Bài 13. Chỉ từ

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Những quyển sách này rất thú vị.
a/ Xác định thành phần chủ ngữ và vị ngữ
b/ Phân tích cấu tạo của chủ ngữ
Chủ ngữ
Vị ngữ
?
(Lượng từ)
(Danh từ)
Tiết 57 :
CHỈ TỪ
Tiếng Việt CHỈ TỪ
I. Chỉ từ là gì?
Em bé thông minh
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng …
(Em bé thông minh)
1.
So sánh các từ và cụm từ sau có gì khác nhau về cấu tạo và ý nghĩa ?
Sự vật chưa được xác định vị trí cụ thể
Sự vật được xác định vị trí cụ thể trong không gian
2.
Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. (Sự tích Hồ Gươm)
3.
So sánh nghĩa của các từ ấy, nọ trong (p1) với các từ ấy, nọ trong (p3) có điểm nào giống và điểm nào khác?
Giống: dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật.
định vị sự vật trong thời gian.
định vị sự vật trong không gian.
Khác:
Tiếng Việt CHỈ TỪ
I. Chỉ từ là gì?
Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.

Ví dụ: này, nọ, kia, ấy, đó, đấy,…
Hãy đặt câu có sử dụng chỉ từ.
Lớp học này là nhà của chúng ta.
này, kia, đấy, đó, ấy,.
(Nhằm tách biệt sự vật này với sự vật khác)
Em hãy trả lời câu hỏi:
“ Em thích lẵng hoa nào ? ”
?
Tiếng Việt CHỈ TỪ
I. Chỉ từ là gì?
Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu:
PHẦN TRƯỚC
PHẦN TRUNG TÂM
PHẦN SAU
ông
vua
viên
quan
làng


nhà
hồi
đêm
nọ
ấy
kia
nọ
ấy
nọ
Điền cụm danh từ vào mô hình cụm danh từ:
t2
t1


T1
T2
s1
s2
Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
1.
a) Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.

Đó
(Hồ Chí Minh)
là một điều chắc chắn.
CN
VN
/
-> Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu
Tìm chỉ từ và xác định chức vụ:
2.

b)Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
(Bánh chưng, bánh giầy)

Từ đấy, nước ta

chăm nghề ... làm bánh chưng, bánh giầy.

CN
VN
/
TN
-> Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu
Tiếng Việt CHỈ TỪ
I. Chỉ từ là gì?
Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Ngoài ra, chỉ từ còn có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu.
Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu:
Tiếng Việt CHỈ TỪ
I. Chỉ từ là gì?
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu:
III. Luyện tập:
Bài tập 1/tr 138: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa, chức vụ:
a. Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên Vương.
ấy
Định vị sự vật trong không gian
Phụ ngữ của cụm danh từ
b. Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.
(Ca dao)
ấy
Định vị sự vật trong không gian
Phụ ngữ của cụm danh từ
Đấy - đây
Định vị sự vật trong không gian
Làm chủ ngữ trong câu
/
/
/
/
ấy
Định vị sự vật trong không gian
Phụ ngữ của cụm danh từ
đấy - đây
Định vị sự vật trong không gian
Làm chủ ngữ trong câu
Nay
Định vị sự vật trong thời gian
Làm trạng ngữ trong câu
c. Nay ta đưa năm mươi con xuống biển , nàng đưa ... các phương.



/
/
CN
VN
TN
CN
VN
ấy
Định vị sự vật trong không gian
Phụ ngữ của cụm danh từ
đấy - đây
Định vị sự vật trong không gian
Làm chủ ngữ trong câu
Nay
Định vị sự vật trong không gian
Làm trạng ngữ trong câu
d. Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng.

/
CN
VN
TN
đó
Định vị sự vật trong thời gian
Làm trạng ngữ trong câu
Bài tập 2/ tr 138: Thay các cụm từ in đậm bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. (Thánh Gióng)
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy. (Thánh Gióng)
3.
Năm ấy, đến lượt Lý Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lý Thông dọn một mâm cơm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo: - Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về. (Thạch Sanh)
-Không thể thay. Vì đây là ba chỉ từ làm trạng ngữ chỉ thời gian mà thời gian trong truyện dân gian thì khó xác định.
-Điều này cho thấy chỉ từ có vai trò rất quan trọng trong câu: chúng có thể chỉ ra những sự vật, thời điểm khó gọi thành tên, giúp người nghe (đọc) xác định được vị trí các sự vật trong chuỗi sự vật hay trong dòng thời gian vô tận.
a/ Từ …..., oán nặng, thù sâu, hằng năm Thủy Tinh làm mưa gió, bão lụt dâng nước đánh Sơn Tinh.
đó
Dựa vào hình ảnh, tìm những chỉ từ thích hợp điền vào chỗ trống.
Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm …..... cho rùa vàng.
ấy
Ở làng … , có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
nọ
- Nắm khái niệm và các hoạt động của chỉ từ trong câu .
- Tìm chỉ từ trong các truyện dân gian.
- Tập viết câu văn, đoạn văn có chứa chỉ từ.
- Chuẩn bị: Luyện tập kể chuyện tưởng tượng
Hướng dẫn tự học: