Bài 13. Chỉ từ

Tiết57: CHỈ TỪ s1
KIỂM TRA BÀI CŨ
s2 Lựa chọn các từ: Mấy,trăm,ngàn,vạn điền vào chỗ trống thích hợp cho các câu sau:

A/ Yêu nhau….núi cũng leo
….Sông cũng lội….cũng qua.
B/ ….năm bia đá thì mòn
….năm bia miệng hãy còn trơ trơ.
C/ Ở gần chẳng bén duyên cho
Xa xôi cách….lần đò cũng qua.

A/ Yêu nhau mấy núi cũng leo
Mấy sông cũng lội mấy đèo cũng qua.
B/Trăm năm bia đá thì mòn
Nghìn năm bia miệng hãy còn trơ trơ.
C/ Ở gần chẳng bén duyên cho
Xa xôi cách mấy lần đò cũng qua. s3
ĐÁP ÁN
Ví DỤ:
Ngày xưa có một ông quan nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mầt nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan chưa thấy người nào thật lỗi lạc.
Một hôm,viên quan đi qua một cánh đồng làng kia,chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng[…]. s4

NHẬN XÉT:
Những từ mực đỏ bổ sung ý nghĩa cho danh từ:
- nọ bổ sung cho ông vua.
- ấy bổ sung cho viên quan.
-kia cho làng.
- nọ cho cha con nhà. s5
So sánh từ và cụm từ

Ông vua / ông quan nọ
Viên quan / viên quan ấy.
Làng / làng kia.
Nhà / nọ.
s6




Ông vua nọ, viên quan ấy,nhà nọ: Được cụ thể hoá và xác định một cách rõ ràng trong không gian.
VÍ DỤ2:
Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ,Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. s7
NHẬN XÉT VD2:
+ Giống: “ấy”,”nọ” đều:
- Trỏ vào sự vật.
- Xác định vị trí của sự vật.
+ Khác: viên quan ấy, nhà nọ:định về thời gian.
hồi ấy, đêm nọ: định vị về thời gian. s8
Ghi nhớ1:
Chỉ từ là những từ trỏ vào sự vật,nhằm xác định sự vật trong không gian hoặc thời gian. s9
Ví dụ1,2 phần1:
Ví dụ1: Ngáy xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi.Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy người nào thật lỗi lạc.
Ví dụ2: Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ,Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. s10

NHẬN XÉT
Chỉ từ ấy,kia,nọ…Làm nhiện vụ phụ ngữ sau của danh từ, cùng với danh từ và phụ ngữ trước lập thành một cụm danh từ. s11
VÍ DỤ3:
a/ Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa,song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
(Hồ Chí Minh)
b/ Từ đấy, dân ta chăm nghề trồng trọt,chăn nuôi và có ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy. s12
Đó: Làm chủ ngữ.
Đấy: Làm trạng ngữ s13
GHI NHỚ2:
Chỉ từ thường làm phụ ngừ trong cụm danh từ. Ngoài ra,chỉ từ còn có thể làm chủ ngữ hoạc trạng ngữ. s14
BÀI1: Ý nghĩa và chức vụ ngữ pháp của chỉ từ:
a/ ấy: - định vị sự vật trong không gian.
- làm phụ ngữ sau cho cụm danh từ.
b/ đấy, đây; - định vị sự vật trong không gian.
- làm chủ ngữ.
c/ nay: - định vị sự vật trong thời gian.
- làm trạng ngữ.
d/ đó: - định vị sự vật trong thời gian.
- làm trạng ngữ. s15
Bài2: Thay chỉ từ
a/ Đến chân núi sóc: Đến đấy.
b/ Làng bị lửa thiêu cháy: Làng ấy.

* Cần viết như vậy khỏi bị lặp từ. s16
Bài3:
- Không thay được: vì chỉ từ có vai trò quan trọng.
* Tác dụng: chúng có thể chỉ ra những sự vật, thời điểm khó gọi thành tên, giúp người nghe, người đọc định vị được sự vật, thời điểm ấy trong chuỗi sự việc hay trong dòng thời gian vô tận.
BÀI4: Điền các chỉ từ: này, kia, đấy, đây vào chỗ trống thích hợp trong các câu sau:
A/ Cô….cắt cỏ bên sông
Có muốn ăn nhãn thì lồng sang đây.
B/ Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta …trâu …ai mà quản công. s18

ĐÁP ÁN:
A/ Cô kia cắt cỏ bên sông
Có muốn ăn nhãn thì lồng sang đây.

B/ Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy ai mà quản công.s19
Bài tập về nhà:
Cho các cụm từ sau: Mùa hè 2002,Công viên nước Nhật Tân? Viết một đoạn văn có cụm từ trên và sử dụng các chỉ từ: ấy, đó, đây.s20





Bài1: Ý nghĩa Và chức vụ ngữ pháp của chi từ:
a/ Ấy:
+ Định vị sự vật trong không gian.

+ Làm phụ ngữ sau trong cụm danh từ.
b/ Đấy, Đây:

+ Định vị sự vật trong không gian.

+ Làm chủ ngữ.

c/ Nay:
+/ Định xị sự vật trong thời gian.
+/ Làm trạng ngữ.

d/ Đó:

+Định vị sự vật trong thời gian.

+ Làm trạng ngữ.