Bài 14. Con hổ có nghĩa

Con hổ có nghĩa
Tiết 59:h­íng dÉn ®äc thªm
Vũ Trinh
Văn bản:
I. Tìm hiểu chung:
Nêu những hiểu biết của em về truyện trung đại?

- Thời gian: Th? k? X- th? k? XIX.
- Thể loại: Van xuụi ch? Hỏn.
- Nhân vật: Miờu t? ch? y?u qua
ngụn ng? tr?c ti?p c?a ngu?i k?.
- Cốt truyện: Don gi?n.
- Nội dung: Thu?ng mang tớnh giỏo hu?n.
- Sự việc:Theo trỡnh t? th?i gian.
* Truyện trung đại:
I. Tìm hiểu chung:
* Truyện trung đại:
1. Tác giả:
- Vũ Trinh ( 1759-1828), tự là Duy Chu,
hiệu là Nguyên Hanh Lan Trì Ngư Giả.
- Người trấn Kinh Bắc, đỗ cử nhân năm 17 tuổi.
- Ông làm quan cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn.
2. Tác phẩm:
a. Xuất xứ:
Truyện có xuất xứ
từ đâu?
* Xuất xứ của truyện
Tập truyện truyền kì gồm 45 truyện với đề tài:
+ Giáo dục, thi cử.
+Báo ứng luân hồi... được sáng tác trên cơ sở những truyền thuyết lưu hành trong nhân dân đương thời.
I. Tìm hiểu chung:
* Truyện trung đại:
1. Tác giả:
- Vũ Trinh ( 1759-1828), tự là Duy Chu,
hiệu là Nguyên Hanh Lan Trì Ngư Giả.
- Người trấn Kinh Bắc, đỗ cử nhân năm 17 tuổi.
- Ông làm quan cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn.
2. Tác phẩm:
Xuất xứ:
b. Đọc-chú thích:
Các sự việc chính:
- Câu chuyện thứ nhất: Con hổ với bà đỡ Trần + Hổ cái đau đẻ, hổ đực đi tìm bà đỡ. + Bà cho hổ uống thuốc, xoa bóp bụng hổ, hổ đẻ được. + Hổ đực đền ơn bà cục bạc.
- Câu chuyện thứ hai: Con hổ với bác tiều phu + Bác Tiều thấy hổ hóc xương, khúc xương mắc ngang họng. + Hổ nhìn bác ra dáng cầu cứu. + Bác thò tay vào họng hổ lấy khúc xương bò. + Hổ đền ơn bác khi bác còn sống và cả khi mất.

I. Tìm hiểu chung:
* Truyện trung đại:
1. Tác giả:
- Vũ Trinh ( 1759-1828), tự là Duy Chu,
hiệu là Nguyên Hanh Lan Trì Ngư Giả.
- Người trấn Kinh Bắc, đỗ cử nhân năm 17 tuổi.
- Ông làm quan cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn.
2. Tác phẩm:
Xuất xứ:
b. Đọc-chú thích:
c. Phương thức biểu đạt:

Phương thức biểu đạt của truyện là gì?
Tự sự
d. Bố cục:
Bố cục truyện gồm mấy phần? Nội dung của từng phần?
2 phần:
+ Phần 1: “ Bà đỡ Trần... Sống qua được” -> Cái nghĩa của con hổ thứ nhất
+ Phần 2: Còn lại -> Cái nghĩa của con hổ thứ hai
II. Đọc- tìm hiểu chi tiêt văn bản:
1. Cái nghĩa của con hổ thứ nhất
Gia đình hổ đực đã gặp phải khó khăn gì?
- Hổ cái khó sinh
-> Tính mạng của hổ cái và hổ con đang gặp nguy hiểm
Trước hoàn cảnh nguy cấp ấy , hổ đực đã làm gì?
- Hổ đực đi tìm bà đỡ Trần :gâ cöa, lao tíi câng bµ, ch¹y nh­ bay, gặp gai góc thì dùng chân rÏ lèi ...
Nhận xét về hành động của hổ đực khi hổ cái lâm vào hoàn cảnh khó khăn?
-> Hành động táo bạo, khẩn trương, gấp gáp.
Chi tiết này giúp em cảm nhận điều gì về tình cảm của hổ đực dành cho vợ? Hổ muốn nói với bà điều gì vậy?
- Hổ đực cầm tay bà nhìn hổ cái, nhỏ nước mắt.
-> Quan tâm lo lắng cho hổ cái
Sau khi được bà đỡ Trần giúp, hổ đã có hành động gì?
Khi con chào đời, thái độ của hổ bố ra sao?
-> Vui mừng khi con chào đời
- Bà đỡ Trần đỡ đẻ cho hổ cái
- Hổ tặng bạc, cúi đầu vẫy đuôi, gầm
II. Đọc- tìm hiểu chi tiêt văn bản:
1. Cái nghĩa của con hổ thứ nhất
- Hổ cái khó sinh
-> Tính mạng của hổ cái và hổ con đang gặp nguy hiểm
- Hổ đực đi tìm bà đỡ Trần :gâ cöa, lao tíi câng bµ, ch¹y nh­ bay, gặp gai góc thì dùng chân rÏ lèi ...
-> Hành động táo bạo, khẩn trương, gấp gáp.
- Hổ đực cầm tay bà nhìn hổ cái, nhỏ nước mắt.
-> Quan tâm lo lắng cho hổ cái
-> Vui mừng khi con chào đời
- Bà đỡ Trần đỡ đẻ cho hổ cái
- Hổ tặng bạc, cúi đầu vẫy đuôi, gầm
Cảnh hổ lưu luyến chia tay bà đỡ đã thể hiện điều gì về thái độ và tình cảm của hổ với bà?
-> Lễ phép, kính trọng, biết ơn
Những chi tiết trên giúp em cảm nhận được cái nghĩa của con hổ thứ nhất là gì?
=> Biết đền ơn đáp nghĩa với người đã làm ơn cho mình
Mang tính người đáng quý.
Kể chuyện con hổ thứ nhất, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?
* Nghệ thuật nhân hoá
2. Cái nghĩa của con hổ thứ hai:
Hổ trán trắng đã gặp phải nạn gì ?
- Hổ bị hóc xương bò: vật vã, đau đớn
-> Tính mạng gặp nguy hiểm
Bác tiều đã cứu giúp hổ như thế nào ?
- Bác tiều dùng tay thò vào cổ họng lấy xương ra .
-> Dũng cảm, nhân ái với loài vật
Em thấy giữa bác tiều và bà đỡ Trần có điểm gì chung ?
Hổ trán trắng đã trả nghĩa bác tiều như thế nào ?
- Hổ đền ơn bác :
+ Lúc sống: biếu thịt nai
+ Lúc chết: nh¶y nhãt, dôi ®Çu, gÇm lªn, ch¹y quanh quan tµi… -> đau xót
+ Lúc giỗ: đem dê, lợn đến tế
Nghệ thuật kể chuyện về con hổ thứ hai có gì giống và khác so với chuyện kể về con hổ thứ nhất?

Con hổ thứ nhất
- Hổ cái lăn lộn, cào đất



- Bà hoà thuốc với nước suối cho hổ uống, lại xoa bóp bụng hổ

- Hổ đực quỳ xuống bên một gốc cây, lấy chân đào lên một cục bạc.
Hổ cúi đầu vẫy đuôi, làm ra vẻ tiễn biệt
Hổ gầm lên một tiếng rồi bỏ đi
Con hổ thứ hai
-Con hổ trán trắng cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy chân móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra. Nhìn kĩ miệng hổ thấy có khúc xương mắc ngang họng, bàn chân hổ thì to, càng móc khúc xương càng vào sâu.
- Bác trèo lên cây kêu lên...
Bác trèo xuống lấy tay thò vào cổ họng hổ, lấy ra một chiếc xương bò to như cánh tay
- Một đêm nghe tiếng gầm dài mà sắc ...nai chết
Khi chôn cất, hổ bỗng nhiên đến trước mộ nhảy nhót...dùng đầu dụi vào quan tài, gầm lên, chạy quanh quan tài vài vòng.
Mỗi khi đến dịp ngày giỗ bác, hổ lại đưa dê hoặc lợn đến
* Nghệ thuật nhân hoá, kể và tả sinh động , hấp dẫn
* Con hổ thứ nhất đền ơn bà đỡ Trần: tặng bạc, cúi đầu vẫy đuôi, gầm
* Con hổ thứ hai đền ơn bác tiều:
+ Lúc sống: biếu thịt nai
+ Lúc chết: nh¶y nhãt, dôi ®Çu, gÇm lªn, ch¹y quanh quan tµi… -> đau xót
+ Lúc giỗ: đem dê, lợn đến tế
Cũng là việc trả ơn nhưng mức độ thể hiện cái nghĩa của con hổ thứ hai có gì khác con hổ thứ nhất ?
-> Đền ơn một lần
-> Đền ơn mãi mãi: Lúc ân nhân còn sống, cả lúc chết và mãi mãi về sau
2. Cái nghĩa của con hổ thứ hai:
- Hổ bị hóc xương bò: vật vã, đau đớn
-> Tính mạng gặp nguy hiểm
- Bác tiều dùng tay thò vào cổ họng lấy xương ra .
- Hổ đền ơn bác :
+ Lúc sống: biếu thịt nai
+ Lúc chết: nh¶y nhãt, dôi ®Çu, gÇm lªn, ch¹y quanh quan tµi… -> đau xót
+ Lúc giỗ: đem dê, lợn đến tế
* Nghệ thuật nhân hoá, kể và tả sinh động , hấp dẫn
-> Đền ơn mãi mãi
=> Tấm lòng thuỷ chung bền vững với ân nhân
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
Nghệ thuật đặc sắc
của văn bản này là gì?
-Xây dựng tình huống truyện
- Miêu tả nhân vật qua ngôn ngữ kể chuyện
- Nhân hoá, mượn chuyện loài vật để nói về con người
2. Nội dung:
Tại sao lại dựng lên chuyện "Con hổ có nghĩa" mà không phải là chuyện "Con người có nghĩa"?
Truyện có ý nghĩa gì?
- Đề cao ân nghĩa trong đạo làm người
* Ghi nhớ: SGK
IV. Luyện tập:
Bài tập : Tìm những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ nói về ân tình, ân nghĩa ?
Các Thầy giáo, cô giáo
và Các em học sinh.
Xin chân Thành cảm ơn