Bài 13. Chỉ từ

Kính chào quý Thầy Cô
đến dự giờ thăm lớp
Bài giảng môn: Ngữ văn
Kiểm tra bài cũ
Xác định số từ và lượng từ trong các câu ?
a. học sinh đi học.
b. Anh đếm bước đi nặng nề.
c. Trước mắt ông lão là túp lều nát.
Năm
từng
một

Phân tích cấu tạo cum danh từ sau?

Tất cả những học sinh

pt
ptt
ps
ấy
Tiết 57: CHỈ TỪ
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng(.).
( Em bé thông minh)
I. Bài hoc
1. Chỉ từ là gì ?
a. Ví dụ 1.
- Những từ: nọ�, ấy, kia, nọ bổ sung ý nghĩa cho các danh từ ông vua, viên quan, làng, nhà. Chúng dùng để trỏ vào sự vật, định vị sự vật trong không gian.
Tiết 57: Chỉ từ
I. Bài học
1. Chỉ từ là gì?
a. Ví dụ 1
b. Ví dụ 2
→ Thieáu tính xaùc ñònh.
→ Xaùc ñònh roõ raøng vò trí cuûa söï vaät trong khoâng gian.
- YÙ nghóa: Nhöõng töø noï, aáy, kia, noï duøng ñeå xaùc ñònh vò trí cuûa söï vaät trong khoâng gian.
Tiết 57: Chỉ từ
I. Bài học
1. Chỉ từ là gì?
c. Ví dụ 3
Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ.
( Sự tích Hồ Gươm)
So sánh nghĩa của các từ ấy, nọ trong VD3 với các từ ấy, nọ trong VD1.
- Giống nhau: Cùng xác định vị trí của sự vật
d. Ghi nhớ 1: sgk/ 137
=> Xác định vị trí của sự vật trong không gian.
=> X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña sù vËt trong thêi gian.
Tiết 57: Chỉ từ
I. Bài học
2. Hoạt động của chỉ từ trong câu.
a.Ví dụ 1 Các câu đã dẫn ở phần I
- Các cụm danh từ: ông vua nọ, viên quan ấy, một cánh đồng làng kia, hai cha con nhà nọ, hồi ấy, một đêm nọ
- Em hãy điền các cụm danh từ sau vào mô hình cụm danh từ: viên quan ấy, một đêm nọ, một cánh đồng làng kia.
Viên quan
ấy
một
đêm
nọ
một
cánh đồng làng
kia
=> Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
Tiết 57: Chỉ từ
I. Bài học
2. Hoạt động của chỉ từ trong câu.
b.Vớ duù 2:
a. Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. là một điều chắc chắn.
( Hồ Chí Minh)
b. Từ nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày

Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
(Bánh chưng, bánh giầy)
Chỉ từ có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu. Tạo tính liên kết câu, liên kết đoạn văn.
c. Ghi nhí 2: SGK
Đó
đấy
cn
tn
II. Luyện tập






Bài 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
a) Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
ấy
b. vàng cũng đồng đen
hoa thiên lí, sen Tây Hồ
(Ca dao)
c. ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
(Con Rồng, cháu Tiên)
d. Từ nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng.
(Sự tích Hồ Gươm)
Đấy
đây
Đấy
đây
Nay
đó
Định vị sự vật trong không gian
Định vị sự vật trong không gian
Định vị sự vật trong thời gian
Định vị sự vật trong thời gian
ấy
đấy,đây
nay
do?
La`m tra?ng ngư ~
La`m tra?ng ngữ
La`m chu? ngữ
La`m phụ? ngữ sau trong cu?m danh từ
Bài 2: Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
(Theo Thánh Gióng)
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy
(Theo Thánh Gióng)
* Có thể thay như sau:
a) (đến) chân núi Sóc = (đến) đấy
b) (làng) bị lửa thiêu cháy = (làng) ấy
* Giải thích: + Tránh lặp từ
+ Tạo tính liên kết các thành phần câu, các câu trong đoạn văn.
Bài 3 : Có thể thay chỉ từ trong đoạn văn dưới đây không ? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ .
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về,Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo :
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất dở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về .

* Không thể thay chỉ từ trong đoạn văn bằng các cụm từ khác .
- Chỉ có thể thay bằng chỉ từ tương tự " đó , ấy".
* Vai trò : chỉ từ rất quan trọng, giúp định vị được các sự vật, thời điểm khó gọi thành tên trong chuỗi sự vật hay dòng thời gian vô tận .