Bài 13. Chỉ từ

KIỂM TRA BÀI CŨ:
-Số từ là gì? Cho ví dụ?
-Lượng từ là gì? Cho ví dụ?
Tiết 57:CHỈ TỪ
1.Chỉ từ là gì?
*.Ví dụ
1.Các từ in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào?
Ngày xua có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi.Viên quan ấy đã đi nhiệu nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng
-nọ bổ sung cho từ vua
-ấy ->viên qua
-kia ->làng
-nọ -> nhà
=>Xác định vị trí của sự vật trong không gian, để tách sự vật này với sự vật khác.
2.So sánh các từ và cụm từ sau, từ đó rút ra ý nghĩa của những từ được in đậm?
-ông vua/ông vua nọ
-làng/làng kia
nhà /nhà nọ
=>Các cụm danh từ: ông vua nọ ,làng kia, nhà nọ được cụ thể hoá, được xác định một cách rõ ràng trong không gian.
3.Nghĩa của các từ ấy, nọ trong những câu sau có điểm nào giống và khác với các trường hợp đã phân tích?
Hồi ấy ở Thanh Hoá có một người đánh cá tên là Lê Thận .Một đêm nọ,Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ.
*Giống: cùng xác định vị trí sự vật .
*Khác:
-hồi ấy, đêm nọ :định vị trong thời gian.
-viên quan ấy,nhà nọ :định vị trong không gian.


*Ghi nhớ:
Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật,nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc trong thời gian.
II.Hoạt động của chỉ từ trong câu.
*.Ví dụ:
1.Trong các câu đã dẫn ở phần I,chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì?
Chỉ từ làm phụ ngữ sau của cụm danh từ.
2.Tìm chỉ từ trong những câu dưới đây?Xác định chức vụ của chúng trong câu?
a.Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn
chỉ từ đó làm chủ ngữ.
b.Từ đấy nước ta chăm nghề trồng trọt chăn nuôi và có tục ngày tết làm bánh chưng bánh giầy.
chỉ từ đấy làm trạng ngữ
*Ghi nhớ:
Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Ngoài ra chỉ từ còn có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu.
1.Tìm chỉ từ trong những câu sau đây.Xác định ý nghĩa và chức vụ của chỉ từ trong câu.
a.Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý bèn gọi lên hỏi.Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại.Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
Chỉ từ: ấy xác định vị trí của sự vật trong không gian, làm phụ ngữ
b. Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ
Chỉ từ :đấy, đây :xác định vị trí của vật trong không gian, làm chủ ngữ.
C.Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
nay: làm trạng ngữ.
d.Từ đó, nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng.
Đó : làm trạng ngữ
Baì 2:Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy.
a.Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi theo đến chân núi Sóc(Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
b.Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy

a.đến chân núi Sóc->đến đấy, đến đó
b.làng bị lửa thiêu cháy->làng ấy, làng đó
=>Thay như thế để khỏi lặp từ.
-Chỉ từ là gì?Cho ví dụ?
-Chỉ từ thường giữ chức vụ gì trong câu?
Công việc ở nhà
-Học thuộc ghi nhớ, làm lại bài tập 1,2, 3
-Soạn bài:Con hổ có nghĩa