Bài 13. Chỉ từ

chào mừng các thầy cô giáo
về dự giờ học ngữ văn hôm nay
Tiết 55:
chỉ từ
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi.Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng […].
Tiết 55: chỉ từ
* Ví dụ 1:
ấy ?
nọ ?
kia ?
nọ ?
ông vua,
viên quan,
làng,
nhà
ông vua / ông vua nọ
viên quan / viên quan ấy
làng / làng kia
nhà / nhà nọ
Tiết 55: chỉ từ
* Ví dụ 2:
 Khi thªm c¸c tõ “nä, Êy, kia” nghÜa côm danh tõ ®­îc x¸c ®Þnh râ h¬n trong kh«ng gian.

Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở mét bến vắng như thường lệ.
* Ví dụ 3:
+ Điểm giống:
+ Điểm khác:
đều xác định vị trí của sự vật.
- Ví dụ 2: xác định vị trí của sự vật trong
không gian.
- Ví dụ 3: xác định vị trí của sự vật về thời gian.
Tiết 55: chỉ từ
ChØ tõ lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó trá vµo sù vËt, nh»m x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña sù vËt trong kh«ng gian hoÆc thêi gian.
2, Kết luận:
I/ chỉ từ là gì ?
1, Phân tích các ví dụ sau:
Tiết 55: chỉ từ
2, Kết luận:
I/ chỉ từ là gì ?
1, Phân tích các ví dụ sau:
II/ hoạt động của chỉ từ trong câu:
Tiết 55: chỉ từ
- ông vua nọ, viên quan ấy, làng kia, nhà nọ
- H?i ?y, ? Thanh Hoỏ cú m?t ngu?i dỏnh cỏ tờn l� Lờ Th?n. M?t dờm n?, Th?n th? lu?i ? một b?n v?ng nhu thu?ng l?.
II/ hoạt động của chỉ từ trong câu:
Xét vớ d? sau:
Tiết 55: chỉ từ
a. Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
b. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
a.
b.
Đó
? chủ ngữ
đấy
 tr¹ng ng÷
II/ hoạt động của chỉ từ trong câu:
Phân tích vớ d? sau:
Tiết 55: chỉ từ
- ChØ tõ th­êng lµm phô ng÷ trong côm
danh tõ.
- Ngoµi ra, chØ tõ cßn cã thÓ lµm chñ ng÷
hoÆc tr¹ng ng÷ trong c©u.
II/ hoạt động của chỉ từ trong câu:

Tiết 55: chỉ từ
Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa, chức vụ ngữ pháp của các chỉ từ đó trong các câu sau:
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.
( Ca dao )
c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
( Con Rồng cháu Tiên )
III/ luyện tập:
Tiết 55: chỉ từ
1. Các chỉ từ, ý nghĩa, chức vụ ngữ pháp của nó là:
b) - Chỉ từ: Đấy, đây
- ý nghĩa: xác định vị trí sự vật về không gian.
- Chức vụ ngữ pháp: làm chủ ngữ trong câu.
c) - Chỉ từ: Nay
- ý nghĩa: xác định vị trí sự vật về thời gian.
- Chức vụ ngữ pháp: làm trạng ngữ trong câu.
Tiết 55: chỉ từ
2. Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy?
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.
III/ luyện tập:
Tiết 55: chỉ từ
2. Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy?
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
III/ luyện tập:
."chân núi Sóc" ? có thể thay các chỉ từ: đó, đấy
. Tránh được lỗi lặp từ, diễn đạt hay hơn.
Tiết 55: chỉ từ
2. Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy?
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.
III/ luyện tập:
."bị lửa thiêu cháy"? có thể thay các chỉ từ: ấy, đó
. Tránh được lỗi lặp từ, diễn đạt hay hơn.
Tiết 55: chỉ từ
3. Có thể thay các chỉ từ trong đoạn văn sau bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Vì sao?
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.
III/ luyện tập:
Tiết 55: chỉ từ
Củng cố - dặn dò:
Nắm khái niệm về chỉ từ.
Chức vụ ngữ pháp của chỉ từ.
Làm bài tập 1 câu a, d ở SGK.
Học bài cũ và soạn bài mới: Luyện tập kể chuyện tưởng tượng.