Bài 13. Chỉ từ

Chào mừng quý thầy cô về dự giờ, chào các em học sinh thân mến!
Kiểm tra bài cũ:
Tìm phụ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống và xác định cụm danh từ có ở câu 3 trong đoạn văn sau:
(1)Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng,Lê Thận chắc mẩm được mẻ cá to.(2)Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy có một thanh sắt.(3)Chàng vứt luôn thanh sắt… xuống nước, rồi lại thả lưới ở một chỗ khác.
(Theo Sự tích Hồ Gươm)
ấy
một chỗ khác
thanh
sắt ấy
1/ Các từ in đậm trong các câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào?
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng…
nhà
làng
Viên quan
ông vua
2/ So sánh từ và cụm từ sau, từ đó rút ra ý nghĩa của những từ được in đậm
Ông vua/ ông vua nọ
Viên quan/ viên quan ấy
Làng/ làng kia
Nhà/ nhà nọ.
3/ Nghĩa của các từ “ấy”, “nọ” trong hai đoạn văn sau có điểm nào giống và khác nhau?
1/ Chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì trong các cụm danh từ đã dẫn ở phần I?
ông vua nọ
viên quan ấy
làng kia
nhà nọ
2/ Tìm chỉ từ trong những câu dưới đây. Xác định chức vụ của chúng trong câu.
a/ Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
b/ Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
Đó
đấy
CN
VN
TN
CN
VN
Ở làng… có hai vợ chồng ông lão đánh cá sống với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
nọ
Bài tập nhanh :Điền vào chỗ trống những chỉ từ thích hợp
Vị vua … trả lại thanh gươm thần cho rùa vàng.
ấy
Người…. vo gạo, gói bánh, người … nhóm bếp.
này
kia
Ngôi trường này là nơi chúng em đang theo học.
Nhìn tranh, em hãy đặt câu có sử dụng chỉ từ
Con mèo kia có bộ lông màu trắng.
Nội dung cần nhớ
Bài tập 1/138 Tìm chỉ từ trong các câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy
a/ Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên Vương.
b/ Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.

Bài tập 1sgk/138: Tìm chỉ từ trong những câu sau.
Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
a) Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên Vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)


Bài tập 1sgk/138: Tìm chỉ từ trong những câu sau.
Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ. (Ca dao)

Bài tập 2/138 Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao phải cần thay như vậy.
a/ Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc( Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
b/ Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.
chân núi Sóc = đấy(đó)
bị lửa thiêu cháy = đó( đấy, ấy)
Bài tập 3 (sgk/139):
Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Vì sao? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ?
Năm ấy, đến lượt Lý Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lý Thông dọn một mâm cõm rýợu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.
(Thạch Sanh)
Đáp án Không thể thay chỉ từ .
Vì trong truyện cổ tích thời gian, không gian không cụ thể.
Tác dụng : giúp sự vật xác định vị trí trong thời gian.