Bài 13. Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII

“Bấy giờ nhà vua vẫn cứ tiến hành mọi việc thổ mộc không ngừng, nghe nói ngoài kinh thành có giặc cướp, cũng giả vờ làm ngơ để bưng bít đi, chØ ham thích của cải. Các bầy tôi (quan lại) đều bắt chước, tranh nhau bán quan buôn ngục, ngoài ra không còn nghĩ đến việc gì”.
“ChÝnh sù ngµy mét ®æ n¸t, ®ãi kÐm x¶y ra lu«n lu«n. Nh©n d©n cïng quÉn, khèn khã, giÆc c­íp næi lªn ë nhiÒu n¬i”
(Khâm định Việt sử thông giám cương mục)
Qua hai đoạn trích trên em cho biết tỡnh hỡnh nhà Lý cuối thế kỉ XII như thế nào?
Triều Lý được thành lập từ năm 1009 trải qua 9 đời vua tồn tại trong 215 năm:
1. Lý Thái Tổ (1009-1028). 19 năm
2. Lý Thái Tông (1028-1054). 27 năm
3. Lý Thánh Tông (1054-1072). 17 năm
4. Lý Nhân Tông (1072-1127). 56 năm
5. Lý Thần Tông (1128-1138). 10 năm
6. Lý Anh Tông (1138-1175). 37 năm
7. Lý Cao Tông (1176-1210). 35 năm
8. Lý Huệ Tông (1211-1224). 14 năm
9. Lý Chiêu Hoàng (1224-1225). 1 năm
? Qua câu nói của Trần Thủ Độ, em thấy việc nhà Trần thành lập có cần thiết không? Tại sao?
Trong ngày lễ lên ngôi của Trần Cảnh, tổng chỉ huy Trần Thủ Độ nhấn mạnh: " Hiện nay, giặc cướp đều nổi, hoạ loạn mỗi ngày một tăng. nhà Lý suy yếu, thế nước nghiêng đổ, nguy ngập. Nữ chúa Chiêu Hoàng không thể gánh vác nổi mới uỷ thác cho chồng".
(Khâm định Việt sử thông giám cương mục)
Trần Thủ Độ (1194 - 1264) là người có công sáng lập ra triều Trần, được vua phong làm Thái sư. Bằng tài năng, uy tín của mình, ông đã củng cố nước Việt vững mạnh cả về chính trị, kinh tế, quân sự... Ông có vai trò rất quan trọng trong thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ nhất (1258), lưu danh với câu nói bất hủ: "Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ ha đừng lo".
    
    
Trong đền thờ ông trên đồi Lim (Tiên Sơn, Hà Bắc) có hai câu đối treo ở trước bàn thờ như sau: 

- Công đức của ông để mãi đến ngày nay, không chỉ bó hẹp trong hai trăm năm đời nhà Trần.

- Sau nghìn đời, công luận đã định, ông đáng liệt vào bậc thứ nhất dưới trời Nam. 
SƠ ẹồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI TRầN
Cấp triều dỡnh
Các đơn vị hành chính trung gian
Các đơn vị hành chính Cơ sở
Quan van
(Họ Trần)
Quan võ
(Họ Trần)
Các cơ quan
Các ch?c quan
12 lộ
Phủ
Châu, huyện
Xã
Vua
Thái Thượng Hoàng
Vua
Quan văn
Quan võ
24 lộ, phủ
(Tri phủ, tri châu)
Huyện
Hương, Xã
SƠ Đồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI TRầN
SƠ Đồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI lý
So với bộ máy nhà nước thời Lý, thời Trần có gì giống và khác? Nhận xét?
Bài tập thảo luận
+ Giống: Bộ máy quan lại.
+ Khác:
- Nhà Trần thực hiện chế độ Thái Thượng Hoàng.
- Các quan đại thần phần lớn do họ Trần nắm giữ.
- Đặt thêm các cơ quan, chức quan để trông coi sản xuất.
- Cả nước chia làm 12 lộ.

=> Nhận xét: Bộ máy nhà Trần hoàn chỉnh, chặt chẽ hơn nhà Lý. Điều này chứng tỏ nhà Trần quan tâm tới nhiều mặt của đất nước. Năng lực quản lý của nhà Trần được nâng cao.

SƠ ẹồ Bộ MáY NHà NƯớC THờI TRầN
Cấp triều dỡnh
Các đơn vị hành chính trung gian
Các đơn vị hành chính Cơ sở
Quan van
(Họ Trần)
Quan võ
(Họ Trần)
Các cơ quan
Quốc
Sử viện
Thái
Y
viện
Tôn
nhân
phủ
Các ch?c quan
Hà
đê
sứ
Khyến nông
sứ
Đån
®iÒn
Sø
12 lộ
( Chánh, phó An phủ sứ)
Phủ
( Tri phủ)
Châu, huyện
( Tri châu, tri huyện))
Xã
( Xã quan)
Vua
Thái Thượng Hoàng
HÀ ĐÊ SỨ
KHUYẾN NÔNG SỨ
ĐỒN ĐIỀN SỨ
Trông coi việc đắp đê, bảo vệ đê
Chăm lo, khuyến khích nông dân sản xuất
Tuyển mộ người đi khẩn hoang
Chuông ở thềm Điện Long Trì- Bắc Ninh
Vua đi thăm
các địa phương
À
h
U
Ê
C
N
Ề
S
Ồ
O
Ứ
Ê
Đ
Ý
H
Ợ
H
O
À
Ế
R
Ầ
H
N
Ả
C
N
N
H
U
G
Ô
N
N
S
N
G
I
S
n
I
Đ
Trò chơi ô chữ
Đ
Ứ
L
H
T
H
Á
T
Ư
G
H
À
N
G
T
R
I
T
Ầ
N
T
H
Ủ
Đ
Ộ
K
Y
N
Ứ
1. Từ gồm 9 chữ cái, đây là tên một chức quan tuyển mộ người đi khẩn hoang ở thời nhà Trần?
2.Từ gồm 12 chữ cái, Lý Huệ Tông truyền ngôi cho con gái tên là gì?
3.Tên của chức quan trông coi việc đắp đê và bảo vệ đê điều, từ gồm 6 chữ cái
4. Các vua Trần đặt lệ nhường ngôi sớm cho con và tự xưng là gì? Từ gồm 15 chữ cái.
5. Từ gồm 8 chữ cái: Đây là tên thật của vị vua đầu tiên thuộc triều Trần?
6. Tên một người có công khởi dựng sự nghiệp họ Trần. Từ gồm 9 chữ cái
7. Từ gồm 12 chữ cái, tên một chức quan chăm lo, khuyến khích nông dân sản xuất?
Nhà Trần

Di tích đền nhà Trần
KHU ĐỀN THỜ HỌ TRẦN Ở NAM ĐỊNH ( NƠI CÓ THỜ 14 VỊ VUA VÀ 2 VỊ TƯỚNG HỌ TRẦN )
Đền thờ các vị vua thời Trần ( Núi Yên Tử- Đông Triều - Quảng Ninh)
Đền thờ các vua Trần
( Thiên Trường - Nam Định)
Tượng vua Trần Nhân Tông
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
1. Học bài cũ. Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần.
2. Tìm hiểu bài mới: Bài 13-II. Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế.