Bài 13. Chỉ từ

CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
MÔN NGỮ VĂN
TRƯỜNG THCS ĐẠI NÀI
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc câu văn sau:
Những bông hoa ấy rất đẹp !
a) Xác định cụm danh từ có trong câu trên ?
b) Trong cụm danh từ đó, có những từ loại nào đã học ?
Cụm danh từ:
Những bông hoa ấy


Lượng từ
Danh từ
Tiết 57 :
CHỈ TỪ
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng …
(Em bé thông minh)
Sự vật chưa được xác định vị trí cụ thể
Sự vật được xác định vị trí cụ thể trong không gian
Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. (Sự tích Hồ Gươm)

Viên quan ấy/ hồi ấy.
Nhà nọ / đêm nọ.
+ Viên quan ấy
+ Nhà nọ
Xác định sự vật trong không gian
+ Hồi ấy
+ Đêm nọ
Xác định sự vật trong thời gian
* Giống: Dùng để trỏ vào sự vật
* Khác:
Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào
sự vật nhằm xác định vị trí của sự
vật trong không gian hoặc thời gian.
này, kia, đấy, đó, ấy,.
Em hãy tìm những chỉ từ thích hợp để trả lời cho câu hỏi “Em thích lẵng hoa nào?”
?
Ông vua / nọ
Viên quan / ấy
Làng / kia
Nhà / nọ
Hồi / ấy
Một đêm / nọ
- Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
Cụm danh từ
Tìm chỉ từ và xác định chức vụ:
a) Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
(Hồ Chí Minh)
Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu.
Đó
b)Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy. (Bánh chưng, bánh giầy)
Tìm chỉ từ và xác định chức vụ:
Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu.
đấy
Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong
cụm danh từ. Ngoài ra, chỉ từ còn
có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ
trong câu.
1.
a)
b)
1.
c)
d)
Thay các cụm từ in đậm bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích.
2.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
(Thánh Gióng)
Thay các cụm từ in đậm bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích.
2.
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.
(Thánh Gióng)
3.
Năm ấy, đến lượt Lý Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lý Thông dọn một mâm cơm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo: - Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về. (Thạch Sanh)
- Không thể thay chỉ từ . Vì trong truyện cổ tích thời gian, không gian không cụ thể. - Tác dụng : giúp xác định vị trí sự vật trong thời gian.
a/ Từ …..., oán nặng, thù sâu, hằng năm Thủy Tinh làm mưa gió, bão lụt dâng nước đánh Sơn Tinh.
đó
b/ Người ………. vo gạo, gói bánh; người ………. nhóm bếp.
này
kia
Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm …..... cho rùa vàng.
ấy
Ở làng … , có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
nọ
1
2
3
4
5
1. Tên một vật dụng Thạch Sanh giúp công chúa khỏi câm?
2. Nhân vật nào là biểu tượng cho của hiện tượng lũ lụt hàng năm ở đồng bằng Bắc Bộ?
3. Từ còn thiếu trong bài ca dao là từ trong ô chữ thứ 3.
" Tang tình tang ! Tính tình tang!
Bắt con kiến càng buộc ....... ngang lưng"
4. Tên một nhân vật dũng sĩ trong truyện cổ tích em đã được học?
5. Tên một câu truyện cười phê phán những anh chàng hay khoe của?
Ô CHỮ KÌ DIỆU
- Nắm khái niệm và các hoạt động của chỉ từ trong câu .
- Tìm chỉ từ trong các truyện dân gian.
- Tập viết câu văn, đoạn văn có chứa chỉ từ.
- Chuẩn bị: Luyện tập kể chuyện tưởng tượng
Hướng dẫn tự học:
Bài tập củng cố:
Viết đoạn văn 5- 7 câu, chủ đề tự chọn, trong đoạn có sử dụng chỉ từ. Hãy chỉ rõ chức năng ngữ pháp của các chỉ từ ấy trong câu?