Bài 13. Chỉ từ

Chúc các em
một giờ học
bổ ích-vui vẻ!
Nguyễn Thị Phong Lan
Trường THCS Vũ Kiệt
Đọc câu văn:
Những bông hoa này rất đẹp!
a) Xác định thành phần chủ ngữ, vị ngữ?
b) Chủ ngữ của câu được cấu tạo như thế nào? Phân tích cấu tạo của chủ ngữ?
Trả lời:
Những
bông hoa
rất đẹp!
này
?
lượng từ
danh từ
thành phần chủ ngữ (cụm danh từ)
Kiểm tra bài cũ:
vị ngữ
Tiết 57: chỉ từ
I. Chỉ từ là gì?
Ví dụ1:
"Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng [.]"
1. Tìm hiểu ví dụ:
Tiết 57: chỉ từ
I. Chỉ từ là gì?
Ví dụ1:
"Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng [.]"
1. Tìm hiểu ví dụ:
Tiết 57: chỉ từ
I. Chỉ từ là gì?
* Ví dụ 1:
ông Vua nọ làng kia
viên quan ấy nhà nọ
=> Những từ "nọ", "ấy", "kia" bổ sung ý nghĩa cho danh từ
* Ví dụ 2:
ông Vua | ông Vua nọ làng | làng kia
viên quan | viên quan ấy nhà | nhà nọ
| hồi ấy
| đêm nọ
1. Tìm hiểu ví dụ:
=> Những từ "nọ", "ấy", "kia" dùng để trỏ vào sự vật
=> ý nghĩa: Xác định vị trí của sự vật về không gian
* Ví dụ 3:
ông Vua nọ
viên quan ấy
=> ý nghĩa: Xác định vị trí của sự vật về thời gian
Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.
2. Kết luận:
Tiết 57: chỉ từ
I. Chỉ từ là gì?
1. Tìm hiểu ví dụ:
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu
1. Tìm hiểu ví dụ:
* Ví dụ 1:
viên quan ấy
phụ ngữ
TTC (DT)
(Cụm danh từ)
* Ví dụ 2:
a) Đó là một điều chắc chắn.
CN
b) Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt...
TN
2. Kết luận:
- Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ
- Chỉ từ có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu
Tiết 57: chỉ từ
I. Chỉ từ là gì?
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu
III. Luyện tập
* Bài 1:
b) ... làng bị lửa thiêu cháy
Các chỉ từ xác định vị trí của sự vật về không gian => tránh lặp từ
a) ... đến chân núi Sóc
Bài 2:
Tìm chỉ từ, xác định nghĩa và chức vụ của chỉ từ:
Thay chỉ từ, giải thích:
=> đến đó (đấy)
=> làng ấy (đó, đấy)
Tiết 57: chỉ từ
I. Chỉ từ là gì?
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu
III. Luyện tập
Bài 3:
Bài 4: Điền chỉ từ: kia, đây, đấy để hoàn thành những câu ca dao:
a) Cô ............. cắt cỏ bên sông
Có muốn ăn nhãn thì lồng sang .............

b) Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta ............ trâu ............. ai mà quản công

kia
đây
đây
đấy
- Không thể thay được các chỉ từ trong đoạn văn bằng các cụm từ => Vai trò quan trọng của chỉ từ.
- Tác dụng chỉ từ: Chỉ ra những sự vật, thời điểm khó gọi thành tên giúp ta định vị được các sự vật, thời điểm ấy trong chuỗi sự vật hay trong dòng thời gian vô tận.
Tiết 57: chỉ từ
I. Chỉ từ là gì?
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu
III. Luyện tập
Bài 5: Viết một đoạn văn ngắn 3 - 5 câu có sử dụng chỉ từ (chủ đề mùa xuân, mùa hè...)
IV. Củng cố - hướng dẫn về nhà
- Chỉ từ và chức vụ của chỉ từ?
- Học bài và hoàn thành bài tập1, bài tập 5
- Chuẩn bị bài "Động từ và cụm động từ"
Chân thành cảm ơn các thầy cô và các em!