Bài 13. Chỉ từ

Bài giảng giờ thao giảng
môn Ngữ Văn

Chào mừng các thầy giáo, cô giáo
về dự giờ với lớp 6B
Giáo viên: Nguyễn Hồng Thanh
Trường THCS Bình Thuận
Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là số từ ? Lượng từ ?
Xác định số từ, lượng từ trong các câu thơ sau:
a, “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.”
(Tục ngữ)
b, “Chào các em, những đồng chí của tương lai
Mang mũ rơm đi học đường dài”
(Tố Hữu)
Đáp án
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng của sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ.
Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
a, “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.”
ST ST ST ST
(Tục ngữ)
b, “Chào các em, những đồng chí của tương lai
LT LT
Mang mũ rơm đi học đường dài”.
(Tố Hữu)
Chỉ từ
Tiết 57 Bµi 13
Tiết 57: Chỉ từ
I. Chỉ từ là gì ?
1. Xét các ví dụ
* Ví dụ 1 (SGK-T137)
"Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng [.]"
? Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho danh từ.
a. Xét các từ in đậm
b. So sánh các từ - cụm từ
(1) (2)
- Ông vua - Ông vua nọ -Viên quan - Viên quan ấy - Làng - Làng kia - Nhà - Nhà nọ
* ý nghĩa của các từ ấy, nọ, kia:
- Trỏ vào sự vật.
- Xác định vị trí của sự vật trong không gian.
Ví dụ 2: " Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ."
(Sự tích Hồ Gươm)
Giống:
Hồi ấy
Một đêm nọ
Viên quan ấy
Nhà nọ
(VD2)
(VD1)
Khác:
+ Trỏ vào sự vật.
+Xác định vị trí của sự vật.
+ ấy, nọ trong (VD1) xác định vị trí của sự vật trong không gian.
+ ấy, nọ trong (VD2) xác định vị trí của sự vật trong thời gian.
Chỉ từ:
Trỏ vào sự vật
Xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian
* Ghi nhớ: SGK-137
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu.
Tiết 57: Chỉ từ
2. Kết luận
I/ Chỉ từ là gì ?
1. Ví dụ: (SGK T 136-137)
- Ông vua nọ
? Làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
* Ví dụ 1 (SGK-T137)
- Viên quan ấy
- Nhà nọ
- Làng kia
a. Lớp 6D đã có nhiều cố gắng trong học tập.
Đó là một điều đáng mừng.
? Làm chủ ngữ trong câu.
CN
* Ví dụ 2:
VN
CN
VN
b. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
(Bánh chưng, bánh giầy)
? Làm trạng ngữ trong câu.
I. Chỉ từ là gì ?
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu.
Chức vụ ngữ pháp của chỉ từ
Làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
Làm chủ ngữ trong câu.
Làm trạng ngữ trong câu.
* Ghi nhớ: SGK-138
Tiết 57: Chỉ từ
- Chỉ từ là tên gọi khác của đại từ chỉ định trước đây.
- Tác dụng của chỉ từ: Sử dụng chỉ từ đúng lúc đúng chỗ sẽ mang lại hiệu quả nghệ thuật cao trong diễn đạt.
Lưu ý:
Chỉ từ
- Dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.
- Làm phụ ngữ trong cụm danh từ
- Làm chủ ngữ, trạng ngữ trong câu.
IIi. Luyện tập
Bài 1: SGK-138
Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
"Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế trời, đất cùng Tiên Vương".
( Bánh chưng, bánh giầy)
II. Luyện tập
Bài 1: SGK-138
Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
b. Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ
( Ca dao)
II. Luyện tập
Bài 1: SGK-138
Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.

c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
( Con Rồng cháu Tiên)
II. Luyện tập

Bài 1: SGK-138
Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
d, Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng.
(Sự tích Hồ Gươm)
Bài tập 2: Dựa vào hình ảnh, tìm những chỉ từ thích hợp điền vào chỗ trống.
a. Từ....., oán nặng thù sâu, hàng năm Thuỷ Tinh làm mưa gió, bão lụt đánh Sơn Tinh.
đó
b. Người ............. vo gạo, gói bánh, người .......... nhóm bếp.
này
kia
c. Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm........cho Rùa Vàng.
ấy
d. ở làng ..... có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
nọ
1
2
3
4
5
1. Tên một vật dụng Thạch Sanh giúp công chúa khỏi câm?
2. Nhân vật nào là biểu tượng cho của hiện tượng lũ lụt hàng năm ở đồng bằng Bắc Bộ?
3. Từ còn thiếu trong bài ca dao là từ trong ô chữ thứ 3.
" Tang tình tang ! Tính tình tang!
Bắt con kiến càng buộc ....... ngang lưng"
4. Tên một nhân vật dũng sĩ trong chuyện cổ tích em đã được học?
5. Tên một câu truyện cười phê phán những anh chàng hay khoe của?
Ô chữ kỳ diệu
Bài tập 3: Trắc nghiệm khách quan
Câu 1: Cho câu văn sau:
"Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay"
Chỉ từ "ấy" có thể thay bằng từ, cụm từ nào sau đây:
Tới. b. Vừa qua
c. Sau d. Không thể thay thế được
Câu 2: " Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về"
" Nay" là chỉ từ xác định vị trí của sự vật trong không gian đúng hay sai:
Đúng b. Sai
Câu 3: Điền các chỉ từ thích hợp vào dấu ba chấm trong câu thơ sau:
" Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta ........... trâu ............. ai mà quản công."
a. Này, kia b. Đó, nọ
c. Đây, đấy d. Đấy, đây
Bài tập 4: Viết đoạn văn từ 3 đến 5 câu có chứa chỉ từ.
Mùa hè năm nay, lớp tôi tổ chức đi thăm quan công viên nước Hồ Tây. Đó là một kỷ niệm tuyệt vời. Vì ai đã từng đến thăm công viên ấy dù chỉ một lần thì khó có thể quên được.
Dặn dò:
- Học thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thành các bài tập trong SGK.
- Đọc trước bài Luyện tập kể chuyện tưởng tượng.
Kính chúc các thầy giáo
cô giáo mạnh khỏe!
Chúc các em học tốt.