Bài 13. Chỉ từ

KIỂM TRA BÀI CŨ:
Những quyển sách này rất bổ ích.
a/ Xác định thành phần chủ ngữ và vị ngữ?
b/ Phân tích cấu tạo của chủ ngữ?
Chủ ngữ
Vị ngữ
?
(Lượng từ)
(Danh từ)
Tiết 57 :
CHỈ TỪ
Em bé thông minh
I. Chỉ từ là gì?
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng …
(Em bé thông minh)
1.
2.
Khi thêm các từ: nọ, ấy, kia thì nghĩa của cụm từ ấy đã được cụ thể hóa, xác định một cách rõ ràng trong không gian.
Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. (Sự tích Hồ Gươm)
3.
* Giống nhau:
Cùng xác định vị trí của sự vật
* Khác nhau:
- C 1, 2: Định vị trong không gian.
- C 3: Định vị trong thời gian.
Ghi nhớ:
Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào
sự vật nhằm xác định vị trí của sự
vật trong không gian hoặc thời gian.
này, kia, đấy, đó, ấy,.
(Nhằm tách biệt sự vật này với sự vật khác)
Em hãy tìm những chỉ từ thích hợp để trả lời cho câu hỏi “Em thích lẵng hoa nào”
?
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu:
1.
Chỉ từ đảm nhiệm chức vụ:
2.
- Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
a/ Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu.
b/ Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu.
Ghi nhớ:
Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong
cụm danh từ. Ngoài ra, chỉ từ còn
có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ
trong câu.
III. Luyện tập:
1.
a)
b)
III. Luyện tập:
1.
c)
d)
III. Luyện tập:
Thay các cụm từ in đậm bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích.
2.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. (Thánh Gióng)
III. Luyện tập:
Thay các cụm từ in đậm bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích.
2.
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy. (Thánh Gióng)
III. Luyện tập:
3.
Năm ấy, đến lượt Lý Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lý Thông dọn một mâm cơm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo: - Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về. (Thạch Sanh)
- Không thể thay chỉ từ . Vì trong truyện cổ tích thời gian, không gian không cụ thể. - Tác dụng : giúp sự vật xác định vị trí trong thời gian.
a/ Từ …..., oán nặng, thù sâu, hằng năm Thủy Tinh làm mưa gió, bão lụt dâng nước đánh Sơn Tinh.
đó
Dựa vào hình ảnh, tìm những chỉ từ thích hợp điền vào chỗ trống.
b/ Người ………. vo gạo, gói bánh, người ………. nhóm bếp.
này
kia
Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm …..... cho rùa vàng.
ấy
Ở làng … , có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
nọ
1
2
3
4
5
1. Tên một vật dụng Thạch Sanh giúp công chúa khỏi câm?
2. Nhân vật nào là biểu tượng cho của hiện tượng lũ lụt hàng năm ở đồng bằng Bắc Bộ?
3. Từ còn thiếu trong bài ca dao là từ trong ô chữ thứ 3.
" Tang tình tang ! Tính tình tang!
Bắt con kiến càng buộc ....... ngang lưng"
4. Tên một nhân vật dũng sĩ trong truyện cổ tích em đã được học?
5. Tên một câu truyện cười phê phán những anh chàng hay khoe của?
Ô chữ kỳ diệu
- Nắm khái niệm và các hoạt động của chỉ từ trong câu .
- Tìm chỉ từ trong các truyện dân gian.
- Tập viết câu văn, đoạn văn có chứa chỉ từ.
- Chuẩn bị: Luyện tập kể chuyện tưởng tượng
Hướng dẫn tự học:
3. So sánh nghĩa của các từ ấy, nọ trong (C1) với các từ ấy, nọ trong (C3) có điểm nào giống và điểm nào khác?
Giống: dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật.
định vị sự vật trong thời gian.
định vị sự vật trong không gian.
Khác:
2.
Tìm chỉ từ và xác định chức vụ:
a) Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
(Hồ Chí Minh)
Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu.
Đó
b)Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy. (Bánh chưng, bánh giầy)
2.
Tìm chỉ từ và xác định chức vụ:
Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu.
đấy
?1 Vật gì Thạch Sanh giúp công chúa khỏi bị câm?
?2 Nhân vật trong truyền thuyết gây ra thiên tai lũ lụt?
?3 Hai câu trong bài đồng dao:
Tang tính tình tang
Bắt con kiến càng buộc….ngang lưng.
?4 Tên một nhân vật dũng sĩ trong truyện cổ tích
?5 Tên một truyện phê phán anh có tính hay khoe của ?
? Một từ có tác dụng xác định sự vật trong không gian và thời gian
1
2
3
4
5
Trò chơi: ô chữ kì diệu