Bài 13. Chỉ từ

GV: TRẦN THỊ DUNG
MÔN Ngữ văn
Ki?m tra b�i cu
1.Gọi tên các cụm từ trên. Điền các cụm từ ấy vào mô hình cụm danh từ.
a/ Ba con trâu ấy
b/ Cái bàn này

Ví dụ
a/ Ba con trâu ấy
b/ Cái bàn này

ba
con trâu
ấy
Cái bàn
này
Tiết 57: CHỈ TỪ
1. Chỉ từ là gì?
BÀI HỌC:
Ví dụ
a/ Quyển sách này rất hay
b/Bạn ấy là người tốt
c/ Hôm nay, em đạt điểm mười

Tác dụng: trỏ vào sự vật, định vị sự vật trong không gian hay thời gian

này
ấy
nay
SO SÁNH
* So sánh các từ và cụm từ sau , từ đó rút ra ý nghĩa của các từ được in đậm .
- ông vua / ông vua nọ
- viên quan / quan ấy
- làng / làng kia
- quyển sách / quyển sách này
Thiếu đi tính xác định
Xác định rõ ràng , cụ thể hơn
=> Khi thêm các từ nọ, ấy, kia làm cho cụm danh từ ấy trở nên xác định hơn, cụ thể hơn về vị trí trong không gian hoặc trong thời gian .
- Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian .


ĐỊNH NGHĨA:
=>Chỉ từ còn gọi là đại từ chỉ định.
Ví dụ:
“ Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi . Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người ….
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng …”
Viên quan
Ông vua
Làng
Nhà
ấy
nọ
kia
nọ
Định vị sự vật trong không gian
Định vị sự vật trong không gian
Định vị sự vật trong không gian
Định vị sự vật trong không gian
*Ví dụ :
Em hãy so sánh để tìm ra sự giống và khác nhau của các từ ấy, nọ trong 2 ví dụ trên.
( 1) ông vua nọ ( 2) đêm nọ
viên quan ấy hồi ấy
Định vị trong không gian
Định vị trong không gian
Trả lời:
- Giống nhau: Cùng xác định vị trí của sự vật.
- Khác nhau:
+ nọ, ấy (1) : định vị trong không gian
+ nọ, ấy (2) : định vị trong thời gian
Phân tích ngữ pháp của các ví dụ sau:
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người…
b. Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận.
2. Hoạt động của chỉ từ trong câu:
a. ông vua nọ ,viên quan ấy
phụ ngữ trong cụm danh từ
b. Hồi ấy, ở Thanh Hóa,…
Trạng ngữ
Ví dụ 1.
Ví dụ 2:
a. Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
(Hồ Chí Minh)
b. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
(Bánh chưng, bánh giầy)
Ví dụ 2:
a. Đó là một điều chắc chắn.


b. Từ đấy, nước ta chăm nghề…
Tr?ng ng?
Ch? ng?
* Như vậy,về chức vụ ngữ pháp trong câu, chỉ từ có thể đóng vai trò:
- Phụ ngữ của cụm danh từ.
- Chủ ngữ.
- Trạng ngữ.
Ghi nhớ :SGK/tr.138
II. Luyện tập
Bài tập 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
a) Vua xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương. (Bánh chưng, bánh giầy)
+ (Hai thứ bánh) ấy
- Định vị chỉ vật trong không gian.
- Phụ ngữ sau trong cụm danh từ.

b. Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.
(Ca dao)
+ Đấy, đây
- Định vị sự vật trong không gian.
-Làm chủ ngữ.
c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
(Con Rồng, cháu Tiên)
+Nay
Định vị sự vật trong thời gian.
Làm trạng ngữ.

d) Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng.
(Sự tích Hồ Gươm)
+Đó
Định vị sự vật trong thời gian.
Làm trạng ngữ.
Bài tập 2:

a/ Giặc tan vỡ.Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau mà chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc.Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi,cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời






Đấy, đó
b. Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy .
Ấy
Bài tập 3. Có thể thay các chỉ từ bằng những từ hoặc cụm từ nào không ? Nhận xét .
Không thay được
-> Chỉ từ có vai trò rất quan trọng.
IV. C?ng c?:
1.Ch? t? l� gỡ?
2. Ho?t d?ng c?a ch? t? trong cõu
V. Dặn dò:
- Về tự bổ sung bài tập cho hoàn chỉnh trong vở Bài tập.
- Học bài CHỈ TỪ.
- Chu?n b? b�i "Luy?n t?p k? chuy?n tu?ng tu?ng"/SGK tr.138,139.