Bài 13. Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII

TRƯỜNG PTDTNT LỘC NINH
GIÁO VIÊN: LÊ CHÍ TUẤT
Câu hỏi:
Nêu các giai cấp, tầng lớp trong xã hội thời Lý?
Trả lời:
- Giai c?p th?ng tr?: vua, quan
Giai c?p địa chủ: hồng t?, cơng ch�a, quan l?i du?c phong c?p ru?ng d?t v� m?t ít d�n thu?ng cĩ nhi?u ru?ng.
- T?ng l?p nông dân: l� l?c lu?ng s?n xu?t ch? y?u.
+ Nơng d�n thu?ng l� c�c dinh nam du?c chia ru?ng v� l�m nghia v? cho nh� nu?c.
+ Nơng d�n t� di?n l� nh?ng nơng d�n ngh�o ph?i c�y ru?ng v� n?p tơ thu? cho d?a ch?.
- Những người làm nghề thủ công, buôn bán ph?i n?p thu? v� l�m nghia v? v?i nh� vua.
- T?ng l?p nô tì ph?c v? trong cung di?n, c�c nh� quan.
Tiết 22
1. Nhà Lý sụp đổ.
Caâu hoûi:
Cuoái theá kæ XII, tình hình nhaø Lyù nhö theá naøo?
I. NH� TR?N TH�NH L?P.
Trả lời
Cuối thế kỉ XII, nhà Lý ngày càng suy yếu.
1. Nhà Lý sụp đổ.
I. NH� TR?N TH�NH L?P.
Caâu hoûi:
Theo em, vì sao nhaø Lyù bị suy yeáu?
Tr? l?i
- Chính quyền không còn chăm lo đến đời sống nhân dân như trước, hầu hết quan lại lao vào ăn chơi sa đọa.
``Bấy giờ nhà vua vẫn cứ tiến hành các việc thổ mộc không ngừng, nghe nói ngoài kinh thành có giặc cướp, cũng giả vờ làm ngơ để bưng bít đi, chỉ ham thích của cải. Các bầy tôi
( quan lại ) đều bắt chước, tranh nhau bán quan buôn ngục, ngoài ra không còn nghỉ đến việc gì``
( Khâm định Việt sử thông giám cương mục)
1. Nhà Lý sụp đổ.
I. NH� TR?N TH�NH L?P.
Caâu hoûi:
Theo em, vì sao nhaø Lyù bị suy yeáu?
Tr? l?i
- Lụt lội, hạn hán, mất mùa liên tiếp xảy ra. Nhiều dân nghèo phải bán vợ, con làm nô tì cho các nhà giàu, một số khác bỏ vào chùa kiếm sống, dân chúng r?t khổ cực.
`` Chính sự ngày càng đổ nát, đói kém xảy ra luôn luôn. Nhân dân cùng quẫn, khốn khổ, giặc cướp nổi lên ở nhiều nơi``.
(Khâm định Việt sử thông giám cương mục)
1. Nhà Lý sụp đổ.
I. NH� TR?N TH�NH L?P.
Caâu hoûi:
Theo em, vì sao nhaø Lyù bị suy yeáu?
Trả lời:
- ÔÛ Ngheä An, Thanh Hoùa, Ninh Bình… dân nghèo nổi dậy đấu tranh, caùc theá löïc phong kieán ñaùnh gieát laãn nhau, quaáy phaù nhaân daân, choáng laïi trieàu ñình.
=> 13 naêm töø 1207 – 1220 laø thôøi kì loaïn laïc, ñaát nöôùc bò chia xeû bôûi caùc theá löïc haøo tröôûng, chính quyeàn nhaø Lyù caøng suy yeáu. Nhà Lý phải dựa vào thế lực họ Trần để chống lại các thế lực nổi loạn.

7/1225 Vua Lý Huệ Tông đi tu nhường ngôi lại cho con gái út
là Chiêu Thánh công chúa
Chiêu Thánh công chúa lên ngôi vua ( Lý Chiêu Hoàng)
Điện tiền chỉ huy sứ Trần Thủ Độ
Trần Cảnh thường vào cung yết kiến vua
11/1/1226 Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi vua cho chồng
là Trần Cảnh
Trần cảnh lên ngôi vua lập nên nhà Trần
1. Nhà Lý sụp đổ.
I. NH� TR?N TH�NH L?P.
Caâu hoûi:
Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào?
Tr? l?i:
- T? cuối thế kỉ XII, nhà Lý ngày càng suy yếu:
+ Chính quyền không chăm lo đời sống nhân dân, quan lại ăn
chơi sa đoạ.
+ Lụt lội, hạn hán, mất mùa. D�n ch�ng r?t c?c kh?
+ D�n ngh�o n?i d?y d?u tranh, các thế lực phong kiến đánh giết
lẫn nhau, quấy phá nhân dân, chống lại triều đình.
- Đầu 1226, Trần Cảnh lên ngôi vua, thành lập nhà Trần.
Các vị vua thời nhà Trần ( 1226 - 1400 )
1. Trần Thái Tông ( 1226 - 1258 )
2. Trần Thánh Tông ( 1258 - 1278 )
3. Trần Nhân Tông ( 1278 - 1293 )
9. Trần Duệ Tông ( 1372 - 1377)
5. Trần Minh Tông ( 1314 - 1329)
6. Trần Hiến Tông ( 1329 - 1341)
7. Trần Dụ Tông ( 1341 - 1369 )
8. Trần Nghệ Tông ( 1370 - 1372)
4. Trần Anh Tông ( 1293 - 1314)
10.Trần Phế Đế (1377 - 1388)
11.Trần Thuận Tông ( 1388 - 1398)
12.Trần Thiếu Đế (1398 - 1400 )
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
Tr? l?i:
- Bộ máy nhà nước tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền, g?m 3 c?p: tri?u dình, c�c don v? h�nh chính trung gian t? l? d?n ph?, huy?n ch�u v� c?p h�nh chính co s? l� x�.
Câu hỏi:
B? máy nhà nước thời Trần được tổ chức
theo chế độ gì?
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
Câu hỏi:
Em hiểu thế nào là chế độ quân chủ trung ương
tập quyền?
Tr? l?i:
Chế độ quân chủ trung ương tập quyền là chế độ trong đó mọi quyền lực đều tập trung trong tay nhà vua.
Câu hỏi:
Em hãy mơ t? tổ chức bộ máy nhà nước nhà Trần?
2.Nhaø Traàn cuûng coá cheá ñoä phong kieán taäp quyeàn.

Các quý tộc họ Trần được phong vương hầu, ban thái ấp. Quan lại được cấp bổng lộc.


Thái ấp là số ruộng đất của quý tộc, vương hầu, quan lại được nhà vua cấp hẳn làm bổng lộc, thuộc quyền sở hữu của người được cấp thái ấp, làm của riêng.

- Nhà Trần quy định cụ thể thời hạn để xem xét việc thưởng, phạt quan lại:
‘’ Theo thể lệ nhà Trần, cứ 15 năm nếu không có lỗi nặng
thì thăng một bậc chức vụ. Việc thăng thưởng, bổ sung
được quy định rõ ràng’’
( Khâm định Việt sử thông giám cương mục )
Câu hỏi:
Em hãy mơ t? tổ chức bộ máy nhà nước nhà Trần?
2.Nhaø Traàn cuûng coá cheá ñoä phong kieán taäp quyeàn.
Câu hỏi: Em hãy so sánh tổ chức bộ máy nhà nước thời Trần với thời Lý?
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC THỜI TRẦN
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC THỜI LÝ
VUA
Thái Thượng Hoàng
QUAN VĂN
- Trung öông
- Ñòa phöông
LỘ
PHỦ
CHÂU, HUYỆN
XÃ
- Trung öông
VUA
Quan đại thần
QUAN VÕ
- Ñòa phöông
LỘ, PHỦ
HUYỆN
HƯƠNG, XÃ
QUAN ĐẠI THẦN VĂN
QUAN ĐẠI THẦN VÕ
Giống nhau: Ở Trung ương quyền lực đều tập trung vào tay vua, giúp việc có các quan đại thần văn, võ. Ở địa phương đều có lộ, phủ, huyện, xã.
Khác nhau:
- Ơ� trung ương: Nhà Trần thực hiện chế độ Thái Thượng Hoàng. Có các cơ quan chuyên môn: Quốc sử viện, Thái y viện, Tôn nhân phủ và các chức quan: Hà đê sứ, đồn điền sứ, khuyến nông sứ. Nhà Lý không có.
- Ơ� địa phương Nhà Trần chia nhỏ các đơn vị hành chính cả nước làm 12 lộ, có thêm châu ( miền núi) Nhà Lý không có.
- ? d?a phuong nh� L� cĩ Huong, nh� Tr?n khơng cĩ.
Tổ chức bộ máy nhà nước thời Trần được tổ chức hoàn chỉnh và chặt chẽ hơn thời Lý, chứng tỏ chế độ tập quyền thời Trần được củng cố hơn thời Lý
LƯỢC ĐỒ LÃNH TH? D?I VI?T TH? K? XIII
3. Pháp luật thời Trần.
Câu hỏi:
Nhà Trần đã ban hành bộ luật gì?
Tr? l?i:
Nh� Tr?n ch� tr?ng s?a sang lu?t ph�p th?i L�. 1230 nhà Trần ban hành bộ Quốc triều hình luật.
3. Pháp luật thời Trần.
Nội dung bộ Luật Hình Thư thời Lý:
- Quy định chặt chẽ việc bảo vệ nhà vua và cung điện.
Xem trọng việc bảo vệ của công và tài sản của nhân dân.
Nghiêm cấm việc mổ trâu bò, bảo vệ sản xuất nông nghiệp.
Những người phạm tội bị xử phạt rất nghiêm khắc.
Câu hỏi:
Cho biết nội dung của bộ Quốc triều hình luật?
Nội dung bộ Quốc triều hình luật thời Trần:
- Quy định chặt chẽ việc bảo vệ nhà vua và cung điện.
Xem trọng việc bảo vệ của công và tài sản của nhân dân.
Nghiêm cấm việc mổ trâu bò, bảo vệ sản xuất nông nghiệp.
Những người phạm tội bị xử phạt rất nghiêm khắc.
Xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài sản.
Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất.
Câu hỏi:
Em hãy so sánh nội dung của bộ Quốc triều Hình Luật thời Trần
với bộ Luật Hình thư thời Lý?
3. Pháp luật thời Trần.
Câu hỏi:
Pháp luật thời Trần có nét gì nổi bật so với thời Lý?
Tr? l?i:
Cơ quan pháp luật thời Trần được tăng cường và hoàn thiện hơn. Nhà Trần đặt cơ quan Thẩm hình viện để xét xử việc kiện cáo. Vua Trần vẫn để chuông lớn ở thềm điện Long Trì cho dân đến kêu oan khi cần. => Sự cách biệt giữa nhà vua , quan và dân chúng chưa thật sự sâu sắc thể hiện sự tiến bộ trong quản lí nhà nước.
TRÒ CHƠI GIẢI Ô CHỮ LỊCH SỬ
Câu 1: Tên vị vua cuối cùng của nhà Lý đã nhường ngôi
cho chồng?
Câu 2: Nhà Trần do ai thành lập?

N
Câu 3: Các vua Trần thường nhường ngôi cho con và tự xưng là?

Câu 4: 1230 nhà Trần ban hành bộ luật?

T
Câu 5: Tên cơ quan chuyên xét xử việc kiện cáo?

NHÀ TRẦN
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
Học bài.
Đọc và trả lời các câu hỏi trong mục II. Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế.
+ Nhà Trần xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng.
+ Nhà Trần phục hồi và phát triển kinh tế.