Bài 13. Chỉ từ

CHỦ ĐỀ NGỮ PHÁP
Tiết 57: CHỈ TỪ
Ví dụ 1:Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng.
(Em bé thông minh)






Ông vua nọ
Viên quan ấy
Làng kia
Nhà nọ
Ông vua
Viên quan
Làng
Nhà
Chỉ nói sự vật chung chung thiếu tính xác định.
Sự vật được xác định cụ thể hơn, rõ nghĩa hơn .
Ví dụ 2:

Ví dụ:
Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận.Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ.
(Sự tích Hồ Gươm)
Em hãy so sánh sự giống nhau và khác nhau của từ ấy, nọ trong hai ví dụ trên?

*Giống nhau: -cùng trỏ vào sự vật
-cùng xác định vị trí sự vật (định vị sự vật)
*Khác nhau: -các từ “ấy”, “nọ” trong VD 1: xác định vị trí sự vật trong không gian.
-các từ “ấy”, “nọ” trong VD 2: xác định vị trí sự vật trong thời gian.

a)Cuộc chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
( Hồ Chí Minh)
b) Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
( Bánh chưng, bánh giầy)
c) Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.
( Em bé thông minh)
Tìm chỉ từ trong các câu và cho biết chức vụ của chúng ?
a)Cuộc chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
( Hồ Chí Minh)
b) Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
( Bánh chưng, bánh giầy)
c) Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.
( Em bé thông minh)
a)Cuộc chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó // là một điều chắc chắn.
CN VN ( Hồ Chí Minh)
b) Từ đấy, nước ta // chăm nghề trồng trọt, chăn
TN CN VN
nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.
( Bánh chưng, bánh giầy)
c) Viên quan ấy // đã đi nhiều nơi, đến đâu quan
CN VN
cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.
( Em bé thông minh)
Mô hình cụm danh từ
Bài tập 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau.Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
a)Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên Vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ. (Ca dao)



Bài tập 1: Tìm chỉ từ trong những câu sau.Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.
a)Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên Vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ. (Ca dao)



c)Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương
(Con Rồng,cháu Tiên).
d)Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng
(Sự tích Hồ Gươm)
c)Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương
(Con Rồng,cháu Tiên).
d)Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng
(Sự tích Hồ Gươm)
Bài tập 2: Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy?
Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
(Theo Thánh Gióng)



2.
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến đó, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.
(Theo Thánh Gióng)
2.
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.
( Thánh Gióng)

Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng ấy về sau gọi là làng Cháy.
( Thánh Gióng)

Bài tập 3:
Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ?
Năm ấy, đến lượt Lý Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lý Thông dọn một mâm cơm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
-Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.
(Thạch Sanh)

Dựa vào hình ảnh,tìm những chỉ từ thích hợp điền vào chỗ trống?
Từ ... oán nặng thù sâu,hàng năm Thủy Tinh làm mưa gió,bão lụt đánh Sơn Tinh.
đó
Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm ... cho Rùa Vàng.
ấy
Ở làng ... có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
nọ
Bài tập 5: Viết một đoạn văn ngắn từ 3 đến 5 câu với chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng chỉ từ.
Mùa hè năm nay, lớp em tổ chức đi tham quan công viên nước Đầm Sen. Đó là một kỷ niệm tuyệt vời. Vì ai đã từng đến thăm công viên ấy dù chỉ một lần thì khó có thể quên được.
Hướng dẫn về nhà
1.Học thuộc ghi nhớ
2.Làm bài tập :Viết đoạn văn ngắn có sử dụng chỉ từ.
3.Lập dàn ý đề số 5 trong bài “Kể chuyện tưởng tượng” để chuẩn bị cho tiết “Luyện tập kể chuyện tưởng tượng”
CH�C C�C EM H?C GI?I