Bài 13. Chỉ từ

Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là số từ, lượng từ? Mỗi khái niệm cho một ví dụ.
I. Tìm hiểu bài
1. Chỉ từ là gì?
2. Hoạt động của chỉ từ trong câu
II. Luyện tập
Tiết 55: Chỉ từ
I. Tìm hiểu bài
1. Chỉ từ là gì?
* Xét VD I.1 Sgk/ 137:
- “nọ”1 ông vua
- “ấy” viên quan
- “kia” làng
- “nọ”2 nhà
Làm cho sự vật được xác định hơn trong không gian
* Xét VD I.3 Sgk/ 137:
- “ấy” hồi
- “nọ” đêm
Xác định vị trí của sự vật trong thời gian
Chỉ từ
Ghi nhớ 1 SGK/ 137

VÍ DỤ I.2 SGK/ 137:
ông vua/ ông vua nọ
viên quan/ viên quan ấy
làng/ làng kia
nhà/ nhà nọ
So sánh các từ và cụm từ trên, sau đó rút ra ý nghĩa của những từ được in đậm
Tiết 55: Chỉ từ
Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ.
(Sự tích Hồ Gươm)
VÍ DỤ I.3 SGK/ 137
Nghĩa của các từ “ấy”, “nọ”
trong ví dụ trên có gì giống và khác
với các trường hợp đã phân tích?
Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian
GHI NHỚ 1:
Các chỉ từ này đảm nhiệm
chức vụ gì trong câu?
BÀI TẬP NHANH:
Tìm chỉ từ trong các câu sau và cho biết ý nghĩa của nó
Năm , nhà mình ăn tết tiết kiệm thôi.
Nhà bạn nghèo quá!
Thuở , hai đứa chơi rất thân.
mới là điều cần làm.
a. Nay
b. Ấy
c. Ấy
d. Đó
ĐÁP ÁN:
Xác định vị trí của sự vật trong thời gian.
Xác định vị trí của sự vật trong không gian.
Xác định vị trí của sự vật trong thời gian.
Xác định vị trí của sự vật trong không gian.
nay
ấy
ấy
Đó
Trạng ngữ
Trạng ngữ
Phụ ngữ trong cụm danh từ
Chủ ngữ
I. Tìm hiểu bài
1. Chỉ từ là gì?
2. Hoạt động của chỉ từ trong câu

Tiết 55: Chỉ từ
* Xét các VD I.1, I.2, I.3 Sgk/ 137:
“Ấy”, “nọ”, kia”
Làm phụ ngữ sau của cụm danh từ
* Xét VD II.2 Sgk/ 137 – 138:
“Đó” Chủ ngữ
“Đấy” Trạng ngữ
Chỉ từ có thể làm phụ ngữ của cụm danh từ, làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu
Ghi nhớ 2 SGK/ 138
a) Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
là một điều chắc chắn.
b) Từ , nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy

VD II.2 Sgk/ 137 – 138:
? Tìm chỉ từ
và xác định chức vụ
của chúng trong ví dụ trên

Đó
đấy
Qua các ví dụ trên, em hãy cho biết chỉ từ có thể đảm nhiệm những chức vụ gì trong câu

Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Ngoài ra, chỉ từ còn có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu
GHI NHỚ 2:
I. Tìm hiểu bài
1. Chỉ từ là gì?
2. Hoạt động của chỉ từ trong câu
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1 Sgk/ 138:

Tiết 55: Chỉ từ
I. Tìm hiểu bài
1. Chỉ từ là gì?
2. Hoạt động của chỉ từ trong câu
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1 Sgk/ 138:
2. Bài tập 2 Sgk/ 138:
* Thay bằng chỉ từ:
a) Đó, đấy.
b) Ấy, đó, đấy.
* Giải thích:
Cần thay để tránh lỗi lặp từ


Tiết 55: Chỉ từ
Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng các chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
Theo Thánh Gióng)
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng cháy.
(Theo Thánh Gióng)
Bài tập 2:
Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy
Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b) vàng, cũng đồng đen hoa thiên lí, sen Tây Hồ.
(Ca dao)
c) ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương.
(Con Rồng, cháu Tiên)
d) Từ nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng.
(Sự tích Hồ Gươm)
Bài tập 1:
Nay
Đấy
đây
đây
Đấy
ấy
đó
Cho câu : Ngày đó, giá như mình chăm chỉ học hành.
Câu 1: Đâu là chỉ từ trong câu trên?
A. Ngày. B. Đó. C. Chăm chỉ. D. Học hành.
Câu 2: Chỉ từ trên mang ý nghĩa gì?
A. Xác định sự vật B. Xác định sự vật trong không gian.
C. Xác định nơi chốn. D. Xác định sự vật trong thời gian.
Câu 3: Chỉ từ trên giữ chức vụ gì trong câu?
Làm trạng ngữ C. Làm phụ ngữ trước của cụm danh từ.
Làm chủ ngữ. D. Làm phụ ngữ sau của cụm danh từ.
Câu 4: Đoạn thơ sau có mấy chỉ từ?
Cô kia đi đằng ấy với ai
Trồng dưa dưa héo, trồng khoai khoai hà
Cô kia đi đằng này với ta
Trồng khoai khoai tốt, trồng cà cà sai
A. Hai. B. Ba. C. Bốn. D. Năm.
BÀI TẬP CỦNG CỐ:
B
D
A
C
BÀI TẬP CỦNG CỐ:
Điền các chỉ từ: Kia, ni, tê, đây vào chỗ trống thích hợp trong các câu sau:
a) Cô……. cắt cỏ bên sông
Có muốn ăn nhãn thì lồng sang …….
b) Đứng bên …… đồng ngó bên ….. đồng mênh mông bát ngát
Đứng bên …… đồng ngó bên …… đồng bát ngát mênh mông
kia
đây
tê
ni
tê
ni
Thảo luận nhóm
VÍ DỤ 1 SGK/ 137:
Ngày xưa có nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nọ đang làm ruộng, (…) (Em bé thông minh)
Các từ in đậm trong đoạn văn trên bổ sung nghĩa cho từ nào?

ông vua
Viên quan
làng
nhà
Công việc ở nhà:
Học bài.
Hoàn thành bài tập 1, 2 vào vở ghi.
Làm bài tập 3 vào vở bài tập.
Soạn bài: Con hổ có nghĩa và Luyện tập kể chuyện tưởng tượng