Bài 15. Di truyền liên kết với giới tính

Kính chào thầy cô giáo
và toàn thể các em học sinh lớp 11A4
Tiết học thứ 44
A-Kiểm tra bài cũ.
? ?
B-Nội dung


C-Củng cố


D-Bài tập về nhà The end
Kiểm tra bài cũ:
Thành phần NST giới tính
X
Y
(Với loài có cặp NST giới tính là XX, XY)
A
A
b
C
d
E
B
C
d
e
X
m
Y
Tính trạng 1
Tính trạng 2
Tính trạng 3
Tính trạng 4
Tính trạng 5
A
A
b
C
d
E
B
C
d
e
X
m
Y
1.Trường hợp một gen có trong cả 2 NST giới tính X, Y.
Đoạn tương đồng
A
A
b
C
d
E
B
C
d
e
X
m
Y
X
Y
2.Gen quy định một tính trạng chỉ có trên NST giới tinh X hoặc Y.
Đoạn không tương đồng
Đoạn mang gen không có trên NST Y
Đoạn mang gen không có trên NST X
Vậy có mấy trường hợp về sự phân bố của gen trong cặp NST giới tính ?
I.Một gen có trong cả 2 NST giới tính X, Y

II.Gen quy định tính trạng chỉ có trong NST X

III.Gen quy định tính trạng chỉ có trong NST Y
Tiến trình
“Tôi bị bệnh máu khó đông, vậy tôi phải lấy người vợ như thế nào để con sinh tôi ra không mắc bệnh ?”
? Em biết gì về bệnh máu khó đông ?
Vì sao người đàn ông trên lại trăn trờ về vấn đề này ?
Em sẽ làm gì và có lời khuyên gì với đàn ông này ?
Tiến trình
Bệnh máu khó đông có ưu điểm gì không ?
Liệu em có thể ?
Có thể phân biệt gà trống với gà mái khi mới nở ra không ?

Cần phải tác động vào vật chất di truyền như thế nào để ngay khi gà con mới nở có thể phân biệt được gà mái với gà trống ?

Tại sao ở người có bệnh máu khó đông hoặc bệnh mù màu xuất hiện ở nữ giới nhiều hơn ở nam giới ? Tật dính ngón tay 2 với 3 chỉ xuất hiện ở nam giới ?



Tiến trình
DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH
Bài 27:
(Sex-controlled inheritance)
Bài 27:
DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH
I.Các trường hợp:
1.Gen nằm trong đoạn tương đồng của cặp NST giới tính X, Y.

2.Gen nằm trong đoạn không tương đồng của cặp NST giới tính X, Y.

a.Gen chỉ có trong NST Y:
b.Gen chỉ có trong NST X:

II.Khái niệm:
III.Ý nghĩa


Next
1.Gen có trong đoạn tương đồng của cặp NST giới tính X, Y:
Xảy ra theo các định luật di truyền:
Đồng tính
Phân tính
Phân ly độc lập
Liên kết gen
Hoán vị gen
Tương tác gen.
a.Gen chỉ có trong NST Y:
- Cách viết kiểu gen với các gen nằm trên NST giới tính.
a.Gen chỉ có trong NST Y:
Các tính trạng tương ứng được di truyền 100% cho giới có cặp NST XY, gọi là hiện tượng:
Di truyền thẳng.
VD: Ở người , gen xác định túm lông trên tai, gen xác định tật dính ngón tay 2 và 3 chỉ nằm trên NST Y nên chỉ biểu hiện ở nam giới.
Em có dự đoán gì về quy luật di truyền tính trạng do loại gen này kiểm soát ? Cho VD ?
Cách viết kiểu gen
(Với gen nằm trong đoạn không tương đồng của cặp NST giới tính).
Gồm 2 thành phần:
-Kí hiệu cặp NST giới tính:
Là XX hoặc là XY.
-Gen:
Kí hiệu là chữ hoa hoặc chữ thường, và viết nhỏ ở vị trí mũ của NST giới tính tương ứng.
VD:
Back
d
D
d
t
b.Gen quy định tính trạng chỉ có trong NST X
.Thí nghiệm của Morgan:
PTC: ♀ Mắt đỏ x ♂ Mắt trắng
F1: 100% Mắt đỏ
F2: 3 Mắt đỏ: 1 Mắt trắng
(Toàn ruồi đực)
PTC: ♀ Mắt trắng x ♂ Mắt đỏ
F1: 1 ♀ Mắt đỏ : 1 ♂ Mắt trắng
F2: 1 ♀Mắt đỏ: 1♀Mắt trắng:
1 ♂Mắt đỏ: 1♂Mắt trắng
.Biện luận:
-Kết quả phép lai thuận nghịch khác nhau  gen quy định tính trạng màu mắt nằm trên NST giới tinh.
-Từ phép lai thuận  Đỏ trội so vơi trắng.
-Gen quy định tính trạng màu mắt nằm trên NST giới tính X vì màu mắt đỏ và trắng đều thấy ở con cái.

Lai thuận:
Lai nghịch:
Gen quy định màu mắt nằm trên NST thường hay NST giới tính ?
Trạng thái màu mắt nào trội so với trạng thái màu mắt nào ?
Gen trên nằm trên NST giới tính X hay Y ?
.Cơ sở tế bào học.
Phép lai thuận
Phép lai nghịch
.Sơ đồ lai:
.Cơ sở tế bào học.
.Sơ đồ lai:
Quy ước: W: Mắt đỏ; w: Mắt trắng
PTC:
XWXW (Đỏ) x XwY(Trắng)
GP: XW Xw , Y
F1: 1 XWXw : 1 XWY
100% Đỏ
GF1: XW , Xw XW , Y
F2: 1 XWXW :1XWXw :1XWY : 1XwXw

3 Đỏ : 1Trắng
PTC:
XwXw (Trắng) x XWY(Đỏ)
GP: Xw XW , Y
F1: 1 XWXw : 1 XwY
1Đỏ : 1 Trắng
GF1: XW , Xw Xw , Y
F2: 1 XWXW :1 XwXw :1XWY 1 XwY
1 ♀Mắt đỏ: 1♀Mắt trắng:
1 ♂Mắt đỏ: 1♂Mắt trắng
Nhận xét:
.Cơ sở tế bào học.
Lai thuận
Lai nghịch
Có xảy ra hiện tượng di truyền thẳng như trường hợp gen nằm trong đoạn không tương đồng của Y ?
.Sơ đồ lai:
Quy ước: W: Mắt đỏ; w: Mắt trắng
PTC: XWXW (Đỏ) x XwY(Trắng)
GP: XW Xw , Y
F1: 1 XWXw : 1 XWY
100% Đỏ
GF1: XW , Xw XW , Y
F2: 1 XWXW :1XWXw :1XWY : 1XwXw

3 Đỏ : 1Trắng
PTC: XwXw (Trắng) x XWY(Đỏ)
GP: Xw XW , Y
F1: 1 XWXw : 1 XwY
1Đỏ : 1 Trắng
GF1: XW , Xw Xw , Y
F2: 1 XWXW :1 XwXw :1XWY 1 XwY
1 ♀Mắt đỏ: 1♀Mắt trắng:
1 ♂Mắt đỏ: 1♂Mắt trắng
Nhận xét:
Xảy ra hiện tượng Di truyền chéo gen w
-Lai thuận : Ông ngoại  Con gái  Cháu trai
-Lai nghịch: Bà nội  Con trai  Cháu gái
.Cơ sở tế bào học.
Lai thuận
Lai nghịch
PTC:
F1:
F2:
X
X
Back
Phép lai thuận:
PTC:
F1:
F2:
X
X
Phép lai nghịch:
Next
PTC:
F1:
F2:
X
X
Next
PTC:
F1:
F2:
X
X
Back
II.Khái niệm:
1.VD:
2.Định nghĩa: Hiện tượng di truyền liên kết giới tính:
-Là hiện tượng: di truyền các tính trạng
-Gen xác định chúng nằm trong: đoạn không tương đồng của NST giới tính X hoặc Y.
- Là hiện tượng gì ?
- Gen xác định tính trạng nằm ở đâu ?
Ý nghĩa:
Củng cố:
Vậy làm thế nào để nhận biết biết một tính trạng nào đó nằm trong NST giới tính ?
Hoàn thành phiếu học tập sau ?
Giải thích các tình huống đặt ra lúc đầu ?
Tiến trình
Phiếu học tập
Hoàn thành Phiếu học tập sau:
Đặc điểm phân biệt
Loài có cặp NST giới tính XX, XY.
Loài có cặp NST giới tính XX, XO
Gen trong đoạn tương đồng
Gen trong đoạn không tương đồng
X
Y
Quy luật DT
Kết quả phép lai thuận nghịch
Tính trạng biểu hiện ở giới đực hay cái
Phiếu học tập
Hoàn thành Phiếu học tập sau:
Đặc điểm phân biệt
Loài có cặp NST giới tính XX, XY.
Loài có cặp NST giới tính XX, XO
Gen trong đoạn tương đồng
Gen trong đoạn không tương đồng
X
Y
Quy luật DT
Kết quả phép lai thuận nghịch
Tính trạng biểu hiện ở giới đực hay cái
3 Định luật của Mendel, định luật DT liên kết và DT hoán vị, tương tác gen.
DT thẳng
DT chéo
DT chéo
Giống nhau
Khác nhau
Không tồn tại
Khác nhau
Cả ở ♀, ♂
Cả ở ♀, ♂
chỉ ở ♂
Cả ở ♀, ♂
Back
Bài tập về nhà
1.Học bài theo câu hỏi cuối SGK.
2.Làm bài tập 4, 5 ( SGK/130 )
3. Nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi: Có phải gen (ADN) chỉ có ở trong nhân ? Quy luật di truyền của tính trạng được quy định bởi các gen tương ứng đó là gì ?
Tiến trình
Chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em
đã tới dự buổi học ngày hôm nay !