Bài 13. Chỉ từ

NGỮ VĂN6
TIẾT:57 .CHỈ TỪ.
GV: HUỲNH THỊ TUYỀN
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Số từ là gì ? cho ví dụ.
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng của sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ.
Ví dụ 1: Trường em đã quyên góp được năm chục quyển sách cũ.
Ví dụ 2: Em là đứa con thứ năm trong gia đình.
2. Số từ và lượng từ khác nhau ở điểm nào? Ví dụ.
- Số từ chỉ số lượng hoặc thứ tự của sự vật.
Ví dụ: một, hai, nhất, nhì,...
- Lượng từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Ví dụ: cả, tất cả,những, mọi, các,…
CHỈ TỪ.
I- Chỉ từ là gi?
Ví dụ:
1- Những học sinh này đều là học sinh giỏi.
PN sau
2- Bạn ấy đã đi rồi.
PN sau
3- Đó là lời tâm nguyện của tác giả.
CN
4- Ngoài kia, các anh ngày đêm phải đối mặt với nguy hiểm.
Tr N
-Những từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho từ nào trong câu?
-Vai trò, tác dụng của các từ đó?
-Những học sinh này

-Bạn ấy

- Đó là lời tâm nguyện của tác giả

Ở nơi đó

Trỏ vào sự vật.
Nhằm xác định sự vật ( định vị sự vật).
So sánh:
+ Những học sinh - những học sinh này. Cụm danh từ nào được xác định rõ hơn.
Chỉ từ .


Tiết 57: CHỈ TỪ

Xác định chỉ từ trong ví dụ sau và cho biết nó bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?
1/ Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi . Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng […].
( Em bé thông minh)

-Viên quan ấy,
-cánh đồng làng kia,
-cha con nhà nọ.
=> Các từ nọ, ấy, kia bổ sung ý nghĩa cho các danh từ, có tác dụng định vị sự vật trong không gian nhằm tách biệt vị trí của các sự vật này với sự vật khác.

**So sánh các từ và cụm từ sau, từ đó rút ra ý nghĩa của những từ được in đậm.
-ông vua / ông vua nọ;
-viên quan / viên quan ấy;
-làng / làng kia ;
-nhà / nhà nọ;
-> nghĩa của ông vua ấy,viên quan ấy, làng kia, nhà nọ đã được cụ thể hóa, được xác định một cách rõ ràng trong không gian.
- các từ ông vua, viên quan, làng, nhà còn thiếu tính xác định.

Thảo luận
**So sánh các cặp:
Nghĩa của các từ ấy, nọ trong những câu sau có điểm nào giống và điểm nào khác.
+Viên quan ấy / hồi ấy;
+ nhà nọ / đêm nọ;
*Giống nhau:
-Cùng trỏ vào sự vật
-Cùng xác định vị trí sự vật (định vị sự vật)
*Khác nhau:
-Các từ “viên quan ấy”, “ nhà nọ” xác định vị trí sự vật trong không gian.
-Các từ “hồi ấy”, “đêm nọ” xác định vị trí sự vật trong thời gian
=> Chỉ từ là gi?


I- CHỈ TỪ LÀ GÌ ?
*Ghi nhớ 1: (sgk/137)
Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.
Ví dụ. Nọ, ấy, kia,..

II. Hoạt động của chỉ từ trong câu:

Trong các câu sau, chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì?
a. Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
c. Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận.Một đêm nọ,Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. ( sự tích Hồ Gươm).
->Từ “ ấy, kia, nọ” làm nhiệm vụ phụ ngữ sau của danh từ,cùng với danh từ và phụ ngữ trước lập thành một cụm danh từ:Viên quan ấy, một cánh đồng làng kia, hai cha con nhà nọ.
Tìm chỉ từ trong những câu dưới đây.xác định chức vụ của chúng trong câu.
Ví dụ 2:
a. Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
(Hồ Chí Minh)
b. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy. (Bánh chưng, bánh giầy)
a/ đó: làm chủ ngữ
b/ đấy: làm trạng ngữ.
=> Chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì trong câu?


I- Chỉ từ là gì?
II-Hoạt động của chỉ từ trong câu: ghi nhớ sgk/ 138
Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Ngoài ra, chỉ từ còn có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu.
Ví dụ:
+ Viên quan ấy.
PN
+Đó là bài hát của Lưu Nhất Vũ.
CN
+ Ngoài kia, các bạn đang chơi nhảy dây.
TN




III-Luyện tập:
1/ Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định chủ ngữ, vị ngữ .
a) Vua xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương. (Bánh chưng, bánh giầy)
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.
(Ca dao)
c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
(Con Rồng, cháu Tiên)
d) Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng.
(Sự tích Hồ Gươm)
Bài tập 1:
a) Hai thứ bánh ấy
- Đơn vị chỉ vật trong không gian.
- Phụ ngữ sau trong cụm danh từ.
b) Đấy, đây
Đơn vị sự vật trong không gian.
Làm chủ ngữ.
c) Nay
Đơn vị sự vật trong thời gian.
Làm trạng ngữ.
d) Đó
Đơn vị sự vật trong thời gian.
Làm trạng ngữ.

Bài tập 2, 3/ SGK tr.138, 139

Bài tập 2:
Đến chân núi Sóc -> Đến đấy
b) Làng bị lửa thiêu cháy -> Làng ấy
-> Viết vậy để khỏi lặp từ.
Bài tập 3:
Không thay được
-> Chỉ từ có vai trò rất quan trọng.
VI- Củng cố.
Chọn kiến thức đúng trong các câu sau:
1/ Chỉ từ là:
A. Những từ dùng để gọi tên sự vật
B. Những từ chỉ hoạt động, trạng thái, tính chất
C. Những từ trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian
D. Cả ba đáp án trên
Câu 2:Chỉ từ thường giữ chức vụ gì trong câu:
A. Làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
B. Làm chủ ngữ trong câu.
C. Làm trạng ngữ trong câu.
D. Cả ba đáp án trên đều đúng.
Sơ đồ tư duy
CHỈ TỪ
Là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sư vật trong thời gian hoặc không gian.
Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ.Ngoài ra , chỉ từ còn làm thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu.
V. Dặn dò:

- Về làm bài tập vở Bài tập, vẻ bản đồ tư duy( sơ đồ bài học).
- Học ghi nhớ SGK .
Chuẩn bị bài “Luyện tập kể chuyện tưởng tượng”/SGK tr.138,139.
chuẩn bị “ Động từ”