Bài 13. Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
ĐẾN THAM DỰ TIẾT HỌC
MÔN: LỊCH SỬ 7
GV: TRẦN HỒNG ĐIỆP

KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu sự phát triển về giáo dục, văn hoá thời Lý?
Quan sát một số hình ảnh sau đây, em hãy nhận xét về nghệ thuật thời Lý?

Tượng Phật Adiđà
Chùa Một Cột
Văn miếu
Văn miếu
Hình rồng
Hình rồng
Nhận xét:
- Nghệ thuật thời Lý phát triển đa dạng đặc biệt là các công trình kiến trúc và điêu khắc thể hiện trình độ tài năng của các nghệ nhân đương thời. Ngoài ra các loại hình nghệ thuật ca hát (hát chèo) được phổ biến, nhất là trong những ngày lễ hội…
- Phong cách nghệ thuật đa dạng, độc đáo và linh hoạt của nhân dân thời Lý đã đánh dấu sự ra đời của một nền văn hoá riêng biệt của dân tộc: Văn hoá Thăng Long.

CHƯƠNG III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN
(THẾ KỈ XIII- XIV)

BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết 22. I/ NHÀ TRẦN THÀNH LẬP
Triều Lý được thành lập từ cuối năm 1009 trải qua 9 đời vua tồn tại trong 215 năm:

- Lý Thái Tổ (1009-1028): 19 năm
- Lý Thái Tông (1028-1054): 27 năm
- Lý Thánh Tông (1054-1072) : 17 năm
- Lý Nhân Tông (1072-1127) : 56 năm
- Lý Thần Tông (1128-1138) : 10 năm
- Lý Anh Tông (1138-1175) : 37 năm
- Lý Cao Tông (1176-1210) : 35 năm
- Lý Huệ Tông (1211-1224): 14 năm
- Lý Chiêu Hoàng (1224-1225): 1 năm
Đền Đô – Nơi thờ 8 vị vua nhà lý ( Từ Sơn – Bắc Ninh)
Bấy giờ nhà vua vẫn cứ tiến hành mọi việc thổ mộc không ngừng, nghe nói ngoài kinh thành có giặc cướp, cũng giả vờ làm ngơ để bưng bít đi, chỉ ham thích của cải. Các bầy tôi (quan lại) đều bắt chước, tranh nhau bán quan buôn ngục, ngoài ra không còn nghĩ đến việc gì”.
(Khâm định Việt sử thông giám cương mục)
Nêu tình hình kinh tế, chính trị, xã hội cuối thời Lý?
Những biểu hiện nào cho thấy nhà Lý bị suy yếu cuối thế kỉ XII?
Vua, quan chỉ lo ăn chơi sa đọa, không chăm lo đến đời sống nhân dân
Sản xuất mất mùa, đói kém xảy ra
Dân nghèo nổi dậy khởi nghĩa nhiều nơi
Xã hội không ổn định, nạn trộm cướp, thế lực địa phương đánh giết lẫn nhau,…
Huệ Tông cuối đời say khướt ngủ cả ngày, không quan tâm đến triều chính, vua không có con trai có hai cô công chúa. Chị là Thuận Thiên công chúa gả cho Trần Liễu. Em là: Chiêu Thánh Tông công chúa lên 7 tuổi được lập thái tử, sau đó 10/1224 Lý Huệ Tông đi tu ở chùa chân Giao. Lợi dụng tỡnh hỡnh ấy quan lại nổi dậy tranh chấp quyền hành, bóc lột nhân dân...
BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết 22: I. Nhà Trần Thành Lập
1.Nhà Lý sụp đổ:
* Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội cuối thời Lý.
- Chính trị: Cuối thế kỉ XII nhà Lý suy yếu, chính quyền không chăm lo đến đời sống nhân dân, quan lại ăn chơi sa đoạ.
- Kinh tế: Khủng hoảng, mất mùa thường xuyên.
- Xã hội: Dân đói khổ nổi dậy đấu tranh, thế lực phong kiến địa phương nổi loạn nhiều nơi.
- Nhà Lý dựa vào thế lực họ Trần để chống lại các lực lượng nổi loạn.

? Truớc tình hình đất nước rối loạn như thế nhà Lý đã làm gì?
? Nhà Trần thành lập trong hoàn cảnh nào?

Giải thích: Trần Thủ Độ là một vị quan “ Điện triền chỉ huy sứ” đưa cháu mình là Trần Cảnh vào cung, sau đó ép gả cho Lý Chiêu Hoàng, đến năm 1226 buộc Chiêu Hoàng phải nhường ngôi cho Trần Cảnh, Nhà Trần thành lập.
BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết 22: I. Nhà Trần Thành Lập
1.Nhà Lý sụp đổ:
* Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội cuối thời Lý.
- Chính trị: Cuối thế kỉ XII nhà Lý suy yếu, chính quyền không chăm lo đến đời sống nhân dân, quan lại ăn chơi sa đoạ.
- Kinh tế: Khủng hoảng, mất mùa thường xuyên.
- Xã hội: Dân đói khổ nổi dậy đấu tranh, thế lực phong kiến địa phương nổi loạn nhiều nơi.
- Nhà Lý dựa vào thế lực họ Trần để chống lại các lực lượng nổi loạn.
* Nhà Trần thành lập:
- Tháng 12 năm Ất dậu (1226) Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh.  Nhà Trần thành lập.

? Theo em việc nhà Trần lên thay thế nhà Lý có cần thiết không? Vì sao?

Trong hoàn cảnh suy sụp của nhà Lý (cuối thế kỉ XII) nhà Trần thành lập, thay nhà Lý quản lí đất nước là việc làm cần thiết để ổn định tình hình chính trị, xã hội, cải thiện đời sống nhân dân, xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Củng cố chế độ quân chủ trung ương tập quyền thêm vững mạnh
Triều Lý tồn tại sau 215, trải qua 9 đời vua thỡ tan rã. Việc nhà Trần thay nhà Lý có thể nói là một sự kiện lịch sử đặc biệt. Trong lịch sử, việc thay thế một triều đại đều phải qua các cuộc đấu tranh. Nhưng ở thời Trần, việc thay đổi triều đại không xảy ra đổ máu. Mọi việc đều diễn ra dưới sự sắp đặt khôn khéo của Trần Thủ ẹộ nên rất êm thấm, nhẹ nhàng, hợp lý. ẹiều đó chứng tỏ Trần Thủ ẹộ là một nhà chính trị sáng suốt, tài ba và khôn ngoan.
BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết 22: I. Nhà Trần Thành Lập
1.Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền.
- Bộ máy quan lại theo chế độ quân chủ Trung ương tập quyền, gồm 3 cấp: (sgk/51)
? Sau khi lên nắm quyền, nhà Trần đã làm gì?
? Bộ máy quan lại nhà Trần được tổ chức như thế nào? Có gì khác so với thời Lý?
SƠ ẹồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI TRầN
Cấp triều đỡnh
Các đơn vi? hành chính trung gian
Các đơn vị hành chính cơ sở
Vua
Thái Thượng Hoàng
Quan vaờn
Quan võ
Các cơ quan
Quốc
sử viện
Thái
y
viện
Tôn
nhân
phủ
Các chửực quan
Hà
đê
sứ
Khuyến nông sứ
Dồn
điền
sứ
12 lộ
( Chánh, phó An phủ sứ)
Phủ
( Tri phủ)
Châu, huyện
( Tri châu, tri huyện)
Xã
( Xã quan)
Vua
Quan vaờn
Quan võ
24 lộ, phủ
(Tri phủ, tri châu)
Huyện
Hương, Xã
SƠ ẹồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI TRầN
SƠ ẹồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI lý
THẢO LUẬN NHÓM (2Phút)
CĐ : So sánh điểm giống và khác bộ máy Nhà Nước ở thời Trần so với thời Lý?

* Giống: Bộ máy quan lại.

* Khác:
- Nhà Trần thực hiện chế độ Thái Thượng Hoàng.
- Các quan đại thần phần lớn do họ Trần nắm giữ.
- Đặt thêm các cơ quan, chức quan để trông coi sản xuất.
- Cả nước chia làm 12 lộ.

* Nhận xét :
Bộ máy nhà Trần hoàn chỉnh, chặt chẽ hơn nhà Lý. Điều này chứng tỏ nhà Trần quan tâm tới nhiều mặt của đất nước. Năng lực quản lý của nhà Trần được nâng cao.

BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết 22: I. Nhà Trần Thành Lập
1.Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền.
- Bộ máy quan lại theo chế độ quân chủ Trung ưng tập quyền, gồm 3 cấp: (sgk/51)

? Nhà Trần đã đặt thêm một số các cơ quan để trông coi việc nước. Chức năng của các cơ quan đó là gì?
Một số cơ quan trong coi việc nước.
BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết 22: I. Nhà Trần Thành Lập
1.Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền.
- Bộ máy quan lại theo chế độ quân chủ Trung ưng tập quyền, gồm 3 cấp: (sgk/51)
- Đặt thêm một số cơ quan: Quốc sử viện, Thái y viện……(sgk/51)
- Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần: Về nhà vẽ vào vở
* Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần
Vì sao thời Trần thực hiện chế độ Thái thượng hoàng?
Để đảm bảo vững chắc vị trí và khả năng nắm chính quyền trong tay, tránh những vụ tranh ngôi trong nội bộ hoàng tộc và để cho vua trẻ điều khiển chính quyền vững vàng.
Các vua thường nhường ngôi sớm cho con, còn bản thân mình lui về Tức Mặc (thuộc Nam Định) giữ tư cách như là cố vấn
Đền thờ vua Trần ở Tức Mặc Nam Định
BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết 22: I. Nhà Trần Thành Lập
1.Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền.
3. Pháp luật thời Trần.
* Nhà Trần rất quan tâm đến pháp luật
- Ban hành bộ luật: Quốc triều hình luật
.? Em hãy trình bày những nét chính về pháp luật thời Trần?


BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết 22: I. Nhà Trần Thành Lập

1.Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền.
3. Pháp luật thời Trần.
* Nhà trần rất quan tâm đến pháp luật
- Ban hành bộ luật: Quốc triều hình luật
- Pháp luật được tăng cường và hoàn thiện. Thẩm hình viện là cơ quan chuyên việc xét xử kiện cáo

? So với thời Lý, pháp luật thời Trần như thế nào?
Chuông ở điện
Long Trì
Vua đi thăm các địa phương
CHƯƠNG III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN
(THẾ KỈ XIII- XIV)

BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết: 22 I/ NHÀ TRẦN THÀNH LẬP
1/ Nhà Lý sụp đổ.
1.Nhà Lý sụp đổ:
* Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội cuối thời Lý.
- Chính trị: Cuối thế kỉ XII nhà Lý suy yếu, chính quyền không chăm lo đến đời sống nhân dân, quan lại ăn chơi sa đoạ.
- Kinh tế: Khủng hoảng, mất mùa thường xuyên.
- Xã hội: Dân đói khổ nổi dậy đấu tranh, thế lực phong kiến địa phương nổi loạn nhiều nơi.
- Nhà Lý dựa vào thế lực họ Trần để chống lại các lực lượng nổi loạn.
* Nhà Trần thành lập:
- Tháng 12 năm Ất dậu (1226) Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh.  Nhà Trần thành lập.
BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII
Tiết:22 I/ NHÀ TRẦN THÀNH LẬP

1/ Nhà Lý sụp đổ.
2/ Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền.
- Bộ máy quan lại theo chế độ quân chủ Trung ưng tập quyền, gồm 3 cấp: (sgk/51)
- Đặt thêm một số cơ quan: Quốc sử viện, Thái y viện……(sgk/51)
- Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần: Về nhà vẽ vào vở
3. Pháp luật thời Trần.
* Nhà trần rất quan tâm đến pháp luật
- Ban hành bộ luật: Quốc triều hình luật
- Cơ quan pháp luật được tăng cường và hoàn thiện. Thẩm hình viện là cơ quan chuyên việc xét xử kiện cáo


Bài tập trắc nghiệm:
Khoanh tròn vào chữ cái em cho là đúng:

Câu 1: Đời vua cuối cùng của nhà Lý là:
A. Lý Huệ Tông B. Lý Cao Tông
C. Lý Anh Tông D. Lý Chiêu Hoàng
Câu 2: Một chế độ đặc biệt chỉ có trong triều đình nhà Trần, đó là chế độ gì?
A. Chế độ nhiếp chính vương
B. Chế độ lập Thái tử sớm
C. Chế độ Thái Thượng Hoàng
D. Chế độ nhiều Hoàng Hậu.
Bài tập trắc nghiệm:
Khoanh tròn vào chữ cái em cho là đúng:
Câu 3: Bộ luật mới của nhà Trần là:
A. Luật Hình
B. Luật Hồng Đức
C. Luật hình thư
D. Quốc triều hình luật
Câu 4: Bộ máy nhà nước thời Trần được tổ chức theo chế độ nào?
A. Trung ương tập quyền
B. Phong kiến phân quyền
C. Vừa trung ương tập quyền vừa phong kiến phân quyền
D. Vua nắm quyền tuyệt đối.
DẶN DÒ
Học bài. Làm bài tập
Xem bài mới: Phần II/ Nhà Trần
xây dựng quân đội và phát triển kinh tế
( SGK/ 52).

XIN CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ