Bài 13. Chỉ từ

Giáo viên thực hiện : Dương Thị Minh Thoa
Trường THCS Hòa Tiến
Cho câu văn:
Những bông hoa này rất đẹp!
a) Xác định thành phần chủ ngữ, vị ngữ?
b) Chủ ngữ của câu được cấu tạo như thế nào?
Trả lời:
Những bông hoa này rất đẹp
Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi
CN
VN


( Cụm danh từ )
này


Ví dụ1:
"Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng [.]"
______
________
____
___
Ví dụ 2: ông vua | ông vua nọ làng | làng kia
viên quan | viên quan ấy nhà | nhà nọ
Ví dụ 3:
Hồi ấy ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ , Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ .
Hồi
đêm
__________
______
______
_______
Bài tập nhanh: Bài 1,phần a ( SGK/138 )
Tìm chỉ từ trong những câu sau . Xác định ý nghĩa của các chỉ từ ấy:
Vua cha xem qua mét l­ît råi dõng l¹i tr­íc chång b¸nh cña Lang Liªu, rÊt võa ý, bÌn gäi lªn hái . Lang Liªu ®em giÊc méng gÆp thÇn ra kÓ. Vua cha ngÉm nghÜ rÊt l©u ®Ó råi chän hai thø b¸nh Êy ®em tÕ Trêi, §Êt cïng Tiªn V­¬ng
)
ấy
Trả lời :
- Chỉ từ : ấy
- ý nghĩa:
+ Bổ sung ý nghĩa cho danh từ " bánh"
+ Xác định cho danh từ đó vị trí trong không gian
Ví dụ 1:
VN
Ví dụ 2:
a. Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ , hy sinh nhiều hơn nữa , song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
CN
b. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt chăn nuôi và

có tục ngày Tết làm bánh chưng , bánh giày
TN
Đó
đấy
ông vua nọ làng kia
viên quan ấy nhà nọ
CN
VN
Bài tập nhanh: Bài 1,phần a ( SGK/138 )
Xác định chức vụ ngữ pháp của chỉ từ trong những câu sau

Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu , rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi . Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu để rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời , Đất cùng Tiên Vương

Trả lời:
- Chức vụ : Phụ ngữ trong cụm danh từ
Những nội dung cần ghi nhớ
Tiết 57: chỉ từ
1. Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian và thời gian
2. Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ . Ngoài ra , chỉ từ còn có thể làm chủ ngữ , trạng ngữ trong câu
Bài 2 ( 138,139): Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy:
a. Giặc tan vỡ . Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn , tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc ( Sóc Sơn ). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời
b. Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy
a. chân núi Sóc = đó , đấy
b. bị lửa thiêu cháy = ấy , đó , đấy
- Thay bằng các chỉ từ thích hợp :
- Giải thích : Tránh lỗi lặp từ
Đáp án
Bài 3: Có thể thay chỉ từ trong đoạn trích dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không ? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ
- Không thể thay được các chỉ từ trong đoạn văn bằng các từ hoặc cụm từ khác .
- Nhận xét về tác dụng chỉ từ : Chỉ ra những sự vật, thời điểm khó gọi thành tên giúp ta định vị được các sự vật, thời điểm ấy trong chuỗi sự vật hay trong dòng thời gian vô tận.
Năm ấy đến lượt Lý Thông nộp mình . Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay . Chiều hôm đó , chờ Thạch Sanh kiếm củi về , Lí Thông dọn một mâm thịt rượu ê hề mời ăn , rồi bảo :
- Đêm nay đến phiên anh canh miếu thờ , ngặt vì dở cất mẻ rượu , em chịu khó thay anh , đến sáng thì về.
ấy
đó
nay
- Bài 5 : Viết một đoạn văn ngắn 3 - 5 câu có sử dụng chỉ từ ( chủ đề mùa xuân, mùa hè...)
IV. Củng cố - hướng dẫn về nhà
- Chỉ từ và chức vụ của chỉ từ?
- Học bài và hoàn thành bài tập1, bài tập 5
- Chuẩn bị bài "Động từ và cụm động từ"
Bài 4: Di?n ch? t?: kia , dây , đấy để hoàn thành những câu ca dao sau :
a. Cô ..........cắt cỏ bên sông
Có muốn ăn nhãn thì lồng sang .......
Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta .........trâu ..........ai mà quản công .
kia
dây
đấy
dây
Chân thành cảm ơn các thầy cô và các em!