Bài 13. Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII

BÀI 13:
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
Giáo viên: Nguyễn Thị Vụ
Trường THCS chất lượng cao Mai Sơn
kiểm tra bài cũ:
a. Thaêm hái n«ng d©n
S
s
S
Đ
b. Thu thuÕ n«ng nghiÖp
c. Cµy tÞch ®iÒn
d. Chia ruéng ®Êt cho n«ng d©n
a. �o Ph�t
b. Thiªn Chóa
c. Hßa H¶o
d. Cao ѵi
Đ
s
s
s
Vào dịp đầu naờm các vua nhà Lý thường về các địa phương để làm gỡ?
Các nhà vua thời Lý sùng bái tôn giáo nào nhất?
Nhà Lý khi mới thành lập, rất quan tâm cham lo đến việc phát triển đất nước, cham lo đến đời sống của nhân dân.Vỡ vậy nhân dân hang hái tham gia sản xuất và đạt nhiều thành tựu rực rỡ. Nhưng đến giửừa thế kỷ XII, Nhà Lý đã đi xuống tới mức trầm trọng đây cũng là lý do dẫn tới sự thành lập một triều đại mới - Nhà Trần.
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
a. Nguyên nhân sụp đổ của nhà Lý:
? Em hãy nêu vài nét vắn tắt về nhà Lý?
Triều Lý được thành lập từ năm 1009 trải qua 9 đời vua, tồn tại trong 215 năm:
- Lý Thái Tổ (1009-1028): Lý C«ng UÈn 19 năm
- Lý Thái Tông (1028-1054): Lý PhËt M· 27 năm
- Lý Thánh Tông (1054-1072) : Lý NhËt T«n 17 năm
- Lý Nhân Tông (1072-1127) : Lý Cµn Ñøc 56 năm
- Lý Thần Tông (1128-1138):Lý D­¬ng Ho¸n10 năm
- Lý Anh Tông (1138-1175) : Lý Thiªn Té 37 năm
- Lý Cao Tông (1176-1210) :Lý Long Tr¸t 35 năm
- Lý Huệ Tông (1211-1224): Lý H¹o S¶m 14 năm
- Lý Chiêu Hoàng (1224-1225): Lý PhËt Kim 1 năm
Chùa một cột
Văn Miếu
MỘT SỐ THÀNH TỰU THỜI LÝ
QuốcTử Giám
Rồng thời Lý
Đền thờ 8 vị vua Lý
Đầu rồng thời Lý
Huệ Tông cuối đời say khướt ngủ cả ngày, không quan tâm đến triều chính, vua không có con trai có hai cô công chúa. Chị là Thuận Thiên công chúa gả cho Trần Liễu. Em là: Chiêu Thánh Tông công chúa lên 7 tuổi được lập thái tử, sau đó 10/1224 Lý Huệ Tông đi tu ở chùa chân Giao. Lợi dụng tỡnh hỡnh ấy quan lại nổi dậy tranh chấp quyền hành, bóc lột nhân dân...
Như vậy nhà Lý thành lập từ 1009 và tồn tại 215 naờm, trải qua 8 đời vua, nhưng đến đời vua thứ 9 thỡ nhà Lý ngày càng suy yếu trầm trọng.
Long Thành thời Lý
“ Bấy giờ nhà vua vẫn cứ tiến hành mọi việc thổ mộc không ngừng, nghe nói ngoài kinh thành có giặc cướp, cũng giả vờ làm ngơ để bưng bít đi, chỉ ham thích của cải. Các bầy tôi (quan lại) đều bắt chước, tranh nhau bán quan buôn ngục, ngoài ra không còn nghỉ đến việc gì”.
(Khâm định Việc sử thông giám cương mục)
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
a. Nguyên nhân sụp đổ của nhà Lý:
? Nguyên nhân nào dẫn đến Nhà Lý suy yếu như vậy?
- Cuối thế kỉ XII, quan lại nhà Lý an chơi sa đọa, không cham lo đến đời sống của nhân dân.
- Hạn hán lụt lội saỷy ra liên miên, nhân
dân cực khổ ->nổi dậy ở nhiều nơi
? Trước tỡnh hỡnh đó Nhà Lý đã làm gỡ?
=> Nhà Lý phải dựa vào thế lực họ Trần để chống lại các cuộc nổi loạn.
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
a. Nguyên nhân sụp đổ của nhà Lý:
b. Nhà Trần thành lập:

- Tháng 12 nam 1226 Lý Chiêu Hoàng
nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh.
? Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh lịch sử như thế nào?
- Nhà Lý suy yếu, bất lực - nguy cơ ngoại xâm
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
a. Nguyên nhân sụp đổ của nhà Lý:
b. Nhà Trần thành lập:

- Tháng 12 nam 1226 Lý Chiêu Hoàng
nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh.
Trong ngày lễ lên ngôi của Trần cảnh, ẹiện tiền chỉ huy sứ Trần Thủ ẹộ nhấn mạnh: " Hiện nay, giặc cướp đều nổi, hoạ loạn mỗi ngày một taờng. nhà Lý suy yếu, thế nước nghiêng đổ, nguy ngập. Nửừ chúa Chiêu Hoàng không thể gánh vác nổi mới uỷ thác cho chồng"
=>Việc Nhà Lý suy yếu phải dựa vào thế lực họ Trần đã tạo điều kiện và thời cơ Họ Trần buộc Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh.
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
a. Nguyên nhân sụp đổ của nhà Lý:
b. Nhà Trần thành lập:

- Tháng 12 nam 1226 Lý Chiêu Hoàng
nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh.
?Em có suy nghĩ gỡ về việc nhà Trần lên thay nhà Lý?
- Hợp quy luật lịch sử
Triều Lý tồn tại sau 215, trải qua 9 đời vua thỡ tan rã. Việc nhà Trần thay nhà Lý có thể nói là một sự kiện lịch sử đặc biệt. Trong lịch sử, việc thay thế một triều đại đều phải qua các cuộc đấu tranh. Nhưng ở thời Trần, việc thay đổi triều đại không xảy ra đổ máu. Mọi việc đều diễn ra dưới sự sắp đặt khôn khéo của Trần Thủ ẹộ nên rất êm thấm, nhẹ nhàng, hợp lý. ẹiều đó chứng tỏ Trần Thủ ẹộ là một nhà chính trị sáng suốt, tài ba và khôn ngoan.
LÃNH THỔ ĐẠI VIỆT THẾ KỈ XIII
ĐỊn th� vua Tr�n
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
? Sau khi lên nắm chính quyền, Nhà Trần đã làm gỡ?
Dẹp yên các cuộc nổi loạn, xây dựng
bộ máy nhà nước
Các VUA HùNG dựng nước, đóng đô ở Phong Châu.
ĐỊn H�ng
Triều NGÔ ( 939- 967), đóng đô ở Cổ Loa .
Cổ Loa
Triều ẹINH,Tiền LÊ ( 968 - 1009), đóng đô ở Hoa Lư.
Hoa Lư
Thaờng Long
Triều Lý (1010 - 1225), đóng đô ở Thaờng Long.
Triều TRầN ( 1225- 1400 ), đóng đô ở Thaờng Long.
Thaờng Long
---
Thời ẹinh,Tiền Lê
ĐÌo ngang
---
Thời Lý
ẹaỷo cồn cỏ
-------
Thời Trần
Đèo H�i V�n
Ngày nay
LÃNH THỔ ĐẠI VIỆT THẾ KỈ XIII
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
Dẹp yên các cuộc nổi loạn, xây dựng
bộ máy nhà nước
? Bộ máy nhaứ nửụực thời Trần được tổ chức như thế nào?
- Bộ máy được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền gồm 3 cấp:
+ Cấp triều đỡnh.
+ Cấp trung gian.
+ Cấp cơ sở.
SƠ ẹồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI TRầN
Cấp triều ủỡnh
Các đơn vị hành chính trung gian
Các đơn vị hành chính Cơ sở
)
SƠ ẹồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI TRầN
Cấp triều đỡnh
Các đơn vị hành chính trung gian
Các đơn vị hành chính Cơ sở
Vua
Thái Thượng Hoàng
Quan vaờn
(Họ Trần)
Quan võ
(Họ Trần)
Các cơ quan
Quốc
Sử viện
Thái
Y
viện
Tôn
nhân
phủ
Các chửực quan
Hà
đê
sứ
Khyến nông
sứ
đồn
điền
Sứ
12 lộ
( Chánh, phó An phủ sứ)
Phủ
( Tri phủ)
Châu, huyện
( Tri châu, tri huyện))
Xã
( Xã quan)
- Đứng đầu triều đình là vua, các vua thường nhường ngôi sớm cho con và xưng là Thái Thượng Hoàng.(cheá ñoä hai vua)
- Các chức đại thần văn võ do người họ Trần nắm giữ .
- Cả nước chia làm 12 loä, đứng đầu các lộ có các chức chánh phó An phuû söù. Dưới lộ là phủ do chức tri phủ cai quản, châu Huyện là do các chức tri châu, tri huyện cùng coi. Dưới cùng là xaõ, người đứng đầu xã là do nhân đân bầu ra.

? Tại sao các chức đại thần văn võ lại do người họ Trần nắm giữ?
Tăng thêm độ tin tưởng đối với nhà Trần,
và làm tăng khả năng bảo vệ Tổ Quốc.
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
Dẹp yên các cuộc nổi loạn, xây dựng
bộ máy nhà nước
- Bộ máy được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền gồm 3 cấp:
+ Cấp triều đỡnh.
+ Cấp trung gian.
+ Cấp cơ sở.
? Em có nhận xét gỡ về bộ máy nhà nước thời Trần?
- Cú quy cuỷ vaứ chaởt cheừ hụn.
- Nh� Tr?n cũng d?t theõm m?t s? cụ quan nhử: Quoỏc sửỷ vi?n, Thỏi y vi?n v� m?t s? chửực quan nhử: H� ủeõ sửự, khuy?n noõng sửự, ủo�n di?n s? ....
Vua
Quan vaờn
Quan võ
24 lộ, phủ
(Tri phủ, tri châu)
Huyện
Hương, Xã
SƠ ẹồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI TRầN
SƠ ẹồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI lý
? So với bộ máy nhà nước thời Lý, thời Trần có gì giống và khác? Nhận xét?
NhËn xÐt
* Nội dung:
+ Giống: Bộ máy quan lại.
+ Khác:
- Nhà Trần thực hiện chế độ Thái Thượng Hoàng.
- Các quan đại thần phần lớn do họ Trần nắm giữ.
- Đặt thêm các cơ quan, chức quan để trông coi sản xuất.
- Cả nước chia làm 12 lộ.
* Nhận xét: Bộ máy nhà Trần hoàn chỉnh, chặt chẽ hơn nhà Lý. Điều này chứng tỏ nhà Trần quan tâm tới nhiều mặt của đất nước. Năng lực quản lý của nhà Trần được nâng cao.

CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
Dẹp yên các cuộc nổi loạn, xây dựng
bộ máy nhà nước
- Bộ máy được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền gồm 3 cấp:
+ Cấp triều đỡnh.
+ Cấp trung gian.
+ Cấp cơ sở.
=> Bộ máy nhà nước được tổ chức quy củ và chặt chẽ hơn.
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
3. Pháp luật thời Trần
? Pháp luật thời Trần có đặc điểm gỡ đáng lưu ý?
- Ban hành Quốc Triều Hỡnh Luật
Quốc triều hỡnh luật.
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
3. Pháp luật thời Trần
- Ban hành Quốc Triều Hỡnh Luật
? Ngoài việc ban hành quốc triều hỡnh
luật còn gỡ đáng lưu ý?
? Ph�p Lu�t th�i Tr�n v� th�i L� c� gì gi�ng v� kh�c nhau?
- Ban hành quốc triều hỡnh luật.
+ Xác định lại nhửừng điều luật thời Lý.
+ Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất.
+ Xác định lại nhửừng điều luật thời Lý.
+ Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất.
- ẹặt sơ quan thẩm hỡnh viện để xử kiện.
- ẹặt chuông lớn xin vua xét xử.
- ẹặt cơ quan thẩm hỡnh viện để xử kiện.
- ẹặt chuông lớn xin vua xét xử.
- Những lĩc vua �i thăm c�c ��a ph��ng nh�n d�n c� thĨ ��n r�íc, xin vua ��ng l�i �Ĩ x�t xư m�t vơ kiƯn oan.
=> Mối quan hệ giửừa vua và nhân dân tuy có cách biệt song chưa sâu sắc.
? Vieọc laứm ủoự chửựng toỷ ủie�u gỡ?
=> Kế thừa, phát triển cao hơn phaựp luaọt thụứi Lyự.
Chuông ở thềm ẹiện Long Trỡ- Bắc Ninh
Vua đi thaờm
các địa phương
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
3. Pháp luật thời Trần
- Ban hành Quốc Triều Hỡnh Luật
+ Xác định lại nhửừng điều luật thời Lý.
+ Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất.
- ẹặt cơ quan thẩm hỡnh viện để xử kiện.
- ẹặt chuông lớn xin vua xét xử.
=> Mối quan hệ giửừa vua và nhân dân tuy có cách biệt song chưa sâu sắc.
? Pháp luật thời Trần có vai trò gì đối với xã hội?
=>Pháp luật thời Trần đã góp phần
Tích cực, có hiệu quả vào việc củng cố vương triều Trần, ổn định xã hội và phát triển kinh tế.
BÀI 13:
Tiết: 21
I. Nhà Trần thành lập
1. Nhà Lý sụp đổ
3. Pháp luật thời Trần
- Ban hành Quốc Triều Hinh Luật
- ẹặt cơ quan Thẩm hỡnh viện để xử kiện.
a. Nguyên nhân sụp đổ của nhà Lý
- Cuối thế kỉ XII, quan lại nhà Lý không chaờm lo đến đời sống của nhân dân. Hạn hán lụt lội sảy Ra liên miên,
nhân dân cực khổ.=> Nông dân nổi dậy ở nhiều nơi
b. Nhà Trần thành lập
Tháng 12 naờm 1226 Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh. Nhaứ Tra�n thaứnh laọp
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
- Nhà Lý phải dựa vào thế lực họ Trần để chống lại các cuộc nổi loạn.
Dẹp yên các cuộc nổi loạn, xây dựng bộ máy nhà nước
- Bộ máy được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền gồm 3 cấp:
1. Em cã nhËn xÐt gì khi nhµ TrÇn thay thÕ nhµ Lý?
a. Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i thay thÕ triÒu ®¹i nhµ Lý.
b. ChuyÖn bình th­êng trong lÞch sö c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn.
c. Ñã lµ hµnh ®éng ®¸ng lªn ¸n.
d. Phï hîp víi tình hình thùc tÕ lóc bÊy giê.
d.
Bài tập củng cố
1. Ai lµ ng­êi cã c«ng trong viÖc thµnh lËp nhµ TrÇn?
TrÇn Quèc TuÊn
TrÇn Thñ é
TrÇn C¶nh
TrÇn Quèc To¶n


Chùa Phổ Minh
B
Bài tập củng cố
Học bài cũ.
Laứm baứi taọp trong saựch baứi taọp.
- Chuẩn bị phần II bài 13: Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế.
Hướng dẫn học và làm bài tập ở nhà: