Bài 13. Chỉ từ

Kiểm tra bài cũ
I – CHỈ TỪ LÀ GÌ?
1. Ví dụ:
{…}Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng {…}.
nọ
viên quan
làng
nhà
ông vua
ấy
kia
nọ
(Em bé thông minh)
- Các từ in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào?
- So sánh các từ và cụm từ sau rồi rút ra nhận xét về ý nghĩa của các từ in đậm?
ông vua
ông vua nọ
viên quan
làng
nhà
viên quan ấy
làng kia
nhà nọ
/
/
/
/
 Nghĩa của các từ ông vua, viên quan, làng, nhà còn thiếu tính xác định.
 Nghĩa của các cụm từ ông vua nọ, viên quan ấy, làng kia, nhà nọ cụ thể hơn, được xác định rõ ràng.
2. Nhận xét:
- Các từ ấy, nọ, kia dùng để trỏ vào sự vật
- So sánh các cặp sau:
viên quan ấy
hồi ấy
nhà nọ
đêm nọ
/
/
- Giống nhau:
Cùng xác định vị trí sự vật
- Khác nhau:
+ ấy (viên quan ấy), nọ (nhà nọ): xác định vị trí sự vật trong không gian.
+ ấy (hồi ấy), nọ (đêm nọ): xác định vị trí sự vật về thời gian.
2. Nhận xét:
- Các từ ấy, nọ, kia dùng để trỏ vào sự vật
- Xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.
- Tìm các chỉ từ có trong đoạn văn sau?
...Mùa hè năm , lớp tôi tổ chức tham quan công viên nước Hồ Tây. là một kỉ niệm tuyệt vời. Vì ai đã từng đến thăm công viên một lần đều khó có thể quên …
nay
Đó
ấy
{…}Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng {…}.
nọ
viên quan
một cánh đồng làng
hai cha con nhà
ông vua
ấy
kia
nọ
(Em bé thông minh)
DT
DT
DT
DT
1. Ví dụ:
II – HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU
2. Nhận xét:
- Làm phụ ngữ trong cụm danh từ
Ví dụ:
a. Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
là một điều chắc chắn.
(Hồ Chí Minh)
b. Từ , nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn

nuôi và có tục ngày tết làm bánh chưng, bánh giầy.
(Bánh chưng, bánh giầy)
đấy
Tr
CN
/
VN
VN
CN
/
Đó
2. Nhận xét:
- Làm phụ ngữ trong cụm danh từ
- Làm chủ ngữ, trạng ngữ
1. Bài tập 1:
- Nhóm 1, 2: ý a, b
- Nhóm 3, 4: ý c, d
III – LUYỆN TẬP
a)Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên Vương.
c. Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
d. Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng.
(Sự tích Hồ Gươm)
(Ca dao)
(Con Rồng, cháu Tiên)
b.
Bài tập 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lý, đây sen Tây Hồ
(Con Rồng, cháu Tiên)
2. Bài tập 2: Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao phải thay như vậy.
a. Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
b. Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.
(Thánh Gióng)
(Thánh Gióng)
 Tác dụng:
Tránh lặp từ
Câu văn ngắn gọn, dễ hiểu
chân núi Sóc
bị lửa thiêu cháy
đấy (đó)
ấy (đó, đấy)