Bài 15 - 16 Tiêu hóa ở động vật

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LẠNG SƠN
D
G
----------
SINH HỌC 11 – CƠ BẢN
Tổ: HÓA - SINH
Thực hiện: Nguyễn Thị Nhàn
Lạng sơn, tháng 11 năm 2009
Chúc buổi học của chúng ta thành công tốt đẹp!!
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM!
Cácbonhiđrat,
QH
H2O, MK
Pr, L.Pít, VTM…
( Thức ăn )
( Thức ăn )
* Sinh vật trong sinh giới tồn tại được là nhờ thường xuyên trao đổi chất và năng lượng với môi trường:
- Ở thực vật thông qua quá trình hút khoáng và nước ở rễ, quang hợp ở lá tạo chất hữu cơ cung cấp cho sinh giới
- Ở động vật chỉ có thể tồn tại và phát triển nhờ lấy các chất dinh dưỡng từ môi trường ngoài qua thức ăn mà TV và các ĐV khác cung cấp
Thức ăn chứa các chất dinh dưỡng hữu cơ phải qua quá trình chuyển hóa trong cơ thể động vật thông qua các quá trình Tiêu hóa, tuần hoàn và Hô hấp ở động vật
B- CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở ĐỘNG VẬT
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
Khái niệm tiêu hoá
Tiêu hoá ở các nhóm động vật
Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Quan sát hình 15.1 đến hình 15.6 , nghiên cứu sơ đồ trên bảng, đọc câu hỏi (SGK)/61 - chọn phương án đúng. Từ đó xây dựng khái niệm tiêu hóa ?
Diều
I. TIÊU HÓA LÀ GÌ?
TIÊU HÓA
Hoạt động hấp thụ
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
A. Tiêu hóa là quá trình làm biến đổi thức ăn thành các chất hữu cơ
B. Tiêu hóa là quá trình tạo các chất dinh dưỡng và NL
C. Tiêu hóa là quá trình biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡng và NL
D. Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được
Quan sát hình 15.1 đến hình 15.6 , nghiên cứu sơ đồ trên bảng, đọc câu hỏi (SGK)/61 - chọn phương án đúng. Từ đó xây dựng khái niệm tiêu hóa ?
I. TIÊU HÓA LÀ GÌ ?
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
* KN: Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được cung cấp cho tế bào.
Các kiểu tiêu hóa: -> Tiêu hóa nội bào xảy ra trong tế bào -> Tiêu hóa ngoại bào xảy ra ngoài tế bào
Ở ĐV đơn bào, thức ăn được tiêu hóa trong không bào tiêu hóa. Ở các nhóm động vật khác, thức ăn được tiêu hóa ở bên ngoài tế bào,trong túi tiêu hóa hoặc trong ống tiêu hóa.
Theo em có mấy kiểu tiêu hóa?
Quan sát hình 15.1 đến hình 15.6 (SGK) chia thành các nhóm theo đặc điểm về tiêu hóa khác nhau ?
1. Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
2. Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
3. Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Vậy tuỳ chế độ ăn, loại thức ăn mà cơ quan tiêu hoá và hình thức tiêu hoá ở các nhóm động vật sẽ khác nhau.
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
I. TIÊU HÓA LÀ GÌ ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT
1, Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
* Đại diện: Trùng roi, A míp, Trùng đế giày
* Chưa có cơ quan tiêu hóa ( Hình 15.1)
* Cơ chế: - Tiêu hóa xảy ra trong tế bào ( Nội bào), nhờ enzim trong li zô xôm - tiêu hóa hóa học
*Các giai đoạn của quá trình tiêu hóa nội bào ở trùng đế giày
2. Màng TB lõm dần
Không bào tiêu hóa chứa TA bên trong
3. Li zô xôm gắn vao không bao TH thuỷ phân chất dinh dưỡng thanh những chất đơn giản hơn
Hãy quan sát hình 15.1 ,đọc mục II sgk và cho biết quá trình TH ở ĐV chưa có cơ quan TH, mô tả quá trình tiêu hoá ở ĐV đơn bào?
Không bào TH
Chất
Dinh
Dưỡng
TA
K được
TH
Xuất bào
TBC
1. TA
I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT
1, Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
Tế bào trên thành túi tiêu hóa tiết en zim vào khoang tiêu hóa , các chất dinh dưỡng có trong thức ăn được tiêu hóa hóa học thành các chất đơn giản hơn.
Tuy nhiên vẫn chưa tạo thành các chất đơn giản mà tế bào có thể hấp thụ và sử được.
- Các chất dinh dưỡng tiêu hóa đang dở dang tiếp tục được tiêu hóa nội bào như ĐV đơn bào tạo thành các chất dinh dưỡng đơn giản và được cơ thể sử dụng
2, Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
Hãy quan sát hình vẽ sau đọc mục III sgk Mô tả quá trình tiêu hoá thức ăn trong túi tiêu hoá?
Tại sao trong ống tiêu hóa, thức ăn sau khi được tiêu hóa ngoại bào lại tiếp tục tiêu hóa nội bào?
Đại diện: Sứa, hải quý, thủy tức…
Cơ quan TH: Túi tiêu hóa ( Hình 15.2 )
Cơ chế:
-TH ngoại bào nhờ enzim từ các bào tuyến tiết vào lòng túi tiêu hóa
- Một phần nhỏ tiêu hóa nội bào trên thành túi tiêu hóa
Ưu điểm của tiêu hoá thức ăn ở động vật có túi tiêu hoá so với động vật chưa có cơ quan tiêu hóa tiêu hoá?
- Động vật có túi tiêu hoá có ưu điểm so với động vật chưa có túi tiêu hoá: tiêu hoá được thức ăn có kích thước lớn hơn.
I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐV
1, Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
2, Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
3, Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Hãy quan sát hình vẽ đọc mục IV sgk Mô tả quá trình tiêu hoá thức ăn ở động vật có ống tiêu hoá?
I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐV
1, Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
2, Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
3, Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Hãy quan sát hình vẽ đọc mục IV sgk Mô tả quá trình tiêu hoá thức ăn ở động vật có ống tiêu hoá?
Đại diện: Giun đất, châu chấu, chim, người…
( Động vật có xương sống, nhiều động vật không
xương sống)
Cơ quan TH: Ống tiêu hóa được cấu tạo từ nhiều bộ phận ( Hình 15.3 -> Hình 15.6 )
Cơ chế:
-TH ngoại bào nhờ hoạt động cơ học của ống tiêu hóa và tác dụng của dịch tiêu hóa ( Đôi khi có tiêu hóa nội bào)

I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐV
1, Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
2, Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
3, Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Hãy quan sát hình 15.6, hãy kể tên các bộ phận của ống tiêu hóa ở người và điền vào bảng bằng cách đánh dấu x vào các cột TH cơ học và TH hóa học ?
I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐV
1, Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
2, Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
3, Tiêu hóa ở động vật có ống TH
Bảng 15:Tiêu hóa TA trong các bộ phận của ống TH ở người?
Điền vào bảng 15 quá trình TH trong các bộ phận
x
x
x
x
x
x
x
x
I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐV
1, Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
2, Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
3, Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Hãy quan sát hình 15.3 -> 15.5, hãy cho biết ống tiêu hóa cuả 1 số động vật như giun đất, châu chấu, chim có bộ phận nào khác với ống tiêu hóa của người? Các bộ phận đó có chức năng gì ?
*Các bộ phận ống tiêu hóa cuả 1 số động vật khác với ống tiêu hóa của người:
- Diều ở giun đất và côn trùng
- Diều và dạ dày cơ ( Mề ) ở chim ăn hạt
*Chức năng của các bộ phận đó:
- Diều là do 1 phần thực quản biến đổi thành là nơi chứa và làm mềm thức ăn
- Dạ dày cơ của chim rất khỏe có chức năng nghiền nát thức ăn dạng hạt
I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐV
1, Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
BÀI 15-16. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
2, Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
3, Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Ưu điểm của tiêu hoá thức ăn trong ống tiêu hoá so với trong túi tiêu hoá?
Thức ăn trong ống tiêu hoá không bị trộn lẫn với chất thải nên chất dinh dưỡng được hấp thụ tối đa.
Nhờ cấu tạo của ống tiêu hoá mà thức ăn được đi theo một chiều qua các bộ phận phân hoá về cấu tạo khác nhau nên chuyên hoá thực hiện các chức năng khác nhau tạo điều kiện cho thức ăn được tiêu hoá hoàn toàn, từ đó cơ thể hấp thụ tối đa các chất dinh dưỡng có trong thức ăn.
ĐV chưa có cơ
quan tiêu hoá
ĐV có túi tiêu hoá
ĐV có ống tiêu hoá
Quan sát hình, so sánh cấu tạo của các cơ quan tiêu hóa ở các nhóm động vật cho biết hướng tiến hóa hệ tiêu hóa ở các nhóm động vật?
Trong quá trình tiến hóa của các động vật, cấu tạo của cơ quan tiêu hóa ngày càng phức tạp: Từ chưa có cơ quan tiêu hoa Có túi tiêu hóa Ống tiêu hóa ( Với nhiều bộ phận phân hóa về cấu tạo, chuyên hóa về chức năng)
- Sự chuyên hóa về chức năng ngày càng rõ rệt
--> Hiệu quả tiêu hóa cao.
- Từ tiêu hóa nội bào đến tiêu hóa ngoại bào --> Ăn được chất có kích thước lớn hơn.
I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐV
BÀI 15, 16: TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
III. TIÊU HÓA Ở THÚ ĂN THỊT VÀ THÚĂN THỰC VẬT.
1, Đặc điểm tiêu hóa của thú ăn thịt.
* Miệng: Có răng nanh, răng hàm và răng cạnh hàm phát triển để giữ mồi, cắt nhỏ thịt.
*Dạ dày và ruột: - Dạ dày to, chứa nhiều thức ăn, tiêu hóa cơ học và hóa học - Ruột ngắn do thức ăn rễ tiêu hóa
2, Đặc điểm tiêu hóa của thú ăn thực vật.
* Miệng: Có răng hàm và răng cạnh hàm phát triển để nghiền nát thức ăn thực vật cứng.
* Dạ dày: 1 ngăn hoặc 4 ngăn, có VSV phát triển
+ Dạ dày đơn: Thỏ, ngựa…TA được tiêu hóa và hấp thụ 1 phần ở dạ dày và ruột non, 1 phần còn lại được chuyển vào manh tràng và tiếp tục được tiêu hóa -> Manh tràng rất phát triển
+ Dạ dày 4 ngăn: Động vật nhai lại ( Trâu, bò cừu, dê)
* Ruột : Dài do thức ăn cứng, khó tiêu hóa .
* Manh tràng phát triển, có VSV phát triển
Quan sát hình 16.1 và 16.2 - ống tiêu hóa của thú ăn thịt và thú ăn thực vật và cho biết cấu tạo của miệng, dạ dày, và ruột phù hợp với chức năng tiêu hóa ntn?
Về nhà
I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐV
BÀI 15, 16: TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
III. TIÊU HÓA Ở THÚ ĂN THỊT VÀ THÚĂN THỰC VẬT.
Hãy đọc SGK và tìm những điểm giống và khác nhau trong tiêu hoá ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật?
* Giống nhau:
- Đều tiêu hoá ngoại bào diễn ra trong ống tiêu hoá.
- Ống tiêu hoá đã phân hoá thành những bộ phận khác nhau đảm nhận các chứ năng khác nhau.
- Gồm 2 quá trình biến đổi: cơ học và hoá học.
- Quá trình và hình thức hấp thụ các chất dinh dưỡng là giống nhau
2, Đặc điểm tiêu hóa của thú ăn thực vật.
1, Đặc điểm tiêu hóa của thú ăn thịt.
* Khác nhau:
3, So sánh tiêu hóa của thú ăn thịt và thú ăn thực vật.
I.TIÊU HÓA
LÀ GÌ?
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐV
BÀI 15, 16: TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
III. TIÊU HÓA Ở THÚ ĂN THỊT VÀ THÚĂN THỰC VẬT.
2, Đặc điểm tiêu hóa của thú ăn thực vật.
1, Đặc điểm tiêu hóa của thú ăn thịt.
3, So sánh tiêu hóa của thú ăn thịt và thú ăn thực vật.
Củng cố:
BÀI 15. TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
I. Khái niệm tiêu hoá
II.Tiêu hoá ở các nhóm động vật
1. Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
2.Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
3.Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Ưu điểm của tiêu hoá thức ăn ở động vật có túi tiêu hoá so với động vật chưa có túi tiêu hoá?
Ưu điểm của tiêu hoá thức ăn trong ống tiêu hoá so với trong túi tiêu hoá?
Hướng tiến hóa hệ tiêu hóa ở các nhóm động vật?
Bài 1: Điền vào bảng quá trình tiêu hóa trong các bộ phận trong ống tiêu hóa của cơ thể người
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Bài 2: Ưu điểm của tiêu hoá thức ăn ở động vật có túi tiêu hoá so với động vật chưa có cơ quan tiêu hoá?
Bài 3: Ưu điểm của tiêu hoá thức ăn trong ống tiêu hoá so với trong túi tiêu hoá?
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Bài 4: Quan sát hình 16.1 và 16.2 - ống tiêu hóa của thú ăn thịt và thú ăn thực vật và cho biết cấu tạo của miệng, dạ dày, và ruột phù hợp với chức năng tiêu hóa ntn?
Cấu tạo và chức năng ống tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật
Đáp án
Bài 1:Tiêu hóa TA trong các bộ phận của ống TH ở người?
Bài 3:
- Thức ăn trong ống tiêu hoá không bị trộn lẫn với chất thải nên chất dinh dưỡng được hấp thụ tối đa.
Nhờ cấu tạo của ống tiêu hoá mà thức ăn được đi theo một chiều qua các bộ phận phân hoá về cấu tạo khác nhau nên chuyên hoá thực hiện các chức năng khác nhau tạo điều kiện cho thức ăn được tiêu hoá hoàn toàn, từ đó cơ thể hấp thụ tối đa các chất dinh dưỡng có trong thức ăn.
Bài 2:
Động vật có túi tiêu hoá có ưu điểm so với động vật chưa có cơ quan tiêu hoá: tiêu hoá được thức ăn có kích thước lớn hơn.
Đáp án
Đáp án
Bài 4:Cấu tạo và chức năng ống tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật
Xin chân thành cảm ơn