Bài 13. Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

NAM H?C
KÍNH CHÀO CÁC THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH
0
2009- 2010
SINH HỌC 12
Kiểm tra bài cũ
Ở hoa anh thảo , màu sắc hoa được quy định bởi một cặp gen gồm 2 alen,gen nằm trên NST thường, hoa đỏ là trội hoàn toàn so với hoa trắng. Lai giống hoa đỏ thuần chủng với giống hoa trắng thuần chủng. Tìm tỉ lệ kiểu gen,kiểu hình ở F1,F2 .
ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG
ĐẾN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN
Tiết 63
(Tiết 1)
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA KIỂU GEN, MÔI TRƯỜNG VÀ KIỂU HÌNH.
1/ Thí nghiệm:
- Đối tượng: Cây hoa anh thảo
+ Giống hoa đỏ thuần chủng có kiểu gen: AA
+ Giống hoa trắng có kiểu gen: aa
- Trồng giống hoa đỏ thuần chủng: ở 350C cho hoa màu trắng, thế hệ sau trồng ở 200C cho hoa màu đỏ
- Trồng giống hoa trắng ở 2 điều kiện nhiệt độ đều cho hoa màu trằng
2. Kết luận
- Bố mẹ không truyền đạt cho con những tính trạng hình thành sẵn mà truyền đạt một kiểu gen.
Kiểu gen quy định khả năng phản ứng của
cơ thể trước điều kiện môi trường.
20oC
35oC
AA
AA
P
F1
F2
35oC
AA
- Kiểu hình là kết quả tương tác giữa kiểu gen với môi trường

Kiểu gen + Môi trường → Kiểu hình
VD: Lợn Ỉ Nam Định tối đa:50kg
VD: Ở cừu:
Gen H: có sừng, gen này trội ở con đực,lặn ở con cái
Gen h: không sừng

KH
KG
HH
hh
Hh
Có sừng
Có sừng
Không sừng
Có sừng
Không sừng
Không sừng
VD: Giống thỏ Himalaya có bộ lông trắng muốt trên toàn
thân , ngoại trừ các đầu mút cuả cơ thể như tai, bàn chân,
đuôi và mõm có màu lông đen
Toàn thân lông trắng
Tai, bàn chân, đuôi, mõm lông đen
TNCM: Cạo lông trắng trên lưng + buộc đá lạnh
KQ: Ở lưng lông mọc có màu đen
TB ở đầu mút cơ thể t0 thấp
T/h mêlanin  Lông đen
TB ở vùng thân có t0 cao ko T/h MelaninLông trắng
VD : Các cây cẩm tú cầu có cùng kiểu gen nhưng màu hoa khác nhau
tuỳ thuộc vào độ pH cuả đất
pH > 7
pH = 7
pH < 7

Trong quá trình biểu hiện kiểu hình ,kiểu gen còn chịu nhiều tác động khác nhau của môi trường gồm:
+ Môi trường bên trong: giới tính…
+ Môi trường ngoài: pH,nhiệt độ…
- Tác động của môi trường tuỳ thuộc vào từng loại tính trạng.
VD: Ở bò:
- Tỉ lệ bơ trong sữa
Chăm sóc tốt
Ít thay đổi
- Sản lượng sữa
Chăm sóc tốt
Chăm sóc không tốt
thay đổi nhiều
Chăm sóc không tốt

Kiểu gen + Môi trường → Kiểu hình
Trong sản xuất, các yếu tố: giống, kỹ thuật canh tác, năng suất; yếu tố nào là kiểu gen, yếu tố nào là kiểu hình, yếu tố nào là môi trường ?
Giống + Kĩ thuật canh tác Năng suất
II. THƯỜNG BIẾN
1. Thường biến
a. Ví dụ
b. khái niệm:
Thường biến là những biến đổi kiểu hình của cùng một kiểu gen, phát sinh trong quá trình phát triển cá thể dưới ảnh hưởng của môi trường.
Ở NƯỚC
Ở CẠN
Loài cáo Bắc cực, Nam cực
Mùa hè
Mùa đông
Dừa nước
“ phao” trắng, xốp, thân mềm nổi trên mặt nước
Không có phao, thân thảo thích nghi với lối sống ở cạn
Lông dày, trắng lẫn với màu tuyết
Lông mỏng, nâu sẫm hoặc xám đen lẫn với màu đất, cát
Phiếu số 1: Đặc điểm- ý nghĩa của thường biến
Thảo luận: (3 phút)
Hãy bàn luận về các vấn đề về thường biến sau đây:
– Thường biến có di truyền được hay không? Vì sao?
– Thường biến xuất hiện mang tính đồng loạt hay không đồng loạt? Theo hướng xác định hay không theo hướng xác định?
– Thường biến có ý nghĩa gì?
Mùa thu
Mùa đông

- Không di truyền
- Xuất hiện đồng loạt, theo hướng xác định

d. Ý nghiã
Giúp SV phản ứng linh hoạt hình trước
sự thay đổi của môi trường
c. Đặc điểm
2. Phân biệt thường biến- đột biến
Ví dụ
Phiếu số 2:Phân biệt thường biến - đột biến:
Thảo luận (3 phút): Hãy phân biệt thường biến - đột biến về các điểm sau:
Ví dụ
Làm biến đổi kiểu gen  biến đổi kiểu hình.
Làm biến đổi kiểu hình, không làm biến đổi kiểu gen.
Do các nhân tố gây đột biến
Do môi trường tác động
- Cây bàng rụng lá vào mùa đông
Bệnh bạch tạng
 Di truyền được.
 Xuất hiện riêng lẻ, vô hướng

 Không di truyền được.
 Xuất hiện đồng loạt, định
hướng

Đa số có hại nhưng là nguồn nguyên liệu cho tiến hóa và chọn giống.
Có lợi, giúp sinh vật thích ngi với môi trường, có ý nghĩa gián tiếp với tiến hóa và chọn giống.
Cây rụng lá và ra lá non
Gấu Bắc Cực
Củng cố :
Chọn câu trả lời đúng nhất
?/ Nguyên nhân tạo ra thường biến là:
A. Tác động trực tiếp của môi trường
B. Sự thay đổi cấu trúc của gen
C. Sự thay đổi cấu trúc của NST
D. Sự thay đổi số lượng của NST
1.A

?.Kiểu hình của một cơ thể phụ thuộc vào.
Kiểu gen
Điều kiện môi trường
Kiểu gen và điều kiện môi trường
Các tác nhân đột biến trong môi trường và quy luật di truyền chi phối các tính trạng.
Đúng
A
B
C
D
Câu nói: Cô ấy được mẹ truyền cho tính trạng “má lúm đồng tiền” có chính xác hay không? Nếu cần thì phải sửa lại câu nói này như thế nào?
Đáp án:
Không chính xác, và sửa lại: Cô ấy được mẹ truyền cho kiểu gen quy định tính trạng “má lúm đồng tiền”.
Một số bà con nông dân đã mua hạt ngô lai có năng suất cao về trồng nhưng cây ngô lại không cho hạt. Giả sử công ti giống đã cung cấp hạt giống đúng tiêu chuẩn. Hãy giải thích nguyên nhân dẫn đến tính trạng cây ngô không cho hạt trong trường hợp trên.
Đáp án:
Do các hạt giống ngô trên được gieo trồng trong điều kiện thời tiết không thích hợp.
Xin chân thành cảm ơn
Xin kính chào và hẹn gặp lại !
?/ Đặc điểm của thường biến là:
A. Xảy ra không xác định B. Mang tính chất cá thể
C. Không tương ứng với điều kiện môi trường
D. Đồng loạt, tương ứng với điều kiện môi trường
?/ Câu có nội dung sai trong các câu sau:
A. Trong quá trình di truyền , bố mẹ không truyền cho con những tính trạng có sẵn mà truyền cho con kiểu gen quy định tính trạng đó
B. Kiểu gen quy định khả năng phản ứng của cơ thể trước môi trường
C. Kiểu hình là kết quả tương tác giữa kiểu gen và môi trường
D. Thường biến phát sinh phải thông qua con đường sinh sản
3.D
4.D
A
B
C
D
?. Điều nào sau đây không đúng với thường biến
Di truyền được
Phát sinh trong đời cá thể không do biến đổi KG
Phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng của môi trường
Là những biến đổi KH có cùng KG
Đúng
A
B
C
D
?.Sự phụ thuộc của tính trạng vào KG ntn?
Tính trạng số lượng phụ thuộc chủ yếu vào KG
Tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào KG
Tính trạng chất lượng ít phụ thuộc chủ yếu vào KG
Bất kỳ loại tính trạng nào cũng phụ thuộc vào KG
Đúng
Tại sao các nhà khoa học lại khuyên nông dân không nên chỉ trồng một giống lúa duy nhất (cho dù đó là giống lúa có năng suất cao) trên một diện tích rộng lớn trong cùng một vụ?
Đáp án:
Vì chúng ta không thể dự đoán được sự biến đổi của thời tiết. Nếu trồng một loại giống khi thời tiết gặp bất lợi thì toàn bộ cây sẽ chết. Do đó chúng ta nên trồng nhiều loại giống trên một mảnh ruông rộng lớn trong cùng một vụ để khi thời tiết thay đổi ít nhất cũng thu được một vài giống cho thu hoạch