Bài 14. Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII)

T?i d? ti?t lịch sử
L?p 7

Th? 7ng�y 29 tháng 11 nam 2008.
Giáo viên: Phạm An
Kiểm tra bài cũ
Câu1: Để phục hồi và phát triển kinh tế sau những năm suy thoái cuối thời Lý nhà Trần đã:
A.Tích cực khai hoang, mở rộng diện tích sản xuất
B. Đắp đê, đào sông, nạo vét kênh mương
C. Đặt chức quan hà đê sứ
D. Tất cả A, B, C đều đúng.
D
Kiểm tra bài cũ
Câu2: Em hãy nêu những chủ trương và biện pháp xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng của nhà Trần. Kết quả của những biện pháp đó?
- Chia làm hai bộ phận: cấm quân và quân các lộ.
- Tuyển dụng theo chính sách " Ngụ binh ư nông" với chủ trương " quân lính cốt tinh hơn cốt đông".
- Xây dựng tinh thần đoàn kết trong quân đội .
- Được học binh pháp và luyện tập võ nghệ thường xuyên. - Các tướng giỏi cầm quân đóng giữ ở những nơi hiểm yếu đặc biệt vùng biên giới phía Bắc. -Vua Trần thường xuyên đi tuần tra việc phòng bị ở nơi này.
Quân đội được luyện tập đều đặn, chu đáo. -Tổ chức quân đội thống nhất từ trung ương đến địa phương với việc xây dựng,củng cố khối đoàn kết trong quân dân và khoan thư sức dân làm kế sâu rễ bền gốc. Nhà Trần có quân đội và quốc phòng vững mạnh.
Bài 14:
Tiết 24 . I
1.
Mông Cổ
Chân dung: Tª mu sin
Thành Cát TưHãn
Thiết Mộc Chân
là người sáng lập ra
quốc gia phong kiến
Mông Cổ và đế quốc Mông Cổ 1205.

Sự bành trướng lanh tho của đế quốc Mông Cổ
“- Quân Mông Cổ lớn lên trên yên ngựa, tự luyện tập chiến đấu, từ mùa xuân đến mùa đông, ngày ngày săn bắn, đó là cách sống của họ
- Về đánh trận , họ lợi ở dã chiến, không thấy lợi thì không tiến quân
Trăm quân kị quay vòng, có thể bọc được vạn người. Nghìn quân kị tản ra có thể dài tới trăm dặm , kẻ địch chia ra thì họ chia ra, kẻ địch hợp lại thì họ hợp lại nên kị đội là thế mạnh của họ
Đội quân lúc ẩn lúc hiện, đến thì như trời rơi xuống, đi thì nhanh như chớp giật. Họ mà thắng thì đuổi theo địch chém giết không để trốn thoát, họ mà thua thì chạy rất nhanh, đuổi theo không kịp” theo lời sử học nhà Tống
Qua kênh hình và đoạn tư liệu giúp em hiểu gì về quân Mông Cổ?
Quân Mông Cổ với lực lượng mạnh và hiếu chiến đã
tiến hành xâm lược và thống trị nhiều nước ở châu Á,châu ©u . Câu thơ “ không có một dòng suối, một con sông nào không tràn đầy nước mắt chúng ta, không còn một ngọn núi, một cánh đồng nào không bị quân Mông Cổ giày xéo” nhà thơ Ác- mê- ni ( 1210- 1290).
Tại sao Vua Mông
Cổ cho quân đánh
Đại Việt trước?
Âm mưu đó nhằm
mục đích gì?
Có ý kiến cho rằng: Đại Việt
đứng trước nguy cơ bị quân
Mông Cổ xâm lược là điều
không thể tránh khỏi.Theo em
đúng hay sai? Vì sao?
Trước khi kéo vào
nước ta, quân Mông Cổ
có hành động gì?
Vậy đứng trước yêu cầu
đó,vua tôi nhà Trần đã
đối phó như thế nào?
Em có nhận xét gì về hành động ba lần bắt giam sứ giả của vua tôi nhà Trần?
Bài 14:
Tiết 24 . I
1.
2.
a,
Để bảo vệ chủ quyền độc lập của dân tộc, vua tôi nhà Trần đã có chủ trương, biện pháp đối phó như thế nào?
Qua đây, em có nhận
xét gì về sự chuẩn bị
kháng chiến của vua
tôi nhà Trần?
Đọc đoạn trích tư liệu sau:
" .Mùa thu, tháng 8 (năm1257), chủ trại Quy Hóa là Hà Khuất sai người chạy trạm tâu (vua) là có sứ nhà Nguyên sang.
Tháng 9, xuống chiếu, lệnh tả hữu tướng quân đem quân thủy- bộ ra ngăn giữa biên giới, theo sự tiết chế của Trần Quốc Tuấn.
Mùa đông, tháng 11, lệnh truyền cả nước sắm sửa vũ khí.
Tháng 1 năm 1258, tướng nhà Nguyên là Ngột Lương Hợp Thai xâm lấn Bình Lệ Nguyên. Vua Trần Thái Tông thân hành tốc chiến, xông pha tên đạn Tướng Lê Phụ Trần (tức Lê Tần) một mình một ngựa ra vào trận giặc. quân giặc bắn loạn xạ, Phụ Trần lấy ván thuyền để che chô vua khỏi trúng tên giặc.
Vua lập tức dồi thuyền đến hỏi thái sư Trần Thủ Độ. Thủ Độ trả lời : "Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo gì"
( Dẫn theo Đại Việt sử kí toàn thư,tập II,NXB Khoa học xã hội)
Bài 14
Tiết 24 . I
1.
2.
a,
b,
b ,Diễn biến
TH?O LU?N
Nhóm 1:Tại sao trong vòng chưa đầy 1 tháng quân ta đánh bại đánh bại quân Mông Cổ?

Nhóm 2: En hãy cho biết những sự kiện cụ thể biểu hiện tinh thần quyết tâm chống giặc của quân ta trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân Mông Cổ?

Nhóm3: Nêu sự đúng đắn, sáng
tạo trong đường nối đánh giặc
của nhà Trần, trong cuộc kháng
chiến lần thứ nhất chống quân
Mông Cổ?.Bài học kinh nghiệm
về cách đánh giặc của dân tộc ta?
Nhóm 4: kể tên các địa danh gắn
với sự kiện lịch sử và các vị tướng
có công trong cuộc kháng chiến lần
thứ nhất chống quân Mông Cổ?.
Nhóm 1: Tại sao trong vòng chưa đầy 1 tháng quân ta đánh bại
đánh bại quân Mông Cổ?
-Vương triều Trần và nhân dân Đại Việt không hề run sợ kiên quyết kháng chiến chống quân xâm lược đến cùng. --Sự đoàn kết quân dân một lòng. -Với đường lối đúng đắn sáng tạo:kế hoạch vườn không nhà trống"làm địch gặp nhiều khố khăn và rơi vào thế bị động .chờ thời cơ ta mở cuộc phản công . -Sự chủ quan khinh thường đối phương và yếu về hậu cần của chúng.
Nhóm 2: En hãy cho biết những sự kiện cụ thể biểu hiệ tinh thần quyết tâm chống giặc của quân ta trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân Mông Cổ?

- Ba lần bắt giam sứ giả
- Nhà Trần ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí
- Các đội dân binh được thành lập,ngày đêm luyện tập võ nghệ sẵn sàng đánh giặc
- Quân giạc bị chặn đánh ở phòng tuyến Bình Lệ Nguyên, Phù Lỗ.
- Nhân dân Thăng Long thực hiện chủ trương " Vườn không nhà trống.chống trả quyết liệt khi quân giặc đến cướp thóc gạo.
-Trần Thủ Độ trả lời vua Trần "Đầu tôi chưa rơi xuống đất xin bệ hạ đừng lo".
- Nhà Trần mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu và truy kích khi quân địch tháo chạy.
Nhóm3: Nêu sự đúng đắn, sáng tạo trong đường nối đánh giạc của
nhà Trần, trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân Mông Cổ?
Bài học kinh nghiệm về cách đánh giặc của dân tộc ta.
Đường nối đúng đắn, sáng tạo : Thực hiện chủ trương : -Tránh thế mạnh của giặc khi chúng mới đến. -Cho quân rút lui để bảo toàn lực lượng. -Thực hiện kế hoạch" Vườn không nhà trống,đánh vào nhược đểmcủa giặc để dồn chúng từ thế chủ động vào thế bị động làm chúng thiếu lương thảo nuôi quân, khi đó ta phản công tiêu giệt.
*Bài học kinh nghiệm:
-Thế giặc mạnh:Ta rút lui để bảo toàn lực lượng . - Khôn khéo nhử chúng sâu vào trận địa, đánh lâu dài. -Khi giặc gặp khó khăn: Ta mới phản công đó là kế "lấy ít đánh nhiều, lấy yếu đánh mạnh". -Phát động toàn dân kháng chiến,quân dân một lòng.
Nhóm 4: kể tên các địa danh gắn với sự kiện lịch sử và các vị tướng có công trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân Mông Cổ?.
* Các địa danh gắn vói sự kiện lịch sử:
- Sông Thao-Bạch Hạc :Quân giặc tiến vào xâm lược nước ta.
-Bình Lệ Nguyên-Phù Lỗ: Phòng tuyến quân ta chặn đánh giặc.
-Thăng Long :Nhân dân thực hiện chủ trương"vườn không nhà trống".
-Thiên Mạc:Vua Trần cho quân lui bảo tồn lực lượng.
- Đông Bộ Đầu: Quân đội nhà Trần mở cuộ phản công lớn.
- Quy Hóa:Trên đường rút chạy về nứơcquân giặc bị ta chặn đánh.
*Các vị tướng :
-Trần Thái Tông -Trần Thủ Độ - Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng đạo) -Lê Phụ Trần ( Lê Tần ) - Hà Bổng .
1. Trong c¸c ©m m­u sau ,©m nµo kh«ng ph¶I lµ quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt nhằm mục đích ?
A, Chiếm đóng, thống trị Đại Việt
2. Hãy ®iÒn ®óng hoÆc sai vµo các câu trả lời mà em cho là thÝch hîp?
Ba lần bắt giam sứ giả Mông Cổ.
Nhà Trần ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí.
Các đội dân binh thành lập, ngày đêm luyện tập võ nghệ,
sẵn sàng đánh giặc.
Nh©n d©n kh«ng thực hiện chñ tr­¬ng:“ vườn không nhà trống”.
Trần Thủ Độ trả lời vua Trần “Đầu thần chưa rơi xuống
đất xin bệ hạ đừng lo”.
B. Làm bàn đạp tấn công các nước châu Âu
C. Làm bàn đạp tấn công Nam Tống
BÀI TẬP CỦNG CỐ
D.Xâm lược các nước Đông Nam á.
B

Đ
Đ
Đ
Đ
S
