Bài 14. Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII)

Môn : Lịch Sử 7
Giáo viên: NGUYỄN THỊ HUỆ
Năm học: 2016- 2017
Thứ tư ngày 2 tháng 11 năm 2016
Tiết 24, Bài 14
BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN ( THẾ KỈ XIII) (tiếp theo)
II - CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ HAI
CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN ( 1285)
1. Âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên
- Năm 1279 Nam Tống bị quân Mông Cổ tiêu diệt, Trung Quốc bị Mông Cổ thống trị. Lập ra nhà Nguyên
1/ Âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên
Nhà Nguyên chủ trương xâm lược Cham-pa và Đại Việt nhằm mục đích gì?
Tại sao quân Nguyên đánh Cham-pa trước khi đánh Đại Việt?
Lược đồ
quân Nguyên xâm lược Champa và Đại Việt
Nam Tống
Em hãy nêu tóm tắt diễn biến quá trình xâm lược Cham-pa của quân Nguyên?
Lược đồ quân Nguyên xâm lược Champa và Đại Việt
Năm1283 hơn 10 vạn quân
Nguyên cùng hơn 300
chiến thuyền do tướng
Toa Đô chỉ huy xâm
lược Champa. Quân
dân Champa đã anh
dũng chiến đấu, cuối
cùng quân Nguyên phải
rút về cố thủ ở phía
bắc để chờ phối hợp
đánh Đại Việt.

CHÚ GIẢI


Quân Nguyên tiến đánh

Quân Nguyên tháo chạy
-
- Năm 1283 vua Nguyên cử Toa Đô chỉ huy 10 vạn quân tiến đánh Cham-pa
1. Âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên
- Sau đó quân Nguyên cố thủ ở phía Bắc, chờ phối hợp đánh Đại Việt..
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến
Thảo luận nhóm (2 phút)
Câu hỏi: Em hãy tìm những sự kiện chứng tỏ nhà Trần đã chuẩn bị kháng chiến chống quân Nguyên xâm lược?
ĐÁP ÁN
1. Vua Trần triệu tập các vương hầu họp ở Bình Than (Chí Linh- Hải Dương) để bàn kế đánh giặc

2. Trần Quốc Tuấn ( Trần Hưng Đạo) được cử làm tổng chỉ huy cuộc kháng chiến. Ông soạn Hịch tướng sĩ để động viên tinh thần chiến đấu của quân sĩ.

3. Đầu năm 1285 vua Trần mở hội nghị Diên Hồng mời các vị bô lão bàn kế đánh giặc.

4.Tổ chức cuộc tập trận lớn ở Đông Bộ Đầu, cho quân canh giữ những vùng hiểm yếu.


 

Vua Traàn Nhân Tông trieäu taäp hoäi nghò caùc vöông haàu, quan laïi ôû Bình Than
( Chí Linh – Hải Dương ) ñeå baøn keá ñaùnh giaëc.
Trần Quốc Toản bóp nát quả cam.
“Phá cường địch, báo hoàng ân”
Hình vẽ :Trần Quốc Toản
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến
Vua Trần triệu tập các vương hầu họp ở Bình Than (Chí Linh- Hải Dương) để bàn kế đánh giặc

Tượng đài Trần Quốc Tuấn(Trần Hưng Đạo)
TRẦN QUỐC TUẤN
SOẠN “HỊCH TƯỚNG SĨ”.
“…Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau
như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức giận chưa thể xả thịt,lột da, ăn gan, uống máu
quân thù; dẫu cho trăm
thân ta phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác ta bọc gói da ngựa, ta cũng cam lòng…” 

(Hịch tướng sĩ)
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến
Trần Quốc Tuấn ( Trần Hưng Đạo) được cử làm tổng chỉ huy cuộc kháng chiến. Ông soạn “Hịch tướng sĩ ” để động viên tinh thần chiến đấu của quân sĩ..

Bài Hịch có ý nghĩa gì đối với cuộc kháng chiến?
Hình ảnh ngôi trường, con đường mang tên Trần Hưng Đạo
Vua Trần triệu tập Hội nghị Diên Hồng (1285)
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến
- Năm 1285 vua Trần mở hội nghị Diên Hồng mời các vị bô lão bàn kế đánh giặc..


Hội nghị này có ý nghĩa gì?

Nhà Trần tổ chức tập trận lớn ở Đông Bộ Đầu rồi chia quân đóng giữ những nơi hiểm yếu.
Cả nước được lệnh sẵn sàng đánh giặc.

Quân lính thích 2 chữ “Sát Thát” lên cánh tay..
Sát Thát
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
a. Diễn biến
Lược đồ cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)


CHÚ GIẢI

Quân ta chặn đánh

Quân ta rút lui.

Quân ta tiến công

Quân Nguyên tiến đánh

Quân Nguyên tháo chạy
TUYÊN HÓA
HUY HÓA
LẠNG CHÂU
THIÊN
TRƯỜNG
THANH
HÓA
DIỄN CHÂU
BỐ CHÍNH
THUẬN CHÂU
ĐÀ GIANG
Thu Vật
Phù Ninh
Vạn Kiếp
Chương Dương
Hàm Tử
Tây Kết
Bố Vệ
Cuối 1/1285

3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
a. Diễn biến
- Tháng 1-1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tràn vào xâm lược nước ta.

Bảng so sánh về lực lượng và thái độ quân Mông – Nguyên trong cuộc xâm lược Đại Việt:
3 vạn
50 vạn
Xâm lược
Xâm lược
trả thù
Đông hơn, mạnh hơn
Quyết tâm chiếm
được nước ta
Vua tôi nhà Trần đối phó như thế nào?
Lược đồ cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)


CHÚ GIẢI

Quân ta chặn đánh

Quân ta rút lui.

Quân ta tiến công

Quân Nguyên tiến đánh

Quân Nguyên tháo chạy
TUYÊN HÓA
HUY HÓA
THĂNG LONG
LẠNG CHÂU
THIÊN
TRƯỜNG
THANH
HÓA
DIỄN CHÂU
BỐ CHÍNH
THUẬN CHÂU
ĐÀ GIANG
Thu Vật
Phù Ninh
Vạn Kiếp
Chương Dương
Hàm Tử
Tây Kết
Bố Vệ
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
a. Diễn biến
Sau khi chặn giặc ở vùng biên giới, Trần Quốc Tuấn chủ động cho quân rút về Vạn Kiếp..


Trần Bình Trọng là một tướng tài. Giặc
Nguyên bắt được ông và dụ ông đầu hàng.
Ông trả lời:" Ta thà làm quỷ nước Nam
còn hơn làm Vương đất Bắc".
“Nếu bệ hạ muốn hàng giặc thì trước hãy chém đầu thần rồi hãy hàng”
Trần Quốc Tuấn
Lược đồ
cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)
Quân Trần chặn đánh

Quân Trần rút lui

Quân Trần tiến công

Quân Nguyên tiến đánh

Quân Nguyên rút chạy

CHÚ GIẢI
Giặc tấn công vào Vạn Kiếp, quân ta đã làm gì?
Vạn Kiếp
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
a. Diễn biến
- Giặc tấn công vào Vạn Kiếp, quân ta rút về Thăng Long, sau đó lui về Thiên Trường (Nam Định), thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống ”


Lược đồ cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên
(1285)


CHÚ GIẢI

Quân ta chặn đánh

Quân ta rút lui.

Quân ta tiến công

Quân Nguyên tiến đánh

Quân Nguyên tháo chạy
HUY HÓA
THĂNG LONG
LẠNG CHÂU
THANH
HÓA
DIỄN CHÂU
NGHỆ AN
BỐ CHÍNH
THUẬN CHÂU
ĐÀ GIANG
Thu Vật
Phù Ninh
Vạn Kiếp
Chương Dương
Hàm Tử
Tây Kết
Bố Vệ
Thiên Trường
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
a. Diễn biến
- Toa Đô từ Cham- pa đánh ra Nghệ An ,Thanh Hóa. Thoát Hoan mở cuộc tấn công xuống tạo thế “gọng kìm” tiêu diệt quân chủ lực của ta nhưng thất bại


Lợi dụng thời cơ nhà Trần có kế hoạch gì?
Lược đồ cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên
(1285)


CHÚ GIẢI

Quân ta chặn đánh

Quân ta rút lui.

Quân ta tiến công

Quân Nguyên tiến đánh

Quân Nguyên tháo chạy
HUY HÓA
THĂNG LONG
LẠNG CHÂU
THIÊN
TRƯỜNG
THANH
HÓA
DIỄN CHÂU
NGHỆ AN
BỐ CHÍNH
THUẬN CHÂU
ĐÀ GIANG
Thu Vật
Phù Ninh
Vạn Kiếp
Chương Dương
Hàm Tử
Tây Kết
Bố Vệ
CHƯƠNG DƯƠNG
HÀM TỬ
TÂY KẾT
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
a. Diễn biến
- Tháng 5-1285 Nhà Trần phản công với nhiều trận đánh lớn như: Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương...



3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
a. Diễn biến
b. Kết quả
Kết quả cuộc kháng chiến như thế nào?
Lược đồ cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên
(1285)


CHÚ GIẢI

Quân ta chặn đánh

Quân ta rút lui.

Quân ta tiến công

Quân Nguyên tiến đánh

Quân Nguyên tháo chạy
HUY HÓA
THĂNG LONG
LẠNG CHÂU
THIÊN
TRƯỜNG
THANH
HÓA
DIỄN CHÂU
NGHỆ AN
BỐ CHÍNH
THUẬN CHÂU
ĐÀ GIANG
Thu Vật
Phù Ninh
Vạn Kiếp
Chương Dương
Hàm Tử
Tây Kết
Bố Vệ
CHƯƠNG DƯƠNG
HÀM TỬ
TÂY KẾT
Trận Vạn Kiếp
Thoát Hoan phải
chui vào ống đồng cho quân kéo
chạy về nước
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
a. Diễn biến
- Sau 2 tháng phản công thì cuộc kháng chiến lần thứ 2 chống quân Nguyên kết thúc thắng lợi.



b. Kết quả
Lược đồ cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên 1285
Quân dân nhà Trần tiến về Thăng Long mừng chiến thắng

Tụng giá hoàn kinh sư
“Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm Tử bắt quân thù.
Thái bình nên gắng sức,
Non nước ấy nghìn thu”.
Trần Quang Khải


Bài tập củng cố bài
Nối các niên đại ở cột A và các sự kiện ở cột B cho đúng.


Hướng dẫn học tập
Học bài cũ và chuẩn bị bài mới bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên (tiếp theo). Thông qua các câu hỏi sau:
? Sau 2 lần xâm lược Đại Việt thất bại thái độ của nhà Nguyên như thế nào?
? Kế hoạch phản công của quân Trần như thế nào?
? Cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ ba có gì giống và khác so với lần thứ hai?