Bài 13. Khái niệm về năng lượng và chuyển hóa vật chất

Kính chào các Thầy, Cô giáo
Cùng toàn thể các em học sinh!
Kiểm tra bài cũ:
1/ Mô tả các con đường vận chuyển chất qua màng sinh chất .
2/ Chỉ ra đặc điểm khác nhau cơ bản của các hình thức vận chuyển đó.
(a)
( b )
(C )
KHÁI QUÁT
VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
VÀ NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
Chương III:
- Năng lượng là đại lượng đặc trưng cho khả năng sinh công.
Nhờ đâu mà có thể:
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 3: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
- Trạng thái của năng lượng :
Năng lượng ở trạng thái: tiềm ẩn dự trữ, có khả năng sinh công
Năng lượng ở trạng thái bộc lộ và sẵn sàng sinh ra công
Tư thế chuẩn bị của vận động viên bắn cung .
Chuẩn bị  bắn cung

Thế năng
Động năng
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 3: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
Dựa vào trạng thái có hay không sẵn sàng sinh công có 2 loại năng lượng:
+ Động năng:
+ Thế năng:
Năng lượng sẵn sàng sinh ra công
Năng lượng dự trữ, có khả năng sinh công

Hãy kể một vài dạng năng lượng ở trạng thái thế năng và động năng?
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 3: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
ĐỘNG NĂNG
ĐỘNG NĂNG
THẾ NĂNG
Quan sát hình và cho biết đâu là động năng, thế năng. Từ đó có nhận xét gì?
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 3: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
- Năng lượng là đại lượng đặc trưng cho khả năng sinh công.
Dựa vào trạng thái có hay không sẵn sàng sinh công có 2 loại năng lượng:
+ Động năng:
+ Thế năng:
Năng lượng sẵn sàng sinh ra công
Năng lượng tiềm ẩn, có khả năng sinh công
* Sự chuyển đổi năng lượng từ động năng sang thế năng và ngược lại được gọi là sự chuyển hoá năng lượng

Trong tế bào, năng lượng tồn tại chủ yếu ở dạng nào?
- Năng lượng trong tế bào tồn tại ở dạng: nhiệt năng, cơ năng,hóa năng ..nhưng chủ yếu ở dạng hóa năng trong các liên kết hoá học.
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 3: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
400C
Hóa năng
Nhiệt năng
Điện năng
(c)
....
(a)
………
(b)
………..
(d)
………
(e)
………..
Quang năng
cơ năng
2. ATP - đồng tiền năng lượng của tế bào:
- ATP là một hợp chất cao năng được cấu tạo từ 3 thành phần: bazơ nitơ ađenin, đường ribôzơ và 3 nhóm phốtphat

Quan sát hình và mô tả cấu trúc của ATP?
Liên kết cao năng
3 nhóm photphát
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 13: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
a. Cấu trúc:
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 13: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
2. ATP - đồng tiền năng lượng của tế bào:
a. Cấu trúc:
- ATP là một hợp chất cao năng được cấu tạo từ 3 thành phần: bazơ nitơ ađenin, đường ribôzơ và 3 nhóm phốtphat
3 nhóm photphát
- Liên kết giữa 2 nhóm phốtphát cuối cùng dễ bị phá vỡ để giải phóng năng lượng (7,3 kcal).

Vì sao nói ATP là hợp chất cao năng?
trong đó có 2 liên kết cao năng
-
-
-
? Giải thích vì sao 2 nhóm P ngoài cùng dễ bị phá vỡ?
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 13: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
2. ATP - đồng tiền năng lượng của tế bào:
Bazơ nitơ Ađenin
ATP truyền năng lượng cho các hợp chất bằng cách nào?
ATP  ADP
+ E (năng lượng)
+
ATP
ADP
* Phương thức truyền năng lượng:
Ngay lập tức
ADP
ATP
Bazơ nitơ Ađenin
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 13: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
2. ATP - đồng tiền năng lượng của tế bào:
ATP là một hợp chất cao năng vì trong cấu tạo của ATP có các liên kết giữa các nhóm phôtphat giàu năng lượng. Các liên kết này rất dễ bị phá vỡ để giải phóng ra năng lượng.
- ATP truyền năng lượng bằng cách chuyển nhóm photphat cuối cùng.
a. Cấu trúc:
- Tổng hợp nên các chất hóa học cần thiết cho tế bào.
- Vận chuyển các chất qua màng (vận chuyển tích cực).
- Sinh công cơ học.
aa1+ aa2+ …+ aan  Prôtêin.
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO
1. Khái niệm năng lượng
Bài 13: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
2. ATP - đồng tiền năng lượng của tế bào:
b. Chức năng:
- Chứa các liên kết cao năng mang nhiều năng lượng
- Năng lượng hoạt hóa thấp nên dễ bị phá vỡ để giải phóng năng lượng
- Cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của tế bào → ATP được sử dụng hàng ngày như tiền tệ
Tại sao nói ATP là đồng tiền năng lượng của tế bào?
Prôtêin
axit amin
Tế bào
ATP + SP thải
Tích trữ
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
Chuyển hóa vật chất là gì?
(Prôtêin)
Cung cấp cho mọi hoạt động sống của tế bào
- Chuyển hoá vật chất là tập hợp các phản ứng sinh hoá xảy ra bên trong tế bào.
- Chuyển hoá vật chất luôn kèm theo chuyển hoá năng lượng.
máu (aa)
Chất A  Chất B  Chất C ...
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
Bài 13: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
1. Khái niệm
Prôtêin
axit amin
Tế bào
ATP + SP thải
Dự trữ
(Prôtêin)
- Chuyển hoá vật chất là tập hợp các phản ứng sinh hoá xảy ra bên trong tế bào.
- Chuyển hoá vật chất luôn kèm theo chuyển hoá năng lượng.
máu (aa)
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
Bài 13: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
1. Khái niệm
- Chuyển hoá vật chất là tập hợp các phản ứng sinh hoá xảy ra bên trong tế bào.
- Chuyển hoá vật chất luôn kèm theo chuyển hoá năng lượng.
- Đồng hoá: là quá trình tổng hợp các chất hữu cơ phức tạp từ các chất đơn giản, đồng thời tích luỹ năng lượng - dạng hoá năng.
- Dị hoá: là quá trình phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành các chất đơn giản hơn, đồng thời giải phóng năng lượng.
2. Đồng hoá và dị hoá:
Chất hữu cơ phức tạp + ADP  Chất hữu cơ đơn giản + ATP
Chất hữu cơ đơn giản + ATP  Chất hữu cơ phức tạp + ADP
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
Bài 13: KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT
1. Khái niệm
Quan hệ giữa đồng hóa và dị hóa với quá trình tổng hợp và phân giải ATP.
ATP
NL từ quá trình dị hóa
NL dùng cho quá trình đồng hóa và các hoạt động sống khác của tế bào.
E
E
Đồng hoá và dị hoá có mối quan hệ như thế nào?
Đồng hóa
Dị hóa
+ -
+ -
+ -
Em hãy cho biết đâu là thế năng, đâu là động năng trong các quá trình sau?
- Cơ năng:
- Hóa năng:
O-O
O O
Liên kết giữa các nguyên tử
Cắt đứt liên kết hóa học
- Điện năng:
+ -
+ -
+
Điện tĩnh
Điện động
Thế năng
Thế năng
Thế năng
Động năng
Động năng
Động năng
A
B
A
B
A
B
CỦNG CỐ
1
2
3
5
6
4
Câu 1: Chọn câu trả lời đúng nhất: Năng l­ượng là gì?
a. Là đại lượng đặc trưng cho khả năng sinh công.
b. Là sản phẩm các loại chất đốt (dầu lửa, than đá, củi...)
c. Năng lư­ợng là sự tích lũy ánh sáng mặt trời dư­ới dạng hóa năng.
d. Cả a, b và c đều đúng.
CỦNG CỐ
Câu 2. Thành phần cấu tạo của một phân tử ATP gồm:
A. Bazơ nitơ ađênin, đường đêôxyribôzơ, 2 nhóm phôtphat.
B. Bazơ nitơ ađênin, đường ribôzơ, 2 nhóm phôtphat.
C. Bazơ nitơ ađênin, đường đêôxyribôzơ, 3 nhóm phôtphat.
D. Bazơ nitơ ađênin, đường ribôzơ, 3 nhóm phôtphat.
Câu 3. ATP truyền năng lượng cho các hợp chất khác bằng cách:
A. Chuyển nhóm phôtphat cuối cùng đồng thời tự phân hủy để cung cấp tối đa năng lượng cho các hợp chất khác.
B. Chuyển nhóm phôtphat cuối cùng để trở thành ADP và tích lũy năng lượng để trở thành ATP.
C. Chuyển nhóm phôtphat cuối cùng để trở thành ADP, rồi lại gắn ngay nhóm phôtphat để trở thành ATP.
D. ATP tự phân hủy để giải phóng năng lượng cung cấp cho các hợp chất khác.
Câu 4: Chọn phưuơng án đúng. ATP l� d?ng ti?n nang lu?ng trong t? b�o l� do:
A. Nó có các liên kết phôtphat cao năng rất dễ hình thành v� phá vỡ.
B. Các liên kết phôtphat cao năng của nó rất dễ hình thành nhưung không dễ phá vỡ.
C. Nó dễ dàng thu đuược từ môi trưuờng ngoài của cơ thể.
D. Nó vô cùng bền vững.
Điều gì xảy ra khi chúng ta ăn nhiều mà hoạt động ít? Khi chúng ta vận động nhiều mà ăn uống không đủ chất dinh dưỡng?

Lao động trí óc tốn nhiều ATP. Cần có chế độ dinh dưỡng hợp lí cho từng đối tượng lao động  ăn sáng hợp lí, sử dụng NL đảm bảo sức khỏe cho con người
Xin trân trọng cảm ơn.