Bài 13. Chỉ từ

Kính chào thầy cô và các em
? Xác định thành phần chủ ngữ, vị ngữ. Phân tích cấu tạo chủ ngữ trong câu sau.
Những
học sinh
rất chăm.
âý
?
lượng từ
danh từ
Chủ ngữ
Vị ngữ
KIỂM TRA BÀI CŨ
(cụm danh từ)
Tiết 57
Tuần 15
Chỉ từ
GV:Nguyễn Thị Hòa
Tổ:Ngữ văn
I. Chỉ từ là gì?
VD1:
A. BÀI HỌC:
*Tìm hiểu mục VD1,2,3 mục I SGK/137
Ng�y xua cú ụng vua n? sai m?t viờn quan di dũ la kh?p nu?c tỡm ngu?i t�i gi?i. Viờn quan ?y dó di nhi?u noi, d?n dõu quan cung ra nh?ng cõu d? oỏi oam d? h?i m?i ngu?i. Dó m?t nhi?u cụng tỡm ki?m nhung viờn quan v?n chua th?y cú ngu?i n�o th?t l?i l?c.
M?t hơm, vi�n quan di qua m?t c�nh d?ng l�ng kia, ch?t th?y b�n v? du?ng cĩ hai cha con nh� n? dang l�m ru?ng ..
VD1: SGK/136,137
Các từ in đậm trên bổ nghĩa cho từ nào?
Ông vua nọ
Viờn quan ?y
Cha con nhà nọ
Làng kia
I. Chỉ từ là gì?
VD1:
A. BÀI HỌC:
*Tìm hiểu mục VD1,2,3 mục I SGK/137
Ông vua nọ, viên quan ấy
Làng kia , cha con nhà nọ
->nọ,ấy,kia,:là những từ định vị sự vật trong không gian và thời gian.
2. So sánh các từ và cụm từ sau , từ đó rút ra ý nghĩa của những từ màu đỏ:
nọ, ấy, kia : dùng để chỉ vào (trỏ vào) sự vật, nhằm phân biệt các sự vật ở không gian .
Ông vua, viên quan, làng, nhà: danh từ chỉ sự vật
nọ, ấy, kia: bổ nghĩa cho danh từ chỉ sự vật .
3. So sánh nghĩa của các từ ấy, nọ trong (VD1) với các từ ấy, nọ trong (VD 3) có điểm nào giống và điểm nào khác?
Thảo luận : hai em trong 3 phút
Giống: Dùng để trỏ vào sự vật, xác định vị trí của sự vật.
Định vị sự vật trong thời gian.
Định vị sự vật trong không gian.
Khác:
Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ.
(Sự tích Hồ Gươm)
I. Chỉ từ là gì?
VD1: nọ, ấy, kia định vật sự vật trong không gian
A. BÀI HỌC:
Giống: Dùng để trỏ vào sự vật, xác định vị trí của sự vật.
Định vị sự vật trong thời gian.
Định vị sự vật trong không gian.
Khác:
*Tìm hiểu mục I VD1,2,3 SGK
VD3:
Nọ, ấy,.. gọi là chỉ từ. Em hiểu thế nào là chỉ từ?
*Ghi nhớ I: SGK/137
+ Tìm những chỉ từ thích hợp để trả lời cho câu hỏi "Em thích lẵng hoa nào?"
này, kia, đấy, đó, ấy,.
(Nhằm tách biệt sự vật này với sự vật khác)
Anh kia li?n gio ngay v?t �o ra b?o:
- T? l�c tơi m?c c�i �o m?i n�y, tơi ch?ng th?y
con l?n n�o ch?y qua d�y c?!
AI NHANH HƠN
I. Chỉ từ là gì?
A. BÀI HỌC:
*Tìm hiểu mục I VD1,2,3 SGK
*Ghi nhớ I: SGK/137
VD1:SGK/137;
II. Hoạt động của chỉ từ
Giống: Dùng để trỏ vào sự vật, xác định vị trí của sự vật.
Định vị sự vật trong thời gian.
Định vị sự vật trong không gian.
Khác:
VD1: nọ, ấy, kia định vật sự vật trong không gian
VD3:
*Tìm hiểu mục II SGK137,138
Tìm hiểu mục II SGK137,138
? Trong các câu đã dẫn ở VD I, chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì?
Ông vua nọ
Viên quan ấy
Một cánh đồng làng kia
Hai cha con nhà nọ
 nọ, ấy, kia: làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
VD1:SGK/137;
I. Chỉ từ là gì?
A. BÀI HỌC:
*Tìm hiểu mục I VD1,2,3 SGK
*Ghi nhớ I: SGK/137
VD1:SGK/137;
II. Hoạt động của chỉ từ
Giống: Dùng để trỏ vào sự vật, xác định vị trí của sự vật.
Định vị sự vật trong thời gian.
Định vị sự vật trong không gian.
Khác:
VD1: nọ, ấy, kia định vật sự vật trong không gian
VD3:
*Tìm hiểu mục II SGK137,138
Ấy, kia, nọ: làm phụ ngữ cho cụm danh từ
VD2:SGK/137
? Tìm chỉ từ trong những câu dưới đây. Xác định chức vụ của chúng trong câu?
Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
(Hồ Chí Minh)
b) Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
(Bánh chưng, bánh giầy)
Đó
đấy
VD2:SGK/137
CN
VN

a) Đó / là một điều chắc chắn.
b) Từ đấy,/ nước ta / chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi

và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.

 đó: làm chủ ngữ.
TN
CN
VN
 đấy: làm trạng ngữ
? Vậy chỉ từ thường giữ những chức vụ gì trong câu?
I. Chỉ từ là gì?
A. BÀI HỌC:
*Tìm hiểu mục I VD1,2,3 SGK
*Ghi nhớ I: SGK/137
VD1:SGK/137; Ấy, kia, nọ: làm phụ ngữ cho cụm danh từ
II. Hoạt động của chỉ từ
Giống: Dùng để trỏ vào sự vật, xác định vị trí của sự vật.
Định vị sự vật trong thời gian.
Định vị sự vật trong không gian.
Khác:
VD1: nọ, ấy, kia định vật sự vật trong không gian
VD3:
VD2:SGK/137;
*Tìm hiểu mục II SGK137,138
a/ Đó: chủ ngữ; b/ Đấy: trạng ngữ
I. Chỉ từ là gì?
A. BÀI HỌC:
*Tìm hiểu mục I VD1,2,3 SGK
*Ghi nhớ I: SGK/137
VD1:SGK/137; Ấy, kia, nọ: làm phụ ngữ cho cụm danh từ
II. Hoạt động của chỉ từ
Giống: Dùng để trỏ vào sự vật, xác định vị trí của sự vật.
Định vị sự vật trong thời gian.
Định vị sự vật trong không gian.
Khác:
VD1: nọ, ấy, kia định vật sự vật trong không gian
VD3:
VD2:SGK/137; a/ Đó: chủ ngữ; b/ Đấy: trạng ngữ
VD3:SGK/137;
*Tìm hiểu mục II SGK137,138
Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ.
(Sự tích Hồ Gươm)
->Hồi ấy: Làm trạng ngữ
I. Chỉ từ là gì?
A. BÀI HỌC:
*Tìm hiểu mục I VD1,2,3 SGK
*Ghi nhớ I: SGK/137
VD1:SGK/137; Ấy, kia, nọ: làm phụ ngữ cho cụm danh từ
II. Hoạt động của chỉ từ
Giống: Dùng để trỏ vào sự vật, xác định vị trí của sự vật.
Định vị sự vật trong thời gian.
Định vị sự vật trong không gian.
Khác:
VD1: nọ, ấy, kia định vật sự vật trong không gian
VD2:SGK/137; a/ Đó: chủ ngữ; b/ Đấy: trạng ngữ
VD3:SGK/137; Hồi ấy: trạng ngữ
*Ghi nhớ II: SGK/138
*Tìm hiểu mục II SGK137,138
B. LUYỆN TẬP
Chỉ T?
Chỉ từ là gì?
Hoạt động của chỉ từ
- Làm phụ ngữ trong cụm danh từ
- Làm chủ ngữ, trạng ngữ trong câu.
Chỉ từ là gì?
Hoạt động của chỉ từ
Chỉ từ là gì?
Hoạt động của chỉ từ
- Làm phụ ngữ trong cụm danh từ
- Làm chủ ngữ, trạng ngữ trong câu.
- Dùng để trỏ vào sự vật,
xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.

Chỉ từ là gì?
Hoạt động của chỉ từ
Luyện tập:
Bài tập 1 (SGK/138): Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ của chúng.
Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
"Bánh chưng, bánh giầy"

Bài tập 1 (sgk/138): Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và ch?c v? c?a chỳng
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lý, đây sen Tây Hồ.
(Ca dao)
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
Bài tập 1 (SGK/138): Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và ch?c v? c?a chỳng.
c) Nay ta đưa nămmươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi chia nhau cai quản các phương.
(Con Rồng cháu Tiên)
Bài tập 2: (sgk/138): Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
“Thánh Gióng”
b)Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.
“Thánh Gióng”
Bài tập 3: (sgk/139):
Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ?
Năm ấy, đến lượt Lý Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lý Thông dọn một mâm cơm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
-Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.
(Thạch Sanh)
Đáp án

* Chỉ từ “ấy”, “đó”, “nay”: có thể thay đổi chỗ cho nhau hoặc thay bằng “đấy” nhưng không thể thay thế bằng bất kỳ từ hoặc cụm từ nào khác.
Vì :Văn bản Thạch Sanh thuộc thể loại truyện cổ tích nên tg,kg không xác định rõ như truyện hiện đại đại
+Tác dụng của chỉ từ:
- Chỉ từ có vai trò quan trọng trong câu(KN)
Bài tập thờm: Dựa vào hình ảnh, tìm những chỉ từ thích hợp di?n v�o ch? tr?ng?
a. Từ....., oán nặng thù sâu, hàng năm Thuỷ Tinh làm mưa gió, bão lụt đánh Sơn Tinh.
đó
b. Người ........ vo gạo, gói bánh, người ....... nhóm bếp.
này
kia
c. Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm....... cho Rựa V�ng.
ấy
d. ở làng ..... có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
nọ
1
2
3
4
5
1. Tên một vật dụng Thạch Sanh giúp công chúa khỏi câm?
2. Nhân vậtd?i di?n cho hiện tượng lũ lụt hàng năm ở đồng bằngBắcBộ?
3. Từ còn thiếu trong bài ca dao là từ trong ô chữ thứ 3.
" Tang tình tang ! Tính tình tang!
Bắt con kiến càng buộc ....... ngang lưng"
4. Tên một nhân vật dũng sĩ trong truyện cổ tích em đã được học?
5. Tên một câu truyện cười phê phán những anh chàng hay khoe của?
Ô chữ kỳ diệu
Bài tập nâng cao:
Viết đoạn văn ngắn từ 3->5 câu( chủ đề trường học), có sử dụng chỉ từ gạch chân dưới những chỉ từ ấy.
Hướng dẫn về nhà
+ Đặt các câu có chỉ từ này, kia và phân biệt cách dùng chúng.
+ Đặt 3 câu có chỉ từ, trong đó:
- Một câu có chỉ từ làm chủ ngữ.
- Một câu có chỉ từ làm trạng ngữ.
- Một câu có chỉ từ làm phụ ngữ của cụm danh từ.
+ Chuẩn bị bài: Luyện tập kể chuyện tưởng tượng.