.
III.Điều kiện về giống cây trồng và chế độ chăm sóc:
_Sử dụng hạt giống,cây con bị nhiễm sâu, bệnh là điều kiện thuận lợi để sâu, bệnh phát triển trên đồng ruộng.
_Chế độ chăm sóc mất cân đối giữa nước, phân bón làm cho sâu, bệnh phát triển mạnh.
_Bón nhiều phân, đặc biệt là phân đạm, bộ lá phát triển mạnh, là nguồn thức ăn phong phú, tạo điều kiện cho sâu, bệnh phát triển.
_Ngập úng và những vết thương cơ giới gây ra cho cây trồng trong quá trình chăm sóc, xới xáo, tạo điều kiện thuân lợi cho vi sinh vật phát triển.
IV.Điều kiện để sâu, bệnh phát triển thành dịch:
_Sự phát sinh, phát triển của sâu, bệnh hại cây trồng bắt đầu từ những ổ dịch.
_Nếu gặp điều kiện thuận lợi như có đủ thức ăn; nhiệt độ, độ ẩm thích hợp, sâu, bệnh sẽ sinh sản mạnh, ổ dịch sẽ lan nhanh.Chỉ sau một vài ngày ổ dịch sẽ lan ra khắp ruộng, thậm chí lan ra khắp cánh đồng.
_Khi phát hiện có ổ dịch, nếu có biện pháp diệt trừ kịp thời thì ổ dịch sẽ được dập tắt.
1)Hãy cho biết các nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện ổ dịch trên đồng ruộng?
2)Điều kiện khí hậu có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát sinh, phát triển của sâu, bệnh hại cây trồng?
3)Chế độ chăm sóc có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát sinh, phát triển của sâu, bệnh hại cây trồng? Cho ví dụ.
_Nguoàn saâu, beänh haïi coù saün treân ñoàng ruoäng. Tröùng, nhoäng cuûa nhieàu loaøi coân truøng gaây haïi; baøo töû cuûa nhieàu loaïi beänh tieàm aån trong ñaát, trong caùc buïi caây coû, ôû bôø ruoäng.
_Söû duïng haït gioáng, caây con nhieãm saâu, beänh laø nguyeân nhaân laøm cho saâu, beänh xuaát hieän treân ñoàng ruoäng.

_Nhiệt độ môi trường ảnh hưởng đến sự phát sinh, phát triển của sâu, bệnh.
_Độ ẩm không khí và lượng mưa ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát dục của côn trùng.
_Ngoài ra, nhiệt độ và độ ẩm còn ảnh hưởng gián tiếp đến phát sinh, phát triển của sâu, bệnh thông qua ảnh hưởng đến nguồn thức ăn của sâu, bệnh.
_Điều kiện đất đai cũng ảnh hưởng lớn đến sâu, bệnh hại cây trồng.

_Chế độ chăm sóc cũng ảnh hưởng lớn đến sự phát sinh, phát triển của sâu, bệnh.
Vd:
+Sử dụng hạt giống có mầm bệnh sẽ tạo điều kiện cho sâu, bệnh phát triển và lây lan nhanh chóng.
+Tưới tiêu và bón phân không hợp lí cũng tạo điều kiện cho sâu, bệnh phát triển mạnh.
+Bón nhiều phân đạm làm cho bộ lá của cây phát triển tạo nguồn thức ăn phong phú cho sâu, bệnh.

Một số loại sâu bệnh
Rầy nâu hại lúa
Thán thư
Thán thư trên lá
Thán thư cây
Khảm do virus
Thối gốc chảy nhựa do nấm
Thối trái
Cháy lá do nấm
Bệnh do siêu trùng
Bệnh phấn trắng do nấm
Bệnh ghẻ nhám do vi khuẩn
Loét
Thối rễ do úng
Thiệt hại do mối
Thiếu đạm
Thiếu kẽm
Bệnh thiếu Kali trên cải bắp
Thiếu Ca trên khoai tây
Bệnh rỉ sắt trên lúa
Bệnh cháy bìa lá
Tiêm đốt sần trên lúa
Bệnh do tuyến trùng
Triệu chứng thối nhũng trái nhãn
Lá bị đổi màu
Bệnh đốm rong
Ổ dịch trên ruộng lúa
Bệnh thiếu Kali trên cải bắp
Cây bị thiếu Zn
Bệnh khảm trên rau cải