Bài 13. Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII

Giáo viên: Kim Thị Hường
Hãy nêu những dẫn chứng thể hiện sự phát triển giáo dục dưới thời Lý ?
Năm 1070 xây dựng Văn Miếu thờ Khổng Tử và là nơi dạy học cho các con Vua.
Năm 1075 mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn quan lại.
Năm 1076 mở quốc tử giám cho con em quí tộc đến học sau đó mở rộng cho con em quan lại và những người giỏi trong nước đến học.

* Triều Lý được thành lập từ năm 1009 trải qua 9 đời vua, tồn tại trong 215 năm:
- Lý Thái Tổ (1009-1028): 19 năm
- Lý Thái Tông (1028-1054): 27 năm
- Lý Thánh Tông (1054-1072) : 17 năm
- Lý Nhân Tông (1072-1127) : 56 năm
- Lý Thần Tông (1128-1138) : 10 năm
- Lý Anh Tông (1138-1175) : 37 năm
- Lý Cao Tông (1176-1210) : 35 năm
- Lý Huệ Tông (1211-1224): 14 năm
- Lý Chiêu Hoàng (1224-1225): 1 năm


CHƯƠNG III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN
(THẾ KỈ XIII- XIV)

Tiết 22: BA`I 13 NUO?C DA?I VIấ?T O? THấ? KI? XIII
I/ NHÀ TRẦN THÀNH LẬP
I/ NHÀ TRẦN THÀNH LẬP:

3. PH�P LU?T TH?I TR?N.

1. NHÀ LÝ SỤP ĐỔ.


2. NHÀ TRẦN CỦNG CỐ
CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN TẬP QUYỀN.

CHƯƠNG III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN
(THẾ KỈ XIII- XIV)

I/ NHÀ TRẦN THÀNH LẬP
Tiết 22: BÀI 13 NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII

1.Nhà Lý sụp đổ

a. Nguyờn nhõn s?p d? c?a nh� Lý
“Bấy giờ nhà vua vẫn cứ tiến hành mọi việc thổ mộc không ngừng, nghe nói ngoài kinh thành có giặc cướp, cũng giả vờ làm ngơ để bưng bít đi, chỉ ham thích của cải. Các bầy tôi (quan lại) đều bắt chước, tranh nhau bán quan buôn ngục, ngoài ra không còn nghĩ đến việc gì”.
(Khâm định Việt sử thông giám cương mục)
Huệ Tông cuối đời say khướt ngủ cả ngày, không quan tâm đến triều chính, vua không có con trai có hai cô công chúa. Chị là Thuận Thiên công chúa gả cho Trần Liễu. Em là: Chiêu Thánh Tông công chúa lên 7 tuổi được lập thái tử, sau đó 10/1224 Lý Huệ Tông đi tu ở chùa chân Giao. Lợi dụng tỡnh hỡnh ấy quan lại nổi dậy tranh chấp quyền hành, bóc lột nhân dân...
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 22:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
a. Nguyên nhân sụp đổ của nhà Lý:

-Cu?i th? k? XII , nh� Lý ng�y c�ng suy y?u
-H?n hỏn, l?t l?i s?y ra liờn miờn.
D?i s?ng nhõn dõn dúi kh?
=>Nhà Lý phải dựa vào thế lực họ Trần
Các thế lực phong kiến địa pương
chống lại triều đình
->Nhân dân nổi dậy nhiều nơi
?Nhà Lý đã làm gì để
giải quyết những khó khăn trên ?


Đời sống nhân dân như thế nào?

?Tỡnh hỡnh nh� Lý cu?i th? k? XII ra sao?

CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (Thế kỉ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 22:
I. Nh� Tr?n th�nh l?p
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
a. Nguyờn nhõn s?p d? c?a nh� Lý
b. Nhà Trần thành lập

- Tháng 12 năm 1226 Lý Chiêu Hoàng
nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh.
? Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh lịch sử như thế nào?
Trong ngày lễ lên ngôi của Trần Cảnh, di?n tiền chỉ huy sứ Trần Thủ D? nhấn mạnh: " Hiện nay, giặc cướp đều nổi, hoạn loạn mỗi ngày một tang. nhà Lý suy yếu, thế nước nghiêng đổ, nguy ngập. Nửừ chúa Chiêu Hoàng không thể gánh vác nổi mới uỷ thác cho ch�ng"


Lý Chiờu Ho�ng
l�m vua 1 nam (1224-1225)
Triều Lý tồn tại sau 215, trải qua 9 đời vua thỡ tan rã. Việc nhà Trần thay nhà Lý có thể nói là một sự kiện lịch sử đặc biệt. Trong lịch sử, việc thay thế một triều đại đều phải qua các cuộc đấu tranh. Nhưng ở thời Trần, việc thay đổi triều đại không xảy ra đổ máu. Mọi việc đều diễn ra dưới sự sắp đặt khôn khéo của Trần Thủ Dộ nên rất êm thấm, nhẹ nhàng, hợp lý. diều đó chứng tỏ Trần Thủ Dộ là một nhà chính trị sáng suốt, tài ba và khôn ngoan.
Em có nhận xét gì về sự thành lập của nhà Trần?
TỪ CUỐI THẾ KỈ XII, TÌNH HÌNH NHÀ LÝ RA SAO ?
NHÀ LÝ NGÀY CÀNG SUY YẾU
CHÍNH
QUYỀN
CHỈ
LO
ĂN
CHƠI
ĐỜI
SỐNG
NHÂN
DÂN
CỰC
KHỔ
XUẤT
HIỆN
NHIỀU
CUỘC
KHỞI
NGHĨA
DỰA VÀO
THẾ LỰC
HỌ TRẦN
NĂM 1226,
NHÀ TRẦN
THÀNH LẬP
1009
1028
1072
1054
1128
1138
1
2
3
4
5
6
lý tháI tổ
lý tháI tông
lý thánh tông
lý nhân tông
lý thần tông
Lý ANH TÔNG

CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 22:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
Dẹp yên các cuộc nổi loạn
- Củng cố bộ máy được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền gồm 3 cấp:
+ Cấp triều dỡnh.
+ Cấp trung gian.
+ Cấp cơ sở.
Sau khi lên ngôi nhà Trần đã làm gỡ?
2. Nhà Trần củng cố chế độ trung ương tập quyền
Thái thượng hoàng
Vua
Quan văn
Quan võ
Châu
12 Lộ
Xã
Cấp triều đình :
Cấp hành chính
trung gian :
Cấp cơ sở :
Quốc sử viện
Thái y viện
Tôn nhân phủ
Phủ
Huyện
Vua
Quan văn
Quan văn

24 lộ , phủ
(Tri phủ, tri châu)
Huyện
Hương, Xã
SƠ D? B? M�Y NH� NƯ?C TH?I TR?N
SƠ D? B? M�Y NH� NƯ?C TH?I Lí
? So với bộ máy nhà nước thời Lý, thời Trần có gì giống và khác? Nhận xét?
Nhận xét: Bộ máy nhà Trần hoàn chỉnh, chặt chẽ hơn nhà Lý. Điều này chứng tỏ nhà Trần quan tâm tới nhiều mặt của đất nước. Năng lực quản lý của nhà Trần được nâng cao.
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 22:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
Dẹp yên các cuộc nổi loạn
- Củng cố bộ máy được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền gồm 3 cấp:
+ Cấp triều dỡnh.
+ Cấp trung gian.
+ Cấp cơ sở.
=> Bộ máy nhà nước được tổ chức quy cñ và chặt chẽ hơn.

? Tại sao các chức đại thần văn võ lại do người họ Trần nắm giữ?
Tăng thêm độ tin tưởng đối với nhà Trần, và làm tăng khả năng bảo vệ Tổ Quốc.
CÁC VUA HÙNG DỰNG NƯỚC Ở PHONG CHÂU
Đền Hùng
TRIỀU NGÔ ĐÓNG ĐÔ Ở CỔ LOA
C? Loa
TRI?U DINH TI?N Lấ DểNG Dễ ? HOA LU
Hoa Lư
Thaờng Long
TRI?U Lí (1009 - 1225 ), DểNG Dễ ? THANG LONG
TRI?U TR?N ( 1226 - 14000 ) DểNG Dễ ? THANG LONG.
Thăng Long
---
Thời Tiền Lê
Đèo ngang
---
Thời Lý
Đảo Cồn Cỏ
-------
Th?i Tr?n
Đèo Hải Vân
Ngày nay
LÃNH THỔ ĐẠI VIỆT THẾ KỈ XIII
Thăng Long
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 22:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nh� Lý sụp d?
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
3. Pháp luật thời Trần
? Pháp luật thời Trần có đặc điểm gỡ đáng lưu ý?
- Ban hành Quốc Triều Hỡnh Luật
Quốc triều hỡnh luật.
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 22:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nh� Lý sụp d?:
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
3. Pháp luật thời Trần
- Ban hành Quốc Triều Hỡnh Luật
? Ngoài việc ban hành quốc triều hình luật còn điểm gì đáng lưu ý ?
? Pháp luật thời Trần và thời Lý có điểm gì giống và khác nhau ?
+ Xác định lại nhửừng điều luật thời Lý.
+ Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất.
- ẹặt cơ quan thẩm hỡnh viện để xử kiện.
- ẹặt chuông lớn xin vua xét xử.
->Mối cách biệt giữa vua và nhân dân có cách biệt nhưng chưa sâu sắc
? Việc làm đó chứng tỏ điều gì ?
Chuông ở điện
Long Trì
Vua đi thăm các địa phương
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 21:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nh� Lý sụp d?
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
3. Pháp luật thời Trần
- Ban hành Quốc Triều Hỡnh Luật
+ Xác định lại nhửừng điều luật thời Lý.
+ Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất.
- ẹặt cơ quan thẩm hỡnh viện để xử kiện.
- ẹặt chuông lớn xin vua xét xử.
=> Mối quan hệ giửừa vua và nhân dân tuy có cách biệt song chưa sâu sắc.
? Pháp luật thời Trần có vai trò gì đối với xã hội ?


Di tích đền nhà Trần
Đền thờ vua Trần ở Tức Mặc Nam Định
CHƯƠNG III: Nước Đại Việt thời Trần (ThÕ KØ XIII- XIV)
BÀI 13:
Tiết 22:
I. Nhà Trần thành lập
Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII
1. Nhà Lý sụp đổ:
a. Nguyên nhân sụp đổ của nhà Lý:
- Cuối thế kỉ XII, quan lại nhà Lý an chơi sa đọa, không cham lo đến đời sống của nhân dân.
- Hạn hán lụt lội x?y ra liên miên, nhân
dân cực khổ
Kinh tế khủng hoảng, nhân dân
ly tán.
-> Nhõn dõn nổi dậy ở nhiều nơi
b. Nhµ TrÇn thµnh lËp:
- Th¸ng 12 năm 1226 Lý Chiªu Hoµng
nh­êng ng«i cho chång lµ TrÇn C¶nh.
- Nhà Lý suy yếu, bất lực - đứng trước nguy cơ bị giặc ngoại xâm
2/ Nhà Trần củng cố chế độ
phong kiến tập quyền.
Dẹp yên các cuộc nội loạn
Củng cố bụ? ma?y Nha` nuo?c.

3/ Pháp luật thời Trần.
Ban hành bộ luật mới: Quốc triều
hình luật.
- Đặt thªm cơ quan Thẩm hình viện
®ể xét xử việc kiện cáo.
n
a
r
T
a
h
n
à
u
ê
C
h
n
ả
v
ầ
g
r
o
n
L
r
n
i
i
y
i
h
T
C
ệ
ý
H
Tro` choi doa?n ô ch?
Vị vua đầu tiên của nhà Trần là ai?
2. Vị vua cuối cùng của nhà Lý là ai?
3. Cơ quan nào chuyên việc chưa bệnh trong cung vua?
4. Người đặt nền móng cho sự ra đời chính thức của họ Trần là ai ?
5. Thời Trần ban hành bộ luật nào?
6. Tên một chức quan đứng đầu châu.
T
h
ầ
n
ủ
đ
ộ
T
h
i
r
i
C
h
i
n
i
h
u
ề
Q
u
ố
c
t
ậ
u
l
v
h
ẩ
m
T
n
i
ệ
T
T
u
n
â`
r
T
A`
h
n
h
l
7. Tên một địa phương chuyên xét xử các vụ kiện
2. Điền vào chỗ trống:
Bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta là ............. được viết dưới thời .........
Đến thời Trần, ban hành bộ luật mới gọi là ...........
.......................
So với pháp luật thời Lý, pháp luật thời Trần ..........
................................................
Bộ hình thư
Lý
Quốc triều
cường và hoàn thiện hơn.
hình luật
Được tăng
3/ Một chế độ đặc biệt chỉ có ở triều nhà Trần là
A. lập thái tử sớm.
B. Thái thượng hoàng.
C. lập nhiều hoàng hậu.
D. Nhiếp chính vương.
4.Hãy đánh dấu nhân (X) vào ô trống ứng với ý em cho là đúng nhất.
- Nguyên nhân nào dẫn đến sự sụp đõ của nhà Lý?
- Chính quyền không chăm lo đến đời sống của nhân dân, quan lại ăn chơi sa đoạ.
- Hạn hán, lụt lội, mất mùa liên tiếp xảy ra, đời sống nhân dân khổ cực. Khởi nghĩa nông dân nổ ra ở khắp nơi
- Quân Tống tiến công xâm lược nước ta và lật đổ nhà Lý.
x
X
DẶN DÒ
Học bài.
Xem bài mới: Phần II/ Nhà Trần
xây dựng quân đội và phát triển kinh tế
( SGK/ 52).