Bài 13. Chỉ từ

Kiểm tra bài cũ
Thế nào là số từ?
Thế nào là lượng từ?
Cho ví dụ?
Làng
Nhà
Viên quan
Tiết 57- CHỈ TỪ
I> Chỉ từ là gì?
Ví dụ 1: Ngày xưa có một ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan ấy vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên đường có 2 cha con nhà nọ đang làm ruộng [....]
(Em bé thông minh)
Các từ màu xanh trong ví dụ trên bổ sung ý nghĩa cho từ nào?
Ông vua
?
?
Ví dụ 2:
Ông vua / Ông vua nọ.
Viên quan / Viên quan ấy.
Làng / Làng kia.
Nhà / Nhà nọ.
Em hãy so sánh các từ và cụm từ trên và nhận xét ý nghĩa của những từ màu xanh.

Tiết 57- CHỈ TỪ
I> Chỉ từ là gì?

Nhận xét:
Các từ ông vua, viên quan, làng, nhà thiếu tính xác định.
Các từ ông vua nọ, viên quan ấy, làng kia, nhà nọ đã được cụ thể hóa, xác định một cách rõ ràng trong không gian.

!
Ví dụ 3:
Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ.
Nghĩa của từ ấy, nọ ở ví dụ 3 có gì giống và khác với từ ấy, nọ ở ví dụ 2.
?
Tiết 57- CHỈ TỪ
I> Chỉ từ là gì?

Trả lời:
Giống: Cùng định vị sự vật.
Khác:Một bên là định vị về không gian, một bên là định vị về thời gian.

!
Tiết 57- CHỈ TỪ
I> Chỉ từ là gì?

Là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.
II> Hoạt động của chỉ từ
Tiết 57- CHỈ TỪ
I> Chỉ từ là gì?

(Quay lại ví dụ 1)
Ví dụ 1: Ngày xưa có một ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan ấy vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cách đồng làng kia, chợt thấy bên đường có 2 cha con nhà nọ đang làm ruộng [....]
(Em bé thông minh)

Làm phụ ngữ cho CDT
Ví dụ 2: a) Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn.

Tiết 57- CHỈ TỪ
I> Chỉ từ là gì?
II> Hoạt động của chỉ từ

=> Đó: làm Chủ ngữ
b) Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày tết làm bánh chưng, bánh giầy.
=> Từ đấy làm TN
II> Hoạt động của chỉ từ
Tiết 57- CHỈ TỪ
I> Chỉ từ là gì?

- Thường làm phụ ngữ cho CDT
- Ngoài ra con có thể làm CN hoặc TN
=> Đó.
- Định vị sự vật trong không gian.
- Làm TN
=> Đấy, đây.
Định vị sự vật trong không gian
Làm CN
=> Nay.
Định vị sự vật trong không gian
Làm TN
Bài tập 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Lưu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Lưu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
Tiết 57- CHỈ TỪ
I> Chỉ từ là gì?
II> Hoạt động của chỉ từ
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen Đấy hoa thiên lý, đây sen Tây Hồ.

c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
d) Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày càng tăng.
=> ấy
- Định vị sự vật trong không gian
- Làm phụ ngữ cho CDT
III> Luyện tập
Bài tập 2: Thay các cụm từ màu xanh dưới đây bằng những chỉ từ thính hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy.
Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn,tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sát bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
Tiết 57- CHỈ TỪ
I> Chỉ từ là gì?
II> Hoạt động của chỉ từ
III> Luyện tập
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng cháy.
=> a) Đến (chân núi Sóc)
Thay: Đấy
b) Làng (bị lửa thiêu cháy)
Thay: ấy
Học thuộc khái niệm về chỉ từ, công dụng của chỉ từ.
Làm bài tập 3 ở nhà.
Soạn và chuẩn bị bài: Luyện tập kể chuyện tưởng tượng.
Hướng dẫn về nhà