Bài 13. Chỉ từ

CHỈ TỪ
I. CHỈ TỪ LÀ GÌ ?
1/ Tìm hiểu ví dụ sgk
- Ví dụ 1 sgk/136,137
1/ Các từ in đậm trong những câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào ?
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi.Viên quan ấy đã đi nhiều nơi,đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng.
Ông vua nọ,

viên quan ấy

làng kia,

nhà nọ
Bổ sung cho danh từ có tác
dụng định vị sự vật trong không
gian nhằm tách biệt sự vật này với
sự vật khác
Ví dụ 2 sgk/137
2/ So sánh các từ và cụm từ sau, từ đó rút
ra ý nghĩa của các từ in đậm
ông vua / ông vua nọ
viên quan / viên quan ấy
làng / làng kia
nhà / nhà nọ
Ông vua nọ, viên quan ấy,
Làng kia, nhà nọ
= >được cụ thể hóa ,được xác định rõ ràng trong không gian
Ông vua, viên quan, làng,
nhà
=> Thiếu tính xác định
Ví dụ 3 sgk/137
3/ Nghĩa của các từ ấy, nọ trong những
câu sau có điểm nào giống và điểm nòa
khác với các trường hợp đã phân tích ?
Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm
nghề đánh cá tên là Lê Thận.Một đêm nọ,
Thận thả lưới ở một bến vắng như thường
lệ ( Sự tích Hồ Gươm )
Viên quan ấy
Nhà nọ
Hồi ấy
đêm nọ
Định vị
về không
gian
Định vị
về thời
gian
Chỉ từ là gì ?
2/ Ghi nhớ
Chỉ từ: chỉ vào sự vật để định
vị sự vật trong không gian,
thời gian
Chỉ từ
II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU
1/ Tìm hiểu ví dụ
- Ví du 1sgk/ 137
1/ Trong các câu đã dẫn ở phần 1, chỉ từ
đảm nhận chức vụ gì ?
Ngày xưa có ông vua nọ sai….
-Viên quan ấy đi nhiều nơi….
-…đi qua cánh đồng làng kia…
Hai cha con nhà nọ
Hồi ấy,….
- Một đêm nọ
Ông vua nọ
Viên quan ấy
Cánh đồng làng kia
cha con nhà nọ
Làm
phụ
ngữ
trong
cụm DT
hồi ấy
Một đêm nọ
Làm
trạng ngữ
trong câu
Ví dụ 2 sgk /137,138
2/ Tìm các chỉ từ trong những câu dưới
đây.Xác định chức vụ của chúng trong
câu
a/ Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân
ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh
nhiều hơn nữa,song nhất định thắng
lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
b/ Từ đấy, nước ta chăm nghề
trồng, chăn nuôi và có tục ngày
Tết làm bánh chưng, bánh giày
a/ Đó
Làm chủ
ngữ trong câu
b/ đấy
= > làm trạng
ngữ trong câu
2/Ghi nhớ
Chỉ từ thường giữ chức vụ gì trong
câu ?
Chỉ từ giữ nhiệm vụ :
làm chủ ngữ
Làm phụ ngũ trong cụm DT
Làm trạng ngữ
III. LUYỆN TẬP
1/ Bt 1sgk/ 138
1/ Tìm chỉ từ trong những câu sau.Xác định
Ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
a/ Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại
trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý,
bèn gọi lên hỏi.Lang Liêu đem giấc mộng
gặp thần ra kể lại.Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu
rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất
cùng Tiên Vương.
b/ Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.
c/ Nay ta đưa năm mươi con xuống biển,
nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau
cai quản các phương.
d/ Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một
tăng.
a/
a/ (hai thứ bánh) ấy
b/ Đấy, đây
Làm
chủ ngữ
trong câu
c/ Nay
=>làm trạng ngữ
trong câu
d/ đó
Làm trạng
ngữ trong câu
=>làm phụ ngữ sau
trong cụm danh từ
2/Bt 2 sgk/138,139
2/ Thay các cụm từ in dưới đây bằng những
từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như
Vậy
a/Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên
nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc
( Sóc Sơn).Đến chân núi Sóc, một mình một
ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi…..
b/ Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa
thiêu cháy một làng, cho nên làng bị thiêu
cháy về sau gọi là làng Cháy.
a/ thay bằng : đến đấy
b/ thay bằng :làng
ấy, đó
=> Tránh lặp từ
3/ Bt 3 sgk/ 139
3/ Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây
bằng những từ hoặc cụm từ nào không ? Rút
ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ
Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình….
Chiều hôm đó,chờ Thạch Sanh…, rồi bảo
-Đêm nay….thì về.
+>
=> Không thay được.
Vì chúng giúp cho
người nghe định vị các
các sự vật ,thời điểm
ấy trong thời gian vô
tận
NHẮC LẠI :
Chỉ từ là gì ?
- Chỉ từ thường giữ nhiệm vụ gì trong câu?
IV. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Chuẩn bị bài mới: luyện tập kể chuyện tưởng tượng
CẢM ƠN ! HẸN GẶP LẠI