Bài 13. Ôn tập truyện dân gian

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
MÔN NGỮ VĂN 6
TRƯỜNG PTDTBT - THCS BÁT MỌT
Ôn tập văn học dân gian
Tiết 54+55:
NỘI DUNG ÔN TẬP
Các thể loại truyện dân gian
Thống kê các loại truyện dân gian đã học
Đặc điểm của truyện dân gian
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
Hãy kể tên các thể loại truyện dân gian đã học ?

TIẾT 54,55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
TRUYỆN DÂN GIAN
TRUYỆN
CỔ TÍCH
TRUYỆN
NGỤ NGÔN
TRUYỆN
CƯỜI
TRUYỆN
TRUYỀN
THUYẾT
I. CÁC THỂ LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
Hãy kể tên các truyện đã được học theo từng thể loại
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
II. THỐNG KÊ CÁC LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN
Em hãy nhắc lại khái niệm của 4 thể loại truyện dân gian đó?
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
1. Định nghĩa:
TRUYỆN DÂN GIAN
Truyền thuyết
Cổ tích
Truyện cười
Ngụ ngôn
- Là loại truyện
dân gian
- Kể về các nhân vật
và sự kiện lịch sử
- Có nhiều chi tiết
tưởng tượng kì ảo
- Thể hiện cách đánh
giá nhận xét của nhân dân về các nhân vật và sự kiện được kể.
- Là thể loại truyện
dân gian
- Kể về các kiểu nhân
vật của thế giới cổ tích
Có nhiều chi tiết hoang
đường kì ảo.
- Thể hiện niềm tin và
mơ ước của nhân dân
về chiến thắng cuối
cùng của cái thiện đối
với cái ác…
- Loại truyện kể
bằng văn xuôi hoặc
văn vần.
- Mượn truyện về
loài vật, đồ vật hoặc
chính con người,
nhằm khuyên nhủ,
răn dạy người ta
bài học nào đó
trong cuộc sống.
Loại truyện kể
về các hiện tượng
đáng cười trong
cuộc sống nhằm tạo
ra tiếng cười mua
vui hoặc phê phán
những thói hư tật
xấu trong xã hội.
Hãy so sánh tìm ra điểm giống và khác nhau của hai thể loại truyền thuyết và cổ tích?
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
2. So sánh:
Đều là thể loại dân gian
- Có yếu tố tưởng tượng kì ảo đan
xen những chi tiết đời thường
a. Giống nhau:
Truyền thuyết
Khác nhau:
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
Cổ tích
Thể hiện cách đánh giá của nhân dân


Thể hiện niềm tin và ước mơ của nhân dân
Người kể người nghe tin là câu chuyện không có thật

Người kể người nghe tin là câu chuyện có thật

Kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ.

Kể về một số kiểu nhân vật quen thuộc của thế giới cổ tích.

TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN
Truyền thuyết
Hoang đường, phi thường
Đơn giản, gây hứng thú cho người đọc
1. Con Rồng cháu Tiên
2. Bánh chưng, bánh giầy
3. Thánh Gióng
4. Sơn Tinh, Thủy Tinh
5. Sự tích Hồ Gươm

Nhân vật lịch sử, thần, thán.
Giải thích nguồn gốc dân tộc, phong tục tập quán, hiện tượng thiên nhiên. Ca ngợi anh hùng dân tộc. Mơ ước chinh phục thiên nhiên và chiến thắng giặc ngoại xâm.

III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
Cổ tích
1. Thạch Sanh
2. Em bé thông minh.
3. Cây bút thần.
4. Ông lão đánh cá và con cá vàng.
Nhân vật quen thuộc:
người nghèo khổ, bất hạnh, mồ côi, con riêng, em út, hình dạng xấu xí, dũng sĩ, tài năng kì lạ, người thông minh, ngốc nghếch, động vật
Yếu tố ly kỳ, kì ảo, hoang đường vẫn phổ biến trong truyện cổ tích.
Phức tạp hơn gây hứng thú người đọc.

Ca ngợi dũng sĩ vì dân diệt ác, người nghèo, người thông minh, tài trí, ở hiền gặp lành. Kẻ tham lam ác độc sẽ bị trừng trị.
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN
Ngụ ngôn
1. Ếch ngåi ®¸y giÕng.
2. ThÇy bãi xem voi.
3. Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiÖng.
- Mượn truyện về
loài vật, đồ vật hoặc
chính con người.
- Khụng cú m� có ý nghĩa ẩn dụ, ngụ ý.
- Ng?n g?n, tri?t lớ sõu xa.
- Phê phán những cách nhìn thiển cận, hẹp hòi.
- Khuyên nhủ, răn dạy con người một bài học cụ thể nào đó trong cuộc sống.
III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
Truyện cười
- Treo biển
Con người
- Không có yếu tố kì ảo, mà có nhiều yếu tố gây cười.
- Ngắn gọn, tình huống bất ngờ, mâu thuẫn, gây cười.
- Gây cười, mua vui, ch? gi?u, châm biếm, phê phán những sự việc, hiện tượng, tính cách đáng cười.


- Lợn cưới, áo mới.
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN
* Cách thức mở bài của truyện truyền thuyết và cổ tích
Cổ tích
Vào thời giặc Minh đặt ách đô hộ ở nước Nam, ...
Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu..
- Hùng Vương thứ mười tám…

Truyền thuyết:

Ngày xưa, ở quận Cao Bình..
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá..
Ngày xưa, có một ông vua nọ sai một viên quan …

Em có nhận xét gì về cách thức mở bài của truyện truyền thuyết và cổ tích?
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN
Truyền thuyết : Mở đầu bằng cách đưa ra một thời gian nhất định
Cổ tích: Mở đầu bằng cách đưa ra một quá khứ xa xôi
THẢO LUẬN:
Chúng ta cần làm gì để gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp của nề văn học dân gian?
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
* Một số giải pháp bảo tồn và phát triển VHDG như:
- Đưa VHDG vào giảng dạy trong nhà trường phổ thông.
- Tổ chức các lễ hội truyền thống mang đậm tính dân gian:
+ Sân khấu hoá tác phẩm dân gian. ( "Sân khấu học đường")
+ Chương trình " Làng vui chơi, làng ca hát" của Đài truyền hình Việt Nam.
+ nghe các già làng kể chuyện dân gian.






Yªu cÇu: TiÕt häc cÇn ®¹t c¸c néi dung chÝnh:

1. Nêu được các khái niệm về các thể loại truyện dân gian.
2. Nêu được tên các văn bản.
3. ChØ ra nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau : - Gi÷a truyÒn thuyÕt vµ cæ tÝch.
- Gi÷a ngô ng«n vµ truyÖn c­êi.
4. Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ mét truyÖn, mét nh©n vËt hoÆc chi tiÕt trong c¸c truyÖn d©n gian ®· häc mµ em thÝch nhÊt.
5. Tham gia c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ cña líp; ( Thi kÓ truyÖn d©n gian, diÔn kÞch, vÏ tranh, s¸ng t¸c th¬ dùa vµo c¸c truyÖn d©n gian ®· häc…)

TIẾT 54, 55: ÔN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN
Xin chân thành cảm ơn
các thầy cô giáo và các em học sinh