Bài 13. Chỉ từ

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ VỚI LỚP CHÚNG TA
GIÁO VIÊN: NGUYỄN ĐÌNH GIANG
TRƯỜNG THCS HÒA THẠNH
KIỂM TRA MIỆNG
Câu hỏi 1: Số từ là gì? Em hãy cho ví dụ?
Đáp án:
- Số từ là những từ chỉ số lượng và số thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ.
- Ví dụ:
"Một canh , hai canh . lại ba canh"
"Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt"


Câu hỏi 2: Lượng từ là gì? Cho ví dụ?
Đáp án:
- Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều
của sự vật.
Ví dụ: những, tất cả, mọi, các.

KIỂM TRA MIỆNG
TIẾT 57: CHỈ TỪ
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
Ví duï 1: Ngaøy xöa coù oâng vua noï sai moät vieân quan ñi doø la khaép nöôùc tìm ngöôøi taøi gioûi. Vieân quan aáy ñaõ ñi nhieàu nôi, ñeán ñaâu quan cuõng ra nhöõng caâu ñoá oaùi oaêm ñeå hoûi moïi ngöôøi. Ñaõ maát coâng tìm kieám nhöng vieân qua vaãn chöa thaáy ngöôøi naøo thaät loãi laïc.
Moät hoâm vieân quan ñi qua caùnh ñoàng laøng kia, chôït thaáy beân veä ñöôøng coù hai cha con nhaø noï ñang laøm ruoäng{…}
? Các từ in đậm trong các câu trên bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?
Ông vua nọ
Viên quan ấy
Làng kia
Nhà nọ
TIẾT 57: CHỈ TỪ
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
ông vua ông vua nọ
- viên quan viên quan ấy
- Làng làng kia
- nhà nhà nọ
* Ý nghĩa của các từ nọ, ấy, kia, nọ:
Trỏ vào sự vật.
- Xác định vị trí của vật trong không gian.
? So sánh các từ và cụm từ trên, em hãy rút ra ý nghĩa của những từ in đậm?
TIẾT 57: CHỈ TỪ
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
Viên quan ấy Ho�i aỏy
Nhà nọ Moọt ủeõm noù
"Vớ duù 2: Ho�i aỏy, ụỷ Thanh Hoựa coự moọt ngửụứi laứm nghe� ủaựnh caự teõn laứ Leõ Thaọn. Moọt hoõm noù, Thaọn thaỷ lửụựi ụỷ moọt beỏn vaộng nhử thửụứng leọ.
( Sửù tớch Ho� Gửụm)
? Em hãy so sánh các cụm từ trên để thấy được sự giống và khác nhau của chúng?
- Giống: + Trỏ vào sự vật
+ Xác định vị trí của sự vật
- Khác: + ấy, nọ trong (VD1) xác định vị trí của sự vật trong không gian.
+ ấy, nọ trong (VD2) xác định vị trí của sự vật trong thời gian.

- Trỏ vào sự vật.
- Xác định vị trí của vật trong không gian.

- Xác định vị trí của vật trong thời gian.
Tiết 57: CHỈ TỪ
? Chỉ từ là gì?
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
* Ghi nhớ (sgk/T137)
Chỉ từ
Troỷ vaứo sửù vaọt.
Xaực ủũnh vũ trớ cuỷa sửù vaọt trong khoõng gian hoaởc thụứi gian.
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?

Tiết 57: CHỈ TỪ
Bài tập vận dụng
Điền chỉ từ vào chỗ trống
" Mùa hè năm........., lớp tôi tổ chức tham quan công viên nước Hồ Tây.........là một kỉ niệm tuyệt vời. Vì các bạn trẻ, ai đã đến chơi công viên........một lần đều khó có thể quên."
ấy
nay
Đó
Tiết 57: CHỈ TỪ
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU

ông vua nọ viên quan ấy
làng kia nhà nọ
Mô hình cụm danh từ
ông
vua
nọ
viên
quan
ấy
làng
kia
nọ
nhà
- Làm phụ ngữ trong cụm danh từ
Tiết 57: CHỈ TỪ
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU

b. Từ đấy, nước ta trăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày tết làm bánh chưng, bánh giầy.
(Bánh chưng bánh giầy)
- Làm chủ ngữ
- Laứm phuù ngửừ trong cuùm danh tửứ
- Làm trạng ngữ
a. Lớp 6 A1 đã có nhiều cố gắng trong học tập.
Đó là điều đáng mừng!
? Tìm chỉ từ trong đoạn văn sau. Xác định chức vụ của chúng trong câu?
CN VN
Tiết 57: CHỈ TỪ
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU

? Chỉ từ thường giữ chức vụ gì trong câu?
Chức vụ ngữ pháp của chỉ từ
Laứm phuù ngửừ trong cuùm danh tửứ.
Laứm chuỷ ngửừ trong caõu.
Laứm traùng ngửừ trong caõu.
* Ghi nhớ (sgk/T138)
Tiết 57: CHỈ TỪ
Bài tập 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy?

I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU
III. LUYỆN TẬP

a. Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
- Với ý nghĩa:
+ Xác định vị trí sự vật trong không gian
+ Xác định vị trí sự vật trong thời gian
- Với chức vụ ngữ pháp
+ Làm phụ ngữ
+ Làm chủ ngữ
+ Làm trạng ngữ

X
X
Tiết 57: CHỈ TỪ
Bài tập 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy?

- Với ý nghĩa:
+ Xác định vị trí sự vật trong không gian
+ Xác định vị trí sự vật trong thời gian
- Với chức vụ ngữ pháp
+ Làm phụ ngữ
+ Làm chủ ngữ
+ Làm trạng ngữ

I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU
III. LUYỆN TẬP

b. ��y v�ng, ��y cịng ��ng �en
��y hoa thi�n l�, ��y sen T�y H�.
(Ca dao)
X
X
Tiết 57: CHỈ TỪ
Bài tập 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy?

- Với ý nghĩa:
+Xác định vị trí sự vật trong không gian
+ Xác định vị trí sự vật trong thời gian
- Với chức vụ ngữ pháp
+ Làm phụ ngữ
+ Làm chủ ngữ
+ Làm trạng ngữ

I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU
III. LUYỆN TẬP

c. Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
(Con Rồng cháu Tiên)
X
X
Tiết 57: CHỈ TỪ
Bài tập 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy?

- Với ý nghĩa:
+ Xác định vị trí sự vật trong không gian
+ Xác định vị trí sự vật trong thời gian
- Với chức vụ ngữ pháp
+ Làm phụ ngữ
+ Làm chủ ngữ
+ Làm trạng ngữ

I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU
III. LUYỆN TẬP

d. Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng.
(Sự tích Hồ Gươm)

X
X
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU
III. LUYỆN TẬP

Tiết 57: CHỈ TỪ
Bài tập 2: Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy?
a. Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
(Theo Thánh Gióng)
Trả lời
Chân núi sóc
= ủaỏy (ủoự)
Thay nhử vaọy ủeồ traựnh laởp tửứ.
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU
III. LUYỆN TẬP

Tiết 57: CHỈ TỪ
Bài tập 2: Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy?

b. Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng cháy.
(Theo Thánh Gióng)
Trả lời
bị lửa thiêu cháy
= aỏy (ủoự)
Thay nhử vaọy ủeồ traựnh laởp tửứ
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU
III. LUYỆN TẬP

Tiết 57: CHỈ TỪ
Bài tập 3: Có thể thay thế các chỉ từ dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ?

Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
- Đêm nay đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất mẻ rượu, em chịu khó đi thay anh, đến sáng thì về.
(Thạch Sanh)

Trả lời: Khó có thể thay thế các chỉ từ bằng những từ hoặc cụm từ khác vì thời gian của truyện sẽ không cụ thể,từ ngữ dài, gây khó hiểu.
? Chỉ từ là gì?
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CỦNG CỐ
- Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.
? Chỉ từ thường giữ chức vụ cú pháp gì trong câu?
- Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Ngoài ra chỉ từ còn có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu.
TRÒ CHƠI GIẢI Ô CHỮ
C Â Y Đ À N
T H Ủ Y T I N H
C H Ỉ
T H Ạ C H S A N H
D A N H T Ừ
Phần thưởng của bạn sẽ là......
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC
- Đối với bài học này:
+ Nắm vững khái niệm chỉ từ và chức vụ cú pháp của chỉ từ.
+ Hoàn thành các bài tập trong SGK/ T138,139 vào vở bài tập.
- Đối với bài học tiếp theo:
+ Đọc trước bài "Động từ."
+ Tìm hiểu đặc điểm của động từ và các loại động từ chính.
+ Dự kiến trả lời các câu hỏi trong SGK/T147.
Chúc các thầy, cô mạnh khỏe
hạnh phúc!
Chúc các em học tốt!