Bài 14-Phản xạ âm-Tiếng vang

1. MỤC TIÊU
Kiến thức:
- Nêu được tiếng vang là một biểu hiện của âm phản xạ.
- Nhận biết được những vật cứng, có bề mặt nhẵn phản xạ âm tốt và những vật mềm, xốp, có bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém.
- Kể được một số ứng dụng liên quan tới phản xạ âm.
b. Kĩ năng:
- Giải thích được trường hợp nghe thấy tiếng vang là do tai nghe được âm phản xạ tách biệt hẳn với âm phát ra trực tiếp từ nguồn.
c. Thái độ:
- Giáo dục học sinh nghiêm túc để lắng tai nghe nhưng âm thanh xung quanh.
2. CHUẨN BỊ
* Giáo viên:
Nguồn âm
Gương phẳng
Mếng xốp
Giá đỡ.
* Khi nào âm bị phản xạ?
TLTK: SGK, SGV, Bài soạn Vật lí 7,Thiết kế bài giảng Vật lí 7, Bài tập định tính và câu hỏi thực tế Vật lí 7, Sách DGMT, nội dung chuẩn kiến thức môn Vật lí.
* Học sinh:
- Quan sát H14.1, H14.2 SGK
* Tìm hiểu về những vật phản xạ âm tốt, phản xạ âm kém?
* Hô to trong lu và lắng nghe âm phát ra có đặc điểm gì?
3. PHƯƠNG PHÁP
Phương pháp nêu vấn đề.
Phương pháp vấn đáp.
Phương pháp đàm thoại.
Phương pháp trực quan.
Phương pháp thực nghiệm.
Phương pháp chia tổ nhóm, thảo luận.
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Âm có thể truyền qua được trong những môi trường nào? Không truyền được qua môi trường nào? (5đ)
Câu 2: So sánh vận tốc truyền âm trong chất rắn, chất lỏng, chất khí? (3đ)
Câu 3: Vì sao âm truyền được trong chất rắn, chất lỏng, chất khí mà không truyền được trong chân không? (2đ)
 Âm có thể truyền được qua môi trường chất rắn, lỏng, khí và không truyền được trong chân không.
Vrắn > Vlỏng >Vkhí
Câu 1: Âm có thể truyền qua được trong những môi trường nào? Không truyền được qua môi trường nào?(5đ)
Câu 2: So sánh vận tốc truyền âm trong chất khí, chất rắn, chất lỏng? (3đ)
Câu 3: Vì sao âm truyền được trong chất rắn, chất lỏng, chất khí mà không truyền được trong chân không? (2đ)
Âm truyền được trong chất rắn, chất lỏng, chất khí là vì: khi các nguồn âm dao động, nó sẽ làm cho các hạt cấu tạo nên chất rắn , lỏng , khí ở sát nó cũng dao động theo. Những hạt này lại truyền dao động cho các hạt ở gần chúng và cứ như thế dao động truyền đi xa .
Trong khi đó ở môi trường chân không là môi trường không có các hạt vật chất nào, vì vậy khi các vật phát âm dao động không có hạt vật chất nào dao động theo nên âm không được truyền đi.
PHẢN XẠ ÂM - TIẾNG VANG
Tuần 15
Tiết 15
I. Âm phản xạ - Tiếng vang
Đứng trước một hang động lớn( động Hương Tích ở Hà Tây, hang Đầu Gỗ ở Hạ Long, động Phong Nha ở Quảng Bình … ), nếu nói to thì sau đó ta nghe được tiếng nói của mình vọng lại. Đó là tiếng vang.
Ta nghe được tiếng vang khi âm truyền đến vách đá dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất là 1/15s
Âm dội lại khi gặp một mặt chắn là âm phản xạ.
 Ta nghe được tiếng vang khi âm dội lại đến tai chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây.
 Âm dội lại khi gặp một mặt chắn gọi là âm phản xạ.
Em đã từng nghe được tiếng vang ở đâu? Vì sao em nghe được tiếng vang đó?
 Ta nghe được tiếng vang trong phòng rộng, ngõ hẹp dài, lu to, giếng sâu … Vì ta phân biệt được âm phát ra trực tiếp và âm phản xạ.
C1
Tại sao trong phòng kín, ta thường nghe thấy âm to hơn so với khi ta nghe chính âm đó ngoài trời ?

Vì trong phòng kín khoảng cách nhỏ, thời gian âm phát ra cách âm dội lại nhỏ hơn 1/15s nên âm phát ra trùng với âm phản xạ, vì thế ta nghe âm to.
Còn ở ngoài trời âm phát ra không gặp chướng ngại vật nên không phản xạ lại được, vì thế ta chỉ nghe được âm phát ra nên âm nhỏ hơn.
C2
Khi nói to trong phòng rất lớn thì nghe được tiếng vang. Nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ thì không nghe được tiếng vang.
a.Trong phòng nào có âm phản xạ?
b.Tính khoảng cách ngắn nhất từ người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc âm trong không khí là 340m/s.
a. Cả 2 phòng đều có âm phản xạ. Khi nói trong phòng to, âm phản xạ đến tai sau âm phát ra nên ta nghe thấy tiếng vang. Khi nói trong phòng nhỏ, âm phản xạ và âm phát ra hòa cùng một lúc nên ta không nghe thấy tiếng vang.

C3
b. Khoảng cách ngắn nhất từ người nói và bức tường để nghe rõ được tiếng vang :
340m/s .1/30s =11,3 m
 Kết luận:
Có tiếng vang khi ta nghe thấy ........... cách ............ một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây.
â�m phản xạ
â�m trực tiếp
Trong cơn dông, khi có tia chớp thường kèm theo tiếng sấm. Sau đó còn nghe thấy tiếng ì ầm kéo dài gọi là sấm rền. Tại sao lại có tiếng sấm rền?

 Do tai ta sau khi nhận được tiếng sấm còn nhận được tiếp các âm phản xạ của sấm từ nhà cửa, rừng núi, mặt đất. Tiếng sấm rền là do âm phản xạ.
Tại sao khi nói chuyện với nhau ở gần mặt ao, hồ (trên bờ ao, hồ), tiếng nói nghe rất rõ ?
? Vì ? đó ta không những nghe được âm nói trực tiếp mà còn nghe được đồng thơi� cả âm phản xạ từ mặt nước ao, hồ.
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém
THÍ NGHIỆM NGHIÊN CỨU ÂM PHẢN XẠ
 Những vật cứng có bề mặt nhẵn thì phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém).
 Những vật mềm, xốp có bề mặt gồ ghề thì phản xạ âm kém (hấp thụ âm tốt).
Trong những vật sau đây :
Miếng xốp
Mặt gương
Áo len
Mặt đá hoa
Ghế đệm mút
Tấm kim loại
Cao su xốp
Tường gạch
Vật nào phản xạ âm tốt, vật nào phản xạ âm kém?
mặt gương, mặt đá hoa,
tấm kim loại, tường gạch.
miếng xốp, áo len, ghế đệm mút, cao su xốp.
C4
 Vật phản xạ âm tốt :
 Vật phản xạ âm kém :
GDMT:

? Khi thiết kế các rạp hát, cần có biện pháp để tạo ra độ vọng hợp lí để tăng cường âm, nhưng nếu tiếng vọng kéo dài sẽ làm âm nghe không rõ, gây cảm giác khó chịu.
III. Vận dụng
Trong phòng hoà nhạc, phòng chiếu bóng, phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và treo rèm nhung để làm giảm tiếng vang. Hãy giải thích tại sao?
C5
III. Vận dụng
Trong phòng hoà nhạc, phòng chiếu bóng, phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và treo rèm nhung để làm giảm tiếng vang. Hãy giải thích tại sao?
C5
 Làm tường sần sùi, treo rèm nhung để hấp thụ âm tốt hơn nên giảm tiếng vang. Âm nghe được rõ hơn.
Khi muốn nghe rõ thường người ta đặt bàn tay khum lại, sát vào vành tai, đồng thời hướng tay về phía nguồn âm. Hãy giải thích tại sao?
C6
 Mỗi khi khó nghe,người ta thường làm vậy để hướng âm phản xạ từ tay đến tai ta giúp ta nghe được âm to hơn.
Vượt qua thử thách
Người ta thường sử dụng sự phản xạ của siêu âm để xác định độ sâu của biển.
Giả sử tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản
xạ của nó sau 1 giây.

Hãy tính gần đúng độ sâu của đáy biển.Biết vận tốc truyền siêu âm trong nước là 1500 m/s?
Có thể em chưa biết
 Cá heo, dơi phát ra siêu âm là nhờ âm phản xạ để tìm thức ăn. Đặc biệt con dơi còn có thể sử dụng phản xạ của siêu âm để tránh chướng ngại vật khi bay. Vì vậy, có người nói rằng dơi “nhìn” được trong bóng tối.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Ở NHÀ
- Học thuộc bài - Học thuộc phần ghi nhớ.
- Làm BTVN 14.1 - 14.6 SBT, C7 SGK
- Liên hệ thêm một số ví dụ ở thực tế về phản xạ âm.
- Chuẩn bị bài mới: "Chống ô nhiễm tiếng ồn"
- Quan sát hình 15.1, 15.2, 15.3 SGK trang 43
* Làm việc trong môi trường có tiếng ồn lớn, sẽ ảnh hưởng đến với em như thế nào?
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
CÁC THẦY CÔ ĐÃ ĐẾN DỰ GIỜ