Bài 13. Chỉ từ

Tiết 57 : chỉ từ
I. Chỉ từ là gì ?
1. Bài tập :`
ông vua nọ
viên quan ấy
làng kia
nhà nọ


Cụm danh từ , phụ sau "nọ, ấy, kia" trỏ vào sự vật .

I. Chỉ từ là gì ?
1. Bài tập :
*So sánh các cặp từ :

" ấy, nọ"định vị sự vật
1
2
1
2
Cụm danh từ , phụ sau "nọ ,ấy, kia" trỏ vào sự vật .
Xác định rõ vị trí của sự vật .
Danh từ

ông vua nọ
viên quan ấy
làng kia
nhà nọ
ông vua
viên quan
làng
nhà
So sánh các từ, cụm từ
chỉ từ
Thiếu tính xác định .
trong không gian
trong thời gian
đêm nọ
hồi ấy
viên quan ấy
nhà nọ

I. Chỉ từ là gì ?
2. Ghi nhớ :
ý nghĩa: - Trỏ vào sự vật.
- Định vị sự vật trong không gian hoặc thời
gian .
II.hoạt động của chỉ từ trong câu :
1. Bài tập :
ông vua nọ
viên quan ấy
làng kia
nhà nọ

a )
Đó là một điều chắc chắn .


Từ đấy , nước ta chăm nghề trồng trọt,chăn nuôi .



b)
TRN
trn
cn
2. Ghi nhớ :
Chức vụ phụ ngữ (trong cụm danh từ ).
chủ ngữ, trạng ngữ (trong câu ).
Phụ sau ( "nọ, ấy, kia" )
trong cụm danh từ
III. Luyện tập :
Bài 1 : Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
a) Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý , bèn gọi lên hỏi . Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại . Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời , Đất cùng Tiên vương
III. Luyện tập :
Bài 1 : Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
a) Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý , bèn gọi lên hỏi . Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại . Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời , Đất cùng Tiên vương
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
TT
III. Luyện tập :
Bài 1 : Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ .
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
TT
III. Luyện tập :
Bài 1 : Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ .
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
TT
III. Luyện tập :
Bài 1 : Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương .
c
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
TT
III. Luyện tập :
Bài 1 : Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương .
TRN
Định vị sự vật trong thời gian
nay
c
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
TT
III. Luyện tập :
Bài 1 : Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
d) Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng .
d
TRN
Định vị sự vật trong thời gian
nay
c
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
TT
III. Luyện tập :
Bài 1 : Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
d) Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng .
TRN
Định vị sự vật trong thời gian
đó
d
TRN
Định vị sự vật trong thời gian
nay
c
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
TT
Bài 2 : Thay chỉ từ thích hợp .
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn ) . Đến chân núi Sóc , một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi , cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.

b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa,lửa đã thiêu cháy một làng , cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy .
III. Luyện tập :
Bài 2 : Thay chỉ từ thích hợp .
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn ) . Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi , cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.

b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa,lửa đã thiêu cháy một làng , cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng
Cháy .
III. Luyện tập :
đây
Bài 2 : Thay chỉ từ thích hợp .
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn ) . Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi , cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa,lửa đã thiêu cháy một làng , cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy .
Tránh hiện tượng lặp từ .

III. Luyện tập :
đây
ấy
Bài 3 : Có thể thay chỉ từ trong đoạn văn dưới đây không ? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ .
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về,Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo :
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất dở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về .

III. Luyện tập :
Bài 3 : Có thể thay chỉ từ trong đoạn văn dưới đây không ? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ .
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về,Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo :
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất dở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về .

III. Luyện tập :
Bài 3 : Có thể thay chỉ từ trong đoạn văn dưới đây không ? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ .
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về,Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo :
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất dở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về .

III. Luyện tập :
Bài 3 : Có thể thay chỉ từ trong đoạn văn dưới đây không ? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ .
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về,Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo :
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất dở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về .

III. Luyện tập :
* Không thể thay chỉ từ trong đoạn văn bằng các cụm từ khác .
- Chỉ có thể thay bằng chỉ từ tương tự " đó , ấy".
* Vai trò : chỉ từ rất quan trọng, giúp định vị được các sự vật, thời điểm khó gọi thành tên trong chuỗi sự vật hay dòng thời gian vô tận .
IV. Bài tập về nhà :
Học bài . Hoàn thành bài tập .
Soạn bài : Kể chuyện tưởng tượng
( Phần 1: Đề bài luyện tập )