Bài 14. Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII)

LỊCH SỬ 7 -TIET 25
BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN MÔNG- NGUYÊN
( TIẾP THEO-HANUYENLAP)
LỊCH SỬ 7 -TIET 25
HANU-YENLAP
3
III. Cuộc kháng chiến lần thứ III chống quân xâm lược Nguyên (1287- 1288).
1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt.
- Đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản.
-Tập trung tướng giỏi.
- 30 vạn quân, 600 chiến thuyền và 17 vạn thạch lương.
a. Chuẩn bị của địch và ta.
- Địch: vua Nguyên quyết tâm cho quân xâm lược Đại Việt lần thứ ba.
4
“ Không được
cho Giao Chỉ là
nước nhỏ mà
khinh thường”
Hốt Tất Liệt
5
1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt.
a. Chuẩn bị của địch và ta.
- Địch: vua Nguyên quyết tâm cho quân xâm lược Đại Việt lần thứ ba.
- Ta: nhà Trần khẩn trương chuẩn bị kháng chiến
- Khẩn Trương chuẩn bị đánh giặc.
- Cử Trần Quốc Tuấn làm tổng chỉ huy.
6
Trần Quốc Tuấn
“ Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối. Ruột đau như cắt”…
7
b. Diễn biến
8
-Cuối tháng 12- 1287 quân Nguyên ồ ạt tiến vào nước ta theo hai đường:
- Đường bộ do Thoát Hoan chỉ huy vượt biên giới đánh vào Lạng Sơn, Bắc Giang.
-Về phía ta sau một vài trận chặn giặc ở cửa ải, Trần Quốc Tuấn cho quân rút khỏi Vạn Kiếp về vùng sông Đuống để chặn giặc ở Thăng Long.
Thoát Hoan: là hoàng tử và là tướng trong lịch sử Trung Quốc
10
- Thoát Hoan kéo quân đến chiếm đóng Vạn Kiếp.
- Đường biển do Ô Mã Nhi chỉ huy ngược sông Bạch Đằng hội quân với Thoát Hoan.
Tướng
Ô Mã Nhi
(Chỉ huy quân thủy tiến vào nước ta)
Trần Khánh Dư cho quân mai phục ở Vân Đồn đón đánh đoàn thuyền lương của địch.
2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ.

a. Diễn biến.
Khi đoàn thuyền của Trương Văn Hổ đến, quân ta từ nhiều phía đánh ra dữ dội.
13
Phần lớn thuyền
bị đắm còn lại
bị ta chiếm.
Trần Khánh Dư cho quân
mai phục ở Vân Đồn đón
đánh đoàn thuyền lương
của địch.
Khi đoàn thuyền từ nhiều
phía đánh ra dữ dội.

a. Diễn biến.

b. Kết quả.

c. ý nghĩa
- Giặc rơi vào tình trạng khốn đốn, hoang mang.
- Tạo điều kiện để quân ta phản công.
2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ.
? Kết quả trận Vân Đồn như thế nào?
? Chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa ra sao ?
14
3. Chiến thắng Bạch Đằng
a. Hoàn cảnh:
- Tháng 1 – 1288, Thoát Hoan cho quân chiếm đóng Thăng Long
- Quân Nguyên ngày càng khó khăn, nhiều nơi xung yếu bị quân ta chiếm lại, lương thực ngày càng cạn kiệt, Thăng Long có nguy cơ bị cô lập
- Thoát Hoan quyết định rút quân về Vạn Kiếp và từ đây rút quân về nước theo hai đường thuỷ, bộ.
=> Nhà Trần mở cuộc phản công trên cả 2 mặt trận thuỷ, bộ
XXX
XXX
XXX
b. Diễn biến:
- Tháng 4-1288, đoàn thuyền do Ô Mã Nhi chỉ huy rút về nước bằng đường thủy trên sông Bạch đằng
- Khi nước triều dâng cao ta nhử địch lọt vào trận địa mai phục.
- Khi nước triều xuống, quân ta đổ ra đánh, cuộc chiến đấu ác liệt diễn ra…Ô Mã Nhi bị bắt sống.
- Trên bộ đội quân của Thoát Hoan rút về nước cũng bị quân ta đánh ở nhiều nơi.
16
Sông Chanh - nơi diễn ra trận Bạch Bằng lịch sử
17
DI TÍCH CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG
Hai địa điểm cắm cọc được phát hiện (dấu X)
18
DI TÍCH CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG
Di tích bãi cọc chiến thắng Bạch Đằng năm 1288, tại xã Yên Giang, Yên Hưng đã được xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia
19
DI TÍCH CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG
Cọc gỗ Bạch Đằng
20
DI TÍCH CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG
Làng quê Hà Nam bên dòng sông Bạch Đằng lịch sử
22
c. Kết quả:
- Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân Nguyên đã kết thúc thắng lợi vẻ vang
- Đập tan ý đồ xâm chiếm Đại Việt của đế chế Nguyên. Kế hoạch bành trướng xuống các nước phía Nam TQ bị phá tan

23
Câu hỏi thảo luận.
Cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ 3 có gì giống và khác so với lần thứ 2?
Giống
Tránh thế giặc mạnh, chủ động vừa cản giặc vừa rút lui để bảo toàn lực lượng.
Thự hiện Vườn không nhà trống để gây khó khăn cho giặc.
Chờ thời cơ để phản công tiêu diệt giặc.
Khác.
Tập trung tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ để chúng rơi vào thế bị động.
Chủ trương bố trí trận địa trên bãi cọc ở sông Bạch Đằng để tiêu diệt đoàn thuyền chiến của giặc.
Đáp án
U
Q
N
Ầ
N
Ả
Đ
Ô
N
H
B
Ộ
Đ
Ầ
U
O
T
O
T
R
Ầ
N
H
Ư
Ạ
Đ
G
N
C
Ố
U
Q
N
Ầ
R
T
A
G
N
Ồ
H
N
Ê
I
D
T
N
A
Ô
Đ
A
O
T
B
Ì
N
H
T
H
R
H
Ĩ
S
G
G
N
Ị
C
H
T
Ư
Ớ
N
K
H
I
Ả
HÀNG DỌC
CÂU 8
CÂU 7
CÂU 6
CÂU 5
CÂU 4
CÂU 3
CÂU 2
CÂU 1
NƠI TRẦN QUỐC TUẤN TỔ CHỨC DUYỆT BINH
NGƯỜI LẬP NHIỀU CÔNG LỚN TRONG CUỘC
KHÁNG CHIẾN CHỐNG NGUYÊN - MÔNG
BÓP NÁT QUẢ CAM TRONG TAY VÌ KHÔNG ĐƯỢC
DỰ BÀN KẾ SÁCH ĐÁNH GIẶC
NƠI DIỄN RA HỘI NGHỊ CỦA CÁC
BÔ LÃO DO VUA TRẦN TRIỆU TẬP
TÊN CỦA TƯỚNG GIẶC BỊ CHÉM ĐẦU Ở TRẬN
TÂY KẾT (LẦN THỨ 2)
NƠI DIỄN RA HỘI NGHỊ CỦA CÁC VƯƠNG HẦU QUÝ TỘC TRẦN
NHẰM BÀN KẾ ĐÁNH GIẶC
TRẦN HƯNG ĐẠO ĐÃ SOẠN THẢO BÀI NẦY
NHẰM KHƠI DẬY LÒNG YÊU NƯỚC CỦA QUÂN SĨ.
NGOÀI TRẦN HƯNG ĐẠO ,CÒN CÓ MỘT VỊ TƯỚNG HỌ TRẦN
KHÁC CŨNG CÓ NHIỀU CÔNG LỚN TRONG KHÁNG CHIẾN
CHỐNG QUÂN MÔNG - NGUYÊN
TRÒ CHƠI Ô CHỮ LỊCH SỬ
15
TRẬN BẠCH ĐẰNG GIANG - 1288



IV. nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên
Trần Quốc Tuấn
Giặc Mông- Nguyên



1. Nguyên nhân thắng lợi.
Sự đồng tình, ủng hộ hết mình của nhân dân.
Nhà Trần đã chuẩn bị chu đáo mọi mặt cho kháng chiến.
Khối đoàn kết trong triều đình nói riêng và trong toàn dân tộc nói chung đã được phát huy cao độ.



Tinh thần chiến đấu quả cảm của quân đội nhà Trần
Sự chỉ đạo tài tình, sáng suốt của Vua, quan nhà Trần, đặc biệt là tướng Trần Quốc Tuấn.



Thảo luận nhóm, trong đó:

- Nhóm 1: Nêu 1 số dẫn chứng để thấy rằng các tầng lớp nhân dân đều nhiệt tình tham gia kháng chiến?
Nhóm 2: Nhà Trần đã làm gì để phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc và chuẩn bị mọi mặt cho kháng chiến?
Nhóm 3: Nêu một số dẫn chứng nói lên tinh thần chiến đấu quả cảm, sãn sàng hi sinh vì Tổ quốc của quân đội nhà Trần?
Nhóm 4: Nêu một số đóng góp lớn của Trần Quốc Tuấn cho cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên?
Thời gian thảo luận: 4 phút.



đáp án thảo luận nhóm
Nhóm 1: Một số dẫn chứng về sự nhiệt tình tham gia kháng chiến của nhân dân.
- Nhân dân sãn sàng tham gia quân ngũ cùng triều đình đánh giặc và tự vũ trang để đánh giặc.
Thực hiện nghiêm mọi điều lệnh của triều đình đặc biệt là kế sách "Vườn không nhà trống"
ủng hộ lương thực, vũ khí cho quân triều đình đánh giặc
...v.v.. Và .v.v.



đáp án thảo luận nhóm
Nhóm 2: Biện pháp để phát huy khối đại đoàn kết và chuẩn bị mọi mặt cho kháng chiến.
Vua, quan nhà Trần chủ động giải quyết những bất hoà trong nội bộ vương triều để tạo nên hạt nhân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc(Tiêu biểu là Trần Quốc Tuấn và Trần Quang Khải).
Nhà Trần rất chú trọng chăm lo, bồi dưỡng sức dân, sống gần gũi và được lòng dân (Hội nghị Diên Hồng 1285.)
Xây dựng quân đội vững mạnh, trang bị và huấn luyện chu đáo (Năm 1253 vua Trần Thái Tông cho lập Giảng võ đường ở kinh đô Thăng Long để đào tạo võ quan cho quân đội)
..v.v...và...v.v...



đáp án thảo luận nhóm
Nhóm 3: Tình thần chiến đấu, hi sinh quả cảm của quân đội nhà Trần
Các quân sĩ đều thích vào cánh tay 2 chữ "Thát sát"- giết giặc Mông Cổ
Xuất hiện nhiều tấm gương chiến đấu hi sinh quên mình vì đất nước: Trần Thủ Độ, Trần Quốc Tuấn, Trần Quốc Toản, Trần Bình Trọng, Yết Kiêu..
..v.v...và...v.v...



đáp án thảo luận nhóm
Nhóm 4: Vai trò, đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong kháng chiến.
Hoàn thành xuất sắc vai trò của 1 Quốc công tiết chế- tổng chỉ huy quân đội( Đề ra đường lối, chỉ đạo và trực tiếp chiến đấu, huy động lòng dân, động viên quân đội... )
Đưa ra và áp dụng thành công những lí luận quân sự mới, sáng tạo( Chiến tranh nhân dân, lấy ít địch nhiều, lấy yếu thắng mạnh..)
Là hạt nhân của khối đại đoàn kết dân tộc, khơi dậy và phát huy cao độ sức mạnh của cả quốc gia Đại Việt
..v.v...và...v.v...



Một số danh tướng nổi tiếng thời Trần
Trần
Quốc
Tuấn
Trần
Quang
Khải
Trần

Khánh

Dư
Yết
Kiêu



2. ý nghĩa lịch sử.
Đập tan âm mưu xâm lược của nhà Mông- Nguyên, bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc.
Nâng cao lòng tự hào dân tộc.
Góp phần xây đắp nên truyền thống quân sự Việt Nam "Bách chiến bách thắng".



Để lại nhiều bài học kinh nghiệm qúi báu: Đoàn kết dân tộc, Chiến tranh nhân dân..
Góp phần ngăn chặn những cuộc xâm lược của quân Mông- Nguyên đối với Nhật Bản và các nước Phương Nam.



Truyền thống quân sự Việt Nam
(Chọn đáp án mà em cho là đúng nhất)
a. Bách chiến, bách thắng(Trăm trận, trăm thắng)
b. Đánh thắng những kẻ thù hùng mạnh hơn gấp nhiều lần
c. Lấy ít địch nhiều, lấy yếu thắng mạnh
d. Khéo léo chuyển từ thế bị động sang chủ động, đẩy địch từ thế chủ động sang bị động.
e. Nghệ thuật chiến tranh nhân dân(Quan trọng nhất)
g. Lợi dụng địa hình, địa lợi của đất nước để đánh giặc
h. Tất cả các ý trên.



Nhân dân ta đời đời nhớ ơn các anh hùng dân tộc
Tượng: Vua Trần



Nhân dân ta đời đời nhớ ơn các anh hùng dân tộc
Tượng: Trần Quốc Tuấn



Nhân dân ta đời đời nhớ ơn các anh hùng dân tộc
Đền Kiếp Bạc (Hải Dương): Thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn



Trong các nguyên nhân làm nên thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên, theo em nguyên nhân nào là quan trọng nhất? (Khoanh tròn vào đáp án mà em chọn)
a. Sự đồng tình, ủng hộ hết mình của nhân dân.
b. Nhà Trần đã chuẩn bị chu đáo mọi mặt cho kháng chiến.
c. Khối đoàn kết trong triều đình nói riêng và trong toàn dân tộc nói chung đã được phát huy cao độ.
d. Tinh thần chiến đấu quả cảm của quân đội nhà Trần
e. Sự chỉ đạo tài tình, sáng suốt của Vua, quan nhà Trần, đặc biệt là tướng Trần Quốc Tuấn.



Trong các ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên, theo em đâu là ý nghĩa quốc tế? (Khoanh tròn vào đáp án mà em chọn)
a. Đập tan âm mưu xâm lược của nhà Mông- Nguyên, bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc
b. Nâng cao lòng tự hào dân tộc
c. Góp phần xây đắp nên truyền thống quân sự Việt Nam "Bách chiến bách thắng".
d. Để lại nhiều bài học kinh nghiệm qúi báu: Đoàn kết dân tộc, Chiến tranh nhân dân..
e. Góp phần ngăn chặn những cuộc xâm lược của quân Mông- Nguyên đối với Nhật Bản và các nước Phương Nam.
Hướng dẫn về nhà:
Đọc trước Bài 15: Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần