Bài 13. Chỉ từ

MÔN: NGỮ VĂN - 6
Chào mừng quý thầy cô đến dự giờ thao giảng
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Em hãy tìm số từ trong cụm từ sau: "Vua Hùng Vương thứ mười tám"
Câu 1: Thế nào là số từ? Cho ví dụ.
Câu 1: Số từ là từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Ví dụ: một, hai, ba.
Câu 3: Thế nào là lượng từ? Cho ví dụ.
Câu 3: Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật. Ví dụ: các, những.
Câu 2: - Số từ: thứ mười tám
-> Số từ chỉ thứ tự
Số từ trong cụm từ trên là số từ chỉ số lượng hay số từ chỉ thứ tự?
TIẾT: 57
I/ Chỉ từ là gì?
a. Ví d?:
CHỈ TỪ
1/ Khái niệm:
Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng . . .
(Em bé thông minh)
Các từ in đậm trong các câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào?
ông vua nọ cánh đồng làng kia

viên quan ấy cha con nhà nọ
TIẾT : 57
CHỈ TỪ
I/ Chỉ từ là gì?
a. Ví d?:
b. Nh?n xét:
1/ Khái niệm:
ô�ng vua nọ
viên quan ấy
cha con nhà nọ
cánh đồng làng kia
Các từ: ấy, nọ, kia Chỉ từ
=>Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật.
Em hiểu thế nào là chỉ từ?
TIẾT : 57
CHỈ TỪ
I/ Chỉ từ là gì?
a. Ví d?:
b. Nh?n xét:
ông vua nọ cánh đồng làng kia
viên quan ấy cha con nhà nọ
1/ Khái niệm:
- ông vua / ông vua
- làng / làng
- viên quan / viên quan
- nhà / nhà
Nghĩa chưa cụ thể, thiếu tính xác định.
Nghĩa cụ thể hơn, xác định vị trí sự vật trong không gian.
So sánh các từ và cụm từ sau:
ấy
nọ
Danh từ
Cụm DT
nọ
kia
Hồi , ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm ,Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ.
( Sự tích Hồ Gươm )
ấy
nọ
Ví d?:
Nghĩa của từ ấy, nọ trong những câu sau có gì giống và khác với các trường hợp đã phân tích?
So sánh:
- hồi ấy / viên quan ấy
- đêm nọ / cha con nhà nọ
*Giống nhau:
*Khác nhau:
Xác định vị trí (định vị) sự vật trong không gian hoặc thời gian.
Chỉ từ ấy, nọ cùng xác định vị trí sự vật.
- Xác định vị trí sự vật trong thời gian (hồi ấy, đêm nọ)
- Xác định vị trí sự vật trong không gian (viên quan ấy, cha con nhà nọ)
1/ Khái niệm:
2/Tác dụng:
CHỈ TỪ
I/ Chỉ từ là gì?
Xác định vị trí sự vật trong không gian hoặc thời gian.
*Ghi nhớ 1: sgk
Chọn các từ sau: ( , , , ) điền vào chỗ trống cho thích hợp:
a/ Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta . . . trâu . . . ai mà quản công
b/ Cô . . . cắt cỏ bên sông
Có muốn ăn nhãn thì lồng sang . . .





@ Bài tập nhanh
đây
kia
đấy
đây
1/ Khái niệm:
II/ Hoạt đọ�ng của chỉ từ trong câu:
2/ Tác dụng:
CHỈ TỪ
I/ Chỉ từ là gì?
*Ghi nhớ 1: sgk
-hai cha con nhà nọ
Pt T T ps
Làm phụ ngữ sau trong cụm danh từ.
-một cánh đồng làng kia
Pt T T ps
viên quan ấy
ông vua nọ
T T ps
T T ps
a/ Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.

(Hồ Chí Minh)
/
CN VN
Làm chủ ngữ
Ví d?: Tìm chỉ từ trong những câu dưới đây. Xác định chức vụ của chúng trong câu.
là một điều chắ�c chắn.
Đó
b/ Từ nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn
nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng bánh giầy.
/
TRn CN VN
Làm trạng ngữ
đấy,
Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt,chăn
nuôi và có tục ngày tết làm bánh chưng bánh giầy.
//
TRn CN VN
Đó là điều chắ�c chắn.
//
CN VN
hai cha con nhà nọ
Pt T T ps
- Phụ ngữ sau trong cụm danh từ.
- Chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu.
Chỉ từ giữ chức vụ gì trong câu?
1/ Khái niệm:
II/ Hoạt động của chỉ từ trong câu:
2/ Tác dụng:
- Làm phụ ngữ sau trong cụm danh từ.
- Làm chủ ngữ hoă�c trạng ngữ trong câu.
CHỈ TỪ
I/ Chỉ từ là gì?
*Ghi nhớ 2: sgk
*Ghi nhớ 1: sgk
Thảo luận nhóm
Xác định chỉ từ trong những câu dưới đây. Nêu tác dụng và chức vụ của những chỉ từ đó.
a. Con trăn ấy là của vua nuôi
b. Một năm nọ, trời mưa to làm nước trong giếng dềnh lên, tràn bờ, đưa ếch ta ra ngoài.
c. Mùa hè năm rồi, mẹ cho em về thăm quê ngoại. Đó là một kỉ niệm làm em nhớ mãi.
b/ - Chỉ từ: nọ
-Tác dụng: định vị sự vật trong thời gian
- Chức vụ: trạng ngữ.
c/ - Chỉ từ: đó
-Tác dụng : định vị sự vật trong không gian
- Chức vụ: chủ ngữ.
a/ - Chỉ từ: ấy
- Tác dụng: định vị sự vật trong không gian
- Chức vụ: phụ ngữ.
a/. . . Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ
bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b/ Đấy vàng đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.
c/ Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
d/ Từ đó nghĩa khí của nghĩa quân ngày một tăng.
(Sự tích Hồ Gươm)
(Con Rồng cháu Tiên)
(Ca dao)
Bài tập 1: Tìm và xác định ý nghĩa, chức vụ ngữ pháp của chỉ từ.
II/ Luyện tập:
III. Luyện tập :
Bài 1: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
a) Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương
a
III. Luyện tập :
Bài 1: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
a) Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
Câu
III. Luyện tập :
Bài 1: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ .
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
Câu
III. Luyện tập :
Bài 1: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ .
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
Câu
III. Luyện tập :
Bài 1: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương .
c
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
Câu
III. Luyện tập :
Bài 1: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương .
TRN
Định vị sự vật trong thời gian
nay
c
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
Câu
III. Luyện tập :
Bài 1: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
d) Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng .
d
TRN
Định vị sự vật trong thời gian
nay
c
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
Câu
III. Luyện tập :
Bài 1: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ .
d) Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng .
TRN
Định vị sự vật trong thời gian
đó
d
TRN
Định vị sự vật trong thời gian
nay
c
CN
Định vị sự vật trong không gian
đây
CN
Định vị sự vật trong không gian
đấy
b
Phụ ngữ sau trong cụm DT
Định vị sự vật trong không gian
ấy
a
Chức vụ
ý nghĩa
Chỉ từ
Câu
Bài 2: Thay caực cuùm tửứ in ủaọm dửụựi ủaõy baống nhửừng chổ tửứ thích hợp vaứ giaỷi thớch vỡ sao ca�n thay nhử vaọy.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn ). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.

b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa,lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.
III. Luyện tập :
Bài 2: Thay chỉ từ thích hợp.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn ). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.

b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa,lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng
Cháy.
III. Luyện tập :
đấy
Bài 2: Thay chỉ từ thích hợp.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn ). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa,lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.

Tránh hiện tượng lặp từ.

III. Luyện tập :
đấy
ấy
Bài 3: Có thể thay chỉ từ trong đoạn văn dưới đây không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ.
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.

III. Luyện tập :
Bài 3: Có thể thay chỉ từ trong đoạn văn dưới đây không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ.
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về,Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.

III. Luyện tập :
Bài 3 : Có thể thay chỉ từ trong đoạn văn dưới đây không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ.
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.

III. Luyện tập :
Bài 3 : Có thể thay chỉ từ trong đoạn văn dưới đây không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ.
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về .

III. Luyện tập:
* Không thể thay chỉ từ trong đoạn văn bằng các cụm từ khác.
- Chỉ có thể thay bằng chỉ từ tương tự "đó, ấy".
* Vai trò: chỉ từ rất quan trọng, giúp định vị được các sự vật, thời điểm khó gọi thành tên trong chuỗi sự vật hay dòng thời gian vô tận.
Xem hình đặt câu
Xem hình đặt câu
Xem hình đặt câu
Xem hình đặt câu
Tác dụng của chỉ từ là:
a. Xác định vị trí sự vật trong thời gian
b. Xác định vị trí sự trong không gian
c. Cả a và b đều đúng.
d. Cả a và b đều sai.
Trắc nghiệm
a. Làm chủ ngữ
b. Làm trạng ngữ
c. Phụ ngữ sau trong cụm danh từ
d. Tất cả đều đúng.
Chỉ từ giữ chức vụ gì trong câu?
Trắc nghiệm
Dặn dò:
- Học kĩ nội dung bài học.
- Hoàn tất các bài tập vào vở.
- Tập viết đoạn văn ngắn có sử dụng chỉ từ.
- Chuẩn bị bài : Luyện tập kể chuyện tưởng tượng.
Chân thành cám ơn quý thầy cô
và tất cả các em học sinh